Η πιο μεγάλη ώρα… είναι τώρα. Πιθανότατα δηλαδή. Μέχρι το τέλος του μήνα η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας θα ενεργοποιήσει και επίσημα το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισσαβόνας. Το Brexit, από μιντιακός μπαλαντέρ δημοσιογράφων βρισκόμενων σε ένδεια θεμάτων, θα μεταμορφωθεί σε γεγονός. Και, όπως όλα τα γεγονότα, αναμένεται να ερμηνευθεί διαφορετικά από τις εμπλεκόμενες πλευρές. Ευρωπαϊκή Ένωση, πολίτες, εσωτερικές ισορροπίες και σχέδια επί χάρτου συνθέτουν ένα μπερδεμένο παλίμψηστο, που δεν απεικονίζει τίποτε συγκεκριμένο. Και αυτό το παλίμψηστο αναμένεται να συντριβεί σε ένα τρακάρισμα όχι συναινετικό και χωρίς κρας-τεστ. Η Βρετανία, με τα σημερινά δεδομένα, είναι πιθανό να αποχωρήσει χωρίς συμφωνία, και οι διαπραγματεύσεις να καταρρεύσουν πριν ακόμα ξεκινήσουν. Θέματα-αγκάθια, που παρότι εμφανίζονται ως τεχνοκρατικά, είναι βαθιά πολιτικά. Ας τα δούμε περιληπτικά.
Πολλοί καυγάδες ξεκινούν από… το λογαριασμό. Έτσι και εδώ. Είναι ευρωπαϊκή –κυρίως γερμανική– απαίτηση η Γηραιά Αλβιών να πληρώσει… διατροφή. Δηλαδή έξοδα διαζυγίου τα οποία θα καλύπτουν υποχρεώσεις της χώρας αλλά και τυχόν ζημίες από την αποχώρηση, που οι Βρυξέλλες υποστηρίζουν ότι μπορεί και να ξεπερνούν τα 60 δισεκατομμύρια ευρώ. Πέρα από το ποσό, το ζήτημα είναι πολιτικό. Το Λονδίνο θέλει να διαπραγματευτεί για το χρηματικό ζήτημα, παράλληλα με μια ευρύτερη συμφωνία εμπορίου με την Ε.Ε. Όμως το Βερολίνο και οι περισσότεροι «εταίροι» θέτουν ως απαράβατο όρο, πρώτα κοινά αποδεκτός λογαριασμός για τα σπασμένα, και μετά συζήτηση για τυχόν εμπορική συνθήκη.
Δήθεν τεχνοκρατικός εκβιασμός
Είναι ζήτημα κυριαρχίας. Μα συνάμα και διαφορετικών οπτικών. Η ρητορική της κυβέρνησης Μέι για το εμπόριο, λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων, είναι λες και ξεπήδησε από τον 19ο αιώνα (όταν το σημαντικότερο ζήτημα ήταν οι δασμοί), ειδικά από τη στιγμή που Ηνωμένο Βασίλειο και Ε.Ε. ακόμα ανήκουν στο ίδιο κανονιστικό εμπορικό πλαίσιο. Σε κάθε περίπτωση, το Βερολίνο πιστεύει πως η κατάσταση είναι πολύ πιο πολύπλοκη. Οπότε, αν το Γουέστμινστερ θέλει να μιλάει για συμφωνία, θα πρέπει να πάρει αποφάσεις που θα δένουν την οικονομία του και θα την εναρμονίζουν εις το διηνεκές με τους κανονιστικούς μηχανισμούς της Ε.Ε., όπως είναι οι αποφάσεις της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Πρόκειται για τυπικά γερμανικό, ευρωκρατικό επιχείρημα που, παρά το ότι εμφανίζεται τεχνοκρατικό, στον πυρήνα του υποκρύπτει ζητήματα βαθιά κυριαρχικά. Είναι ένα επιχείρημα που οι Άγγλοι (γιατί, ας μην γελιόμαστε, τέτοιοι είναι) δύσκολα θα αποδεχθούν, λόγω μεγάλου πολιτικού κόστους. Αν η συμφωνία αγκιστρώσει τη Μεγάλη Βρετανία στα όργανα της Ε.Ε., οι Συντηρητικοί θα καταρρεύσουν πολιτικά, καθώς θα εμφανιστούν χωρίς «νίκη» αλλά μόνο ηττημένοι, χρεωμένοι και δημοψηφισματικοί απατεώνες προς τη βάση τους (κάτι θυμίζει αυτό…). Ειδικά από τη στιγμή που η Ε.Ε. αποφάσισε ξαφνικά να θυμηθεί πως η Βρετανία αποτελεί πύλη… λαθρεμπορίου κινέζικων αγαθών, και της ζητά γι’ αυτό και μόνο 2 δισεκατομμύρια ευρώ επιπλέον!
