ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Λάμπρο Φρατζεσκάκη
Στα πλαίσια του Resistance Festival 2010 συναντήσαμε την προπτυχιακή φοιτήτρια Κλερ Σόλομονς, πρόεδρο του συλλόγου φοιτητών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, ενός από τους μεγαλύτερους συλλόγους της Ευρώπης, με περίπου 120 χιλιάδες μέλη.
Σίγουρα πρόκειται για μια διαφορετική περίπτωση από τα ελληνικά δεδομένα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η Αγγλία ήταν από τις πρώτες χώρες που εφάρμοσαν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο στην ακαδημαϊκή εκπαίδευση. Η Κλερ Σόλομονς μίλησε στο Δρόμο για το σκηνικό που διαμορφώνεται στην αγγλική παιδεία, αλλά και για το φοιτητικό κίνημα.
Ποια είναι τα βασικά ζητήματα και διεκδικήσεις του φοιτητικού κινήματος στην Αγγλία;
Εξαρτάται για το τι πράγμα μιλάς. Υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στα ζητήματα που απασχολούν τους φοιτητές και στα ζητήματα που πραγματικά τους επηρεάζουν.
Δηλαδή, δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που οι φοιτητές διεκδικούν αυτήν τη στιγμή;
Όχι πραγματικά. Δηλαδή, τουλάχιστον όχι σαν ενιαίο φοιτητικό κίνημα. Η Αριστερά προφανώς διεκδικεί πράγματα, όπως δωρεάν παιδεία, κατάργηση των διδάκτρων ή κάνει διάφορες καμπάνιες, όπως π.χ. ενάντια στην ισλαμοφοβία στα πανεπιστήμια. Μάλιστα στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου είχαμε ένα περιστατικό όπου ο φοιτητικός σύλλογος εκεί έδωσε στην Ασφάλεια τα στοιχεία όλων των μελών της ισλαμικής κοινότητας της σχολής τα τελευταία τέσσερα χρόνια χωρίς καν να του ζητηθεί.
Πώς έγινε αυτό;
Είναι ένα πολύ συντηρητικό πανεπιστήμιο και υπάρχει ρατσισμός. Βασικά σχετίζεται με μια πρόσφατη τρομοκρατική ενέργεια που είχε γίνει από έναν φοιτητή της σχολής. Έτσι συνέδεσαν την ισλαμική του ιδιότητα μ’ αυτή την ενέργεια. Βέβαια, ήταν και μέλος του ποδοσφαιρικού συλλόγου και της βιβλιοθήκης, αλλά κανείς δεν έδωσε τα στοιχεία αυτών των ομίλων στην αστυνομία. Αν και έγινε μια πολύ μαζική καμπάνια, το κακό είχε ήδη γίνει.
Άρα, για να επιστρέψουμε στο αρχικό ερώτημα, δεν υπάρχει ουσιαστικά ένα ενιαίο εθνικό φοιτητικό κίνημα. Υπάρχουν μόνο τοπικές διεκδικήσεις, που μπορεί ανά στιγμές να ενώνονται σε κάτι πιο κεντρικό.
Ακριβώς. Στην πραγματικότητα υπάρχει ένας εθνικός φοιτητικός σύλλογος ο οποίος καλεί κάθε χρόνο σε συνέδριο και στο οποίο συμμετέχουν περίπου 600 με 800 φοιτητές, αλλά είναι κάτι το τελείως αδιάφορο προς την πολιτική. Είναι κάτι πολύ γραφειοκρατικό που αποτελείται στην πλειοψηφία από «επαγγελματίες συνδικαλιστές» που βλέπουν την ενασχόλησή τους με το φοιτητικό σύλλογο ως κάτι που ενισχύει την προσωπική τους καριέρα. Εκεί για παράδειγμα έχεις διάφορες θεματικές συζητήσεων όπως εκπαίδευση, κοινωνική πρόνοια, οι οποίες συζητιούνται κατά προτεραιότητα. Για να δώσω μια εικόνα, πριν 2 χρόνια οι φοιτητές των Εργατικών κατάφεραν να συζητηθεί πρώτο σαν θέμα το αίτημα της μείωσης του γάλακτος κατά 10 πένες και τελευταίο θέμα ο αντιφασισμός. Προφανώς, καταλαβαίνεις ότι επειδή ο χρόνος του συνεδρίου είναι συγκεκριμένος τα τελευταία ζητήματα δεν συζητιούνται καν. Γι’ αυτό και είναι «τα τελευταία». Ύστερα ο εθνικός αυτός σύλλογος διοικείται από συντηρητικούς οι οποίοι υλοποιούν ή «προωθούν» μια απόφαση μόνο αν τους αρέσει.
