ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Μαρίνα Πρεντούλη
Με αφορμή τις βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία, τον ερχόμενο Μάη, o σκηνοθέτης Κεν Λόουτς μιλά στον Δρόμο της Αριστεράς για τις τάσεις που διαμορφώνονται στη χώρα του, αλλά και τις δυνατότητες της Αριστερής Ενότητας. Επίσης, αναφέρεται στο χαρακτήρα της Ε.Ε. και τις αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Μιλώντας για τις εξελίξεις στην Ελλάδα, σημειώνει τη σημασία ενός κινήματος αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό.
Στις 7 Μαΐου θα διεξαχθούν οι βουλευτικές εκλογές στη Μεγάλη Βρετανία. Τα γκάλοπ δείχνουν ντέρμπι μεταξύ Εργατικών και Συντηρητικών. Πώς βλέπετε την κατάσταση και τι σηματοδοτούν αυτές οι εκλογές;
Πιστεύω ότι το Εργατικό Κόμμα και οι Συντηρητικοί είναι δύο δεξιά κόμματα, με το δεύτερο να είναι πιο ακραίο. Το Εργατικό Κόμμα ειρωνικά ονομάζεται «Εργατικό», όμως δεν εκπροσωπεί την Εργασία, αλλά το Κεφάλαιο. Προσπαθεί να περιορίσει τις επιπτώσεις της οικονομίας της αγοράς, ενώ οι Συντηρητικοί είναι πιο ακραίοι, πιο αδίστακτοