του Δημήτρη Χάμψα*
Παγκόσμια ανησυχία έχει προκαλέσει η επιδημία οξέος αναπνευστικού συνδρόμου που οφείλεται σε ένα νέο στέλεχος του κορωνοϊού (2019-nCov virus). Μέχρι τη στιγμή που γραφόταν το παρόν σημείωμα και μέσα σε λίγες βδομάδες έχουν ταυτοποιηθεί παγκοσμίως 9.836 κρούσματα και καταγραφεί 213 θάνατοι που οφείλονται επιβεβαιωμένα στον ιό. Η πλειοψηφία των περιστατικών καταγράφονται στην Κίνα, στην πόλη Γουχάν, όπου και ξέσπασε η νέα επιδημία. Μέχρι στιγμής στην Ευρώπη έχουν διαπιστωθεί 16 ασθενείς (Γαλλία 6, Γερμανία 5, Ιταλία 2, Φινλανδία 1, Ηνωμένο Βασίλειο 2).
Οι κορωνοϊοί είναι μια οικογένεια ιών που μολύνουν τον άνθρωπο και διάφορα ζώα μεταξύ των οποίων πτηνά και θηλαστικά (καμήλες, γάτες, νυχτερίδες κ.α.). Μέχρι στιγμής γνωρίζουμε εφτά στελέχη του κορωνοϊού που προκαλούν νόσο στον άνθρωπο, μεταξύ των οποίων και οι ιοί που ταυτοποιήθηκαν σε δύο προηγούμενες επιδημίες, ο SARS-CoV, και ο MERS-CoV. Όπως και τότε, η εξέλιξη (μεταλλαγή) του ιού που αρχικά βρισκόταν σε ζώα οδήγησε σε ένα νέο στέλεχος ικανό να προσβάλει και τον άνθρωπο. Ο νέος ιός που ανιχνεύθηκε στην Κίνα ομοιάζει γενετικά με τον ιό του SARS (επιδημία του 2003) και φαίνεται μέχρι στιγμής να έχει παρόμοια χαρακτηριστικά.
Κατά τη διάρκεια της εμφάνισης του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου από κορωνοϊό (SARS-CoV) το 2002-2003 μολύνθηκαν 8.096 άτομα με 774 θανάτους (θνησιμότητα 10%). Πιθανότατα ο ιός ξεκίνησε από τις νυχτερίδες, πέρασε σε θηλαστικά τύπου ρακούν (himalayan palm civets, chinese ferret badgers, raccoon dogs), μέσω των οποίων πέρασαν στον άνθρωπο και στη συνέχεια από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Αντίστοιχα το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής από κορωνοϊό (MERS-CoV) εμφανίστηκε το 2012 στη Σαουδική Αραβία και από τότε η πλειονότητα των κρουσμάτων αφορά την Αραβική Χερσόνησο. Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, και κυρίως σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, αποτελεί την κύρια οδό μετάδοσης, ενώ πλέον θεωρείται πως οι καμήλες αποτελούν τη φυσική δεξαμενή του ιού και την κύρια πηγή της λοίμωξης στον άνθρωπο. Η θνησιμότητα του MERS-CoV υπολογίζεται στο 35%.
Η κλινική εικόνα που προκαλεί επεκτείνεται από το ήπιο κοινό κρυολόγημα μέχρι το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο για το οποίο θα χρειαστεί νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Σε κίνδυνο για την τελευταία περίπτωση βρίσκονται οι ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας. Οι ιοί αυτοί είναι λιγότερο μεταδοτικοί από άλλους (π.χ. της ιλαράς ή της γρίπης), είναι ικανοί ωστόσο να προκαλέσουν μεγάλες επιδημίες σε εκτεταμένες γεωγραφικές περιοχές, καθώς επίσης να μεταδοθούν εύκολα σε δομές υγείας μέσω του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού.
