Κοινωνικοί προβληματισμοί σε κλίμα αισιοδοξίας

H λιακάδα, μετά από την κακοκαιρία των πρώτων ημερών, δίνει στο 65o Φεστιβάλ Καννών το στίγμα που βιώσαμε στη φετινή διοργάνωση. Μια διοργάνωση αισιόδοξη, καθώς κινήθηκε στον αντίποδα της περυσινής χρονιάς και του ζοφερού προμηνύματος που εξέπεμψαν αρκετές από τις ταινίες που προβλήθηκαν. Στη «μάχη», λοιπόν, για το φετινό Χρυσό Φοίνικα διαγωνίζονται 22 ταινίες, με τρανταχτά ονόματα, όπως οι Ουές Άντερσον, Τόμας Βίντεμπεργκ, Βάλτερ Σάλες και Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ.
Ξεκινάμε με τη δυνατή ταινία του Αυστριακού Μίκαελ Χάνεκε, Love. Ο 82χρονος, πλέον, Ζαν-Λουί Τρεντινιάν και η Εμανιέλ Ριβά, ενσαρκώνουν ένα αγαπημένο ζευγάρι, που αντιμετωπίζει την αναπόφευκτη φθορά και τον επερχόμενο θάνατο. Η γυναίκα, μετά από ένα εγκεφαλικό, μεταμορφώνεται αργά και βασανιστικά σε ένα ανήμπορο πλάσμα που υποφέρει, παρά τις φροντίδες του στοργικού συζύγου.
Με μια λιτή και περιεκτική σκηνοθεσία, που βασίζεται στους ήχους εκτός κάδρου, ο Χάνεκε αποδίδει αυτό το οδυνηρό θέμα με απίστευτη διακριτικότητα και ειλικρίνεια. Οι γεμάτοι τρυφερότητα διάλογοι, σε συνδυασμό με τη συγκλονιστική ερμηνεία των δύο ηλικιωμένων ηθοποιών, αναδεικνύουν το βάθος της αγάπης, μέχρι τα βαθιά γεράματα, συνταράσσοντας τους θεατές.
Ο Άγγλος Κεν Λόουτς επανέρχεται με την κωμωδία Angel’s Share, σε σενάριο Πολ Λάβερτι, μια πιο αισιόδοξη εκδοχή της παλιότερης δραματικής ταινίας Γλυκά Δεκάξι. Τέσσερις νέοι άνθρωποι από εξαθλιωμένο κοινωνικό περιβάλλον, όλοι τους άνεργοι και κλεφτρόνια, γλιτώνουν στο τσακ τη φυλακή. Η δράση εκτυλίσσεται στη Σκωτία, με επίκεντρο της πλοκής το εθνικό προϊόν, το ουίσκι. Ο νεαρός πρωταγωνιστής, δεινός γευσιγνώστης, προσπαθεί να βγει απ’ το περιθώριο, καταστρώνοντας ένα παράτολμο σχέδιο. Η ιστορία ισορροπεί ανάμεσα στις κωμικές στιγμές και τον κοινωνικό σχολιασμό ενός ανθρωπιστή σκηνοθέτη, που επιμένει να δηλώνει μαρξιστής. Στη συνέντευξη Τύπου, ο Λόουτς αναφέρθηκε και στη χώρα μας, μιλώντας για την οικονομική κρίση όλης της Ευρώπης, ενώ στάθηκε στο γεγονός μιας παγκόσμιας πολιτικής μεταστροφής, με την αντίδραση των ανθρώπων στη νέα εξαθλίωση, μέσα από μαζικές συγκεντρώσεις και οργανωμένη αντίσταση. Ο Λάβερτι πρόσθεσε πως η νέα γενιά πρέπει να αγωνιστεί ξανά για το δικαίωμα στην εργασία, την ασφάλιση, τη στέγαση και την περίθαλψη, ό,τι δηλαδή χαρακτηρίζει μια πολιτισμένη κοινωνία.
Άνεμος αισιοδοξίας κυριαρχεί και στην ταινία Le grand soir, που προβλήθηκε στο τμήμα Ένα κάποιο βλέμμα, των Μπενουά Ντελεπίν και Γκυστάβ Κερβέρν, γνωστών απ’ την ταινία Μαμούθ, με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ. Η νέα ταινία σχολιάζει την απελπισία των άνεργων και την αύξηση των αυτοκτονιών. Πρωταγωνιστεί ο Βέλγος κωμικός Μπενουά Πελβούρντ, στο ρόλο ενός απροσάρμοστου σαραντάρη, με μαλλιά πανκ, που σουλατσάρει άσκοπα στα μεγάλα εμπορικά κέντρα, μαζί με τον καρτουνίστικο σκυλάκο του. Μετά, όμως, από την απόλυση του σαρανταπεντάρη αδερφού του, πατέρα δυο μικρών παιδιών, προσπαθεί να τον αποτρέψει από την αυτοκτονία, ωθώντας τον σε μια κωμική αναζήτηση ενός βαθύτερου υπαρξιακού νοήματος, με απίστευτες δόσεις αναρχικού χιούμορ. Σε αρκετά διαφορετικό κλίμα απ’ τον Λόουτς, η ταινία δίνει κι αυτή μια νότα αισιοδοξίας, προς όλους αυτούς που χάνουν μαζικά πλέον, τις δουλειές τους.
Η κωμική και αισιόδοξη προοπτική, που περιβάλλει τους προβληματισμούς των ευαισθητοποιημένων κινηματογραφιστών, δίνει ελπιδοφόρο μήνυμα. Τώρα όλα παίζονται, φτάνει να αγωνιστούμε.
Σε ειδική προβολή παρουσιάστηκε και το οικολογικό ντοκιμαντέρ Thrashed της Καντίντα Μπράντι, για τη μόλυνση του περιβάλλοντος από τα σκουπίδια, με μουσική Βαγγέλη Παπαθανασίου. Ο Τζέρεμι Άιρονς μας ξεναγεί στη φρίκη των μεγαλύτερων χωματερών του πλανήτη, από τον Λίβανο μέχρι τη Τζακάρτα και συνομιλεί με επιστήμονες, αποκαλύπτοντας την τεράστια οικολογική καταστροφή σε γη, νερό και αέρα. Κυρίως, όμως, γίνεται αναφορά στην καταστροφή από το πλαστικό. Το ντοκιμαντέρ προτρέπει τον θεατή να περιορίσει τη χρήση του και να πάψει να παραμένει δολοφονικά αδιάφορος, γιατί απλά ήρθε η σειρά να εκλείψει και το ανθρώπινο είδος, αφού επηρεάζεται η αναπαραγωγική διαδικασία, όπως έχει ήδη διαπιστωθεί στα νεαρά ζευγάρια.
Τέλος, η νέα ταινία του Αμπάς Κιαροστάμι Like someone in love, γυρισμένη στην Ιαπωνία, θυμίζει περισσότερο αυτοσχεδιαστική άσκηση, με αδύναμο φινάλε, που αφήνει ένα γενικό αίσθημα αμηχανίας. Μια φοιτήτρια, που κρύβει από τον αρραβωνιαστικό της ότι τα βράδια εκπορνεύεται, συναντά έναν γηραιό πελάτη, που αναλαμβάνει το ρόλο του σοφού παππού.

* Η Ιφιγένεια Καλαντζή είναι κριτικός κινηματογράφου

Σχόλια