Οι Ρώσοι… ξανά
Αν η Τερέζα Μέι δει πως δεν πρόκειται να υπάρξει συμφωνία, έχει απειλήσει πως θα φύγει έστω και χωρίς αυτήν. Τα ζητήματα και οι διαφωνίες είναι τέτοιες, που κάτι τέτοιο δεν θεωρείται απίθανο. Το γαϊτανάκι ανάμεσα στα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, τις διεθνείς υποχρεώσεις και το πολιτικό συμφέρον θα κρίνει τα πάντα. Την Πέμπτη η Βρετανίδα πρωθυπουργός παραβρέθηκε σε σύνοδο και δείπνο κορυφής της Ε.Ε. Όμως, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, δεν συζήτησε για θέματα Brexit, αλλά για την «επιρροή της Ρωσίας στα Βαλκάνια» και για τη «ρωσική εκστρατεία παραπληροφόρησης στην Ανατολική Ευρώπη». Αξιομνημόνευτο το πόσο χρήσιμος μπαμπούλας είναι η Ρωσία και στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Μόνο οι χρήστες αλλάζουν: στη Βόρεια Αμερική οι Δημοκρατικοί (κυρίως), στη Βρετανία οι Συντηρητικοί.
Και η αλήθεια είναι πως οι Συντηρητικοί χρειάζονται τεχνάσματα και δικαιολογίες. Έπειτα από την ανακοίνωση του ανοιξιάτικου προϋπολογισμού από τον υπουργό Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ, κατέστη σαφές πως η οικονομική πίεση για μεγάλο μέρος του βρετανικού πληθυσμού θα ενταθεί. Μικροϊδιοκτήτες και αυτοαπασχολούμενοι, οι οποίοι είναι εξαιρετικά πολλοί (μιας και η Βρετανία είναι ίσως η πιο ψηφιοποιημένη και απορρυθμισμένη αγορά εργασίας στην Ευρώπη), θα πληρώνουν πλέον περισσότερους φόρους. Η λιτότητα αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το 2025. Νέες απεργίες προκηρύσσονται.
Συνθήκες ιδανικές για αντιπολίτευση! Όμως το Εργατικό Κόμμα, ή μάλλον οι φράξιες του, συνεχίζουν να αντιμάχονται σε κάθε ευκαιρία. Proxy-war και εσωστρέφεια. Τοπικές εκλογές και εκλογές συνδικάτων μεταμορφώνονται σε πεδίο αντιπαράθεσης και εργαλείο όσων θέλουν να διώξουν τον Κόρμπιν και τους υποστηρικτές του, ή έστω να ψαλιδίσουν τις φτερούγες τους. Τα ΜΜΕ είναι βέβαια παραπάνω από πρόθυμα να σιγοντάρουν αυτό τον πολιτικό φαύλο κύκλο. Όμως, η ώρα της κρίσης πλησιάζει για όλους. Αν δεν σεβόμουν την χώρα που βρίσκομαι –κι αν δεν είχε παντού κάμερες– αυτή θα ήταν μια καλή στιγμή ώστε να αρχίσω να γράφω στους τοίχους «ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ»…
* Τη στήλη γράφει κάθε δεύτερη εβδομάδα ο Ηλίας Σταθάτος από το Λονδίνο.