Οι αρχές στην Κίνα επιβεβαίωσαν τη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένων και των επαγγελματιών υγείας, χωρίς ωστόσο να είναι δυνατό με τα μέχρι τώρα επιδημιολογικά δεδομένα να προσδιοριστεί η μεταδοτικότητα του νέου ιού. Σύμφωνα με το ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων), αναμένεται μέσα στις επόμενες βδομάδες να αυξηθούν, τόσο τα κρούσματα όσο και οι θάνατοι από τον ιό. Πιθανή θεωρείται η παγκόσμια διασπορά της νόσου (μέτρια πιθανότητα), ενώ πολύ πιθανή την εξάπλωση της επιδημίας στην Ασία, στις χώρες δηλαδή που υποδέχονται τον μεγαλύτερο όγκο ταξιδιωτών από την Γουχάν.
Για το λόγο αυτό στο επιδημιολογικό δελτίο που εκδόθηκε χτες, Παρασκευή 31/1/2020, επισημαίνεται το επείγον της κατάστασης, καθώς επίσης καταγράφεται και η πρώτη μετάδοση στην Ε.Ε. (τα πρώτα «αυτόχθονα» κρούσματα στη Γαλλία).
Προβληματισμοί και πραγματικότητα
Διάφοροι προβληματισμοί γεννιούνται γύρω από τη νέα αυτή απειλή. Ανέκαθεν ξεσπούσαν επιδημίες, οι ιοί εξελίσσονται, εμείς όμως ως ανθρωπότητα γυρίζουμε σε συνθήκες μεσαίωνα. Τι διδασκόμαστε από κάθε νέα φυσική καταστροφή; Η δημιουργία ολοένα και μεγαλύτερων, αβίωτων αστικών κέντρων-εκκολαπτηρίων και η εξαθλίωση εκατομμυρίων ανθρώπων που στοιβάζονται σε αυτά, αποτελούν τους όρους για να ξεσπούν ολοένα και πιο συχνά, ολοένα και σε μεγαλύτερη έκταση επιδημίες σαν και αυτή. Στην εικόνα αυτή προστίθενται η ανατίναξη χωρών, οι μεγάλες προσφυγικές ροές και οι μετακινήσεις πληθυσμών, η κατάρρευση των συστημάτων υγείας, των προγραμμάτων εμβολιασμού κ.ο.κ.
Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά, ούτε να τρομοκρατηθούμε από εξωτικούς (προς το παρόν) ιούς. Αρκεί να δούμε τι γίνεται φέτος στη χώρα μας με την έξαρση της γρίπης, αρκεί να δούμε τι γίνεται στα επείγοντα των νοσοκομείων μας. 21 νεκροί έως τώρα, οι 19 θα έπρεπε να είχαν εμβολιαστεί σύμφωνα με το δελτίο του ΚΕΕΛΠΝΟ. Ας θυμηθούμε την πρόσφατη επιδημία ιλαράς που έπληξε και την χώρα μας, νόσος για την οποία επίσης υπάρχει τρόπος πρόληψης (εμβολιασμός).
Εντύπωση έχει προκαλέσει η είδηση για την ανέγερση εντός λίγων εικοσιτετραώρων του νοσοκομείου όπου θα απομονώνονται οι ασθενείς της νέας επιδημίας. Πρόκειται ομολογουμένως για επίδειξη της τεράστιας οικονομικής (αλλά και τεχνικής) ισχύος που διαθέτει η Κίνα. Θα έπαιρνε όμως κάποια άλλη υπερδύναμη αντίστοιχα μέτρα, τη στιγμή που οι δαπάνες για την υγεία παντού μειώνονται;
Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι υπάρχουν και οι πόροι και η τεχνική έτσι ώστε να προλαμβάνονται και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, όχι μόνο οι επιδημίες αλλά και όλες οι «φυσικές» καταστροφές.
* Ο Δημήτρης Χάμψας είναι γιατρός
Πηγές
1) www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china
2) eody.gov.gr/neos-koronaios-2019-ncov-kina/
3) Ενημερωτικό δελτίο ΠΙΣ.