Το συνέδριο αυτό είναι ανοιχτό ή είναι μόνο για εκλεγμένους αντιπροσώπους;
Μόνο για εκλεγμένους. Όπου υπάρχει ένας στοιχειωδώς πολιτικός σύλλογος εκλέγει συνήθως 1 με 2 «κανονικούς» φοιτητές. Όταν δεν ισχύει αυτό, τότε έχεις μόνο «επαγγελματίες».
Τι εννοείς όταν λες επαγγελματίες;
Είναι κάποιος ο οποίος παίρνει απαλλαγή από τις υποχρεώσεις της σχολής για ένα χρονικό διάστημα, π.χ. ένα χρόνο, για να ασχοληθεί μόνο με το φοιτητικό σύλλογο. Είναι σαν μια δουλειά πλήρους απασχόλησης.
Ποιο είναι το πολιτικό φάσμα στους φοι τητικούς συλλόγους;
Οι περισσότεροι ανήκουν στο πολιτικό κέντρο. Μια μειοψηφία απ’ αυτούς δεν έχει κάποια συγκεκριμένη πολιτική πλατφόρμα, ενώ υπάρχουν και κάποιοι που είναι ακροδεξιοί. Μάλιστα ο σύλλογος του Πανεπιστημίου του Durham επιτρέπει τη δράση του BNP (σ.σ.: το αντίστοιχο ΛΑΟΣ) μέσα στο πανεπιστήμιο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό της δράσης διάφορων αντιρατσιστικών συλλογικοτήτων.
Τα προηγούμενα χρόνια στην Αγγλία γίνονταν κάποιες δράσεις από τους φοιτητές ενάντια στα δίδακτρα ή ενάντια στον πόλεμο. Πιστεύεις ότι στις κινήσεις αυτές συμμετέχει πλέον περισσότερος κόσμος;
Μπορώ να σου πω μόνο για το Λονδίνο. Πράγματι τα τελευταία χρόνια έγιναν αρκετά πράγματα, όπως το 2003 που είχαμε μια αντιπολεμική κατάληψη, αλλά η αλήθεια είναι ότι όπως κάθε κίνημα και αυτό έχει τα πάνω και τα κάτω του.
Δεν έχουμε να κάνουμε με κάτι που λειτουργεί αυτόματα. Πρέπει να διατηρείς τα πράγματα ενεργά. Δηλαδή, οι φοιτητές δεν πολιτικοποιούνται αν δεν υπάρχει κάτι που να τους ωθεί προς αυτό.
Τι έχεις να πεις για τη νέα κυβέρνηση; Ποια είναι η πολιτική της για την εκπαίδευση; Πώς αντιδρούν οι φοιτητές σ’ αυτή την πολιτική;
Η αλήθεια είναι ότι δεν αντιδρούν. Η αλήθεια είναι ότι πάλι έχεις κάποιες μεμονωμένες κινήσεις συλλόγων ως προ ς τα μέτρα αυτά. Δεν υπάρχει κάποια μαζική κίνηση φοιτητών. Ο νέος πρόεδρος του Εθνικού Συλλόγου Φοιτητών Άλαν Πόρτερ, ο οποίος έπαιζε το ρόλο του φίλου των Εργατικών αλλά ουσιαστικά υποστηρίζει τις θέσεις των συντηρητικών, μεταφέρει τη συζήτηση από το ύψος των διδάκτρων στο ζήτημα των θέσεων στα πανεπιστήμια. Δηλαδή, θέτουν εκβιαστικά το δίλημμα: ή υψηλά δίδακτρα ή λιγότερες θέσεις στα πανεπιστήμια.
Δεν υπάρχει οργανωμένη αντίδραση σ’ αυτή την επιχειρηματολογία;
Ναι, υπάρχουν ουσιαστικά τρεις διαφορετικές κινήσεις. Αλλά προέρχονται από τρία διαφορετικά κόμματα ή οργανισμούς και μάλλον δεν είναι αρκετές στην πραγματικότητα. Αλλά υπάρχει μια προσπάθεια στην ενοποίηση αυτών των απόψεων.
Δεν είναι όμως αντιφατικό; Γιατί στην Αγγλία για να σπουδάσει κάποιος πρέπει να πάρει δάνειο, να χρεωθεί.
Έτσι ακριβώς. Οι φοιτητές βλέπουν την εκπαίδευση σα μια επένδυση. Κάτι το οποίο πρέπει να αποσβέσουν. Και αυτό δημιουργεί ένα διαχωρισμό: στους φοιτητές που θα δεχτούν τα μέτρα και στους φοιτητές που δε θα επηρεαστούν από τα μέτρα. Υπάρχει δηλαδή ένα κενό αλληλεγγύης κατά κάποιον τρόπο.
Ας πάμε σε μια ερώτηση κάπως πιο ειδική. Η Αγγλία ήταν από τις πρώτες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εφάρμοσαν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο στην εκπαίδευση, νομίζω από το 1998. Ποια είναι τα αποτελέσματα αυτής της πρακτικής;
Ένα από τα πρώτα παράπονα είναι από το ίδιο το εκπαιδευτικό προσωπικό, λέκτορες ή διδακτορικούς φοιτητές, το οποίο πρέπει να προσαρμοστεί στους «ελέγχους αξιολόγησης». Είναι πραγματικά δύσκολο να στο εξηγήσω! Για να πάρουν χρηματοδότηση από την κυβέρνηση πρέπει να αποδείξουν ότι διαθέτουν υψηλό επίπεδο ποιότητας. Αυτό τους ωθεί να φεύγουν από τις αίθουσες διδασκαλίας και να ασχολούνται περισσότερο με την έρευνα, οπότε δεν μπορούν να προσφέρουν «καλή» διδασκαλία στους φοιτητές. Δεν τους δίνεται ο χρόνος να προετοιμαστούν κατάλληλα για την παράδοση του μαθήματος. Παράλληλα η έρευνά τους διαμορφώνεται από την αγορά. Οπότε το τι είναι «σημαντικό» είναι πολύ σχετικό υπό αυτούς τους όρους και ουσιαστικά το εύρος της έρευνας περιορίζεται σημαντικά.
Και σίγουρα στις θετικές επιστήμες κάποια πράγματα είναι πιο μετρήσιμα. Αλλά σε ένα τμήμα φιλοσοφίας τι είναι μετρήσιμο;
Ναι, ακριβώς αυτό είναι το ζήτημα. Όπως με το Τμήμα Φιλοσοφίας του Middlesex! Το οποίο εξαγοράστηκε από ένα άλλο πανεπιστήμιο γιατί δεν ήταν «παραγωγικό».
Και κατόπιν το κλείσανε γιατί όπως είπε και ο μάνατζερ του πανεπιστήμιου: «δεν παίρνουμε λεφτά απ’ αυτό το τμήμα, άρα το κλείνουμε».
Εδώ είναι το παράδοξο. Το τμήμα αυτό είχε χρηματοδότηση για έρευνα. Αυτό δεν το καταλαβαίνουμε. Αλλά νομίζω ότι ήταν και μια ξεκάθαρη επίθεση στην Αριστερά αφού ήταν ένα από τα πιο γνωστά τμήματα μαρξιστικής φιλοσοφίας. Σίγουρα δεν ήταν το είδος της φιλοσοφίας που ήθελαν!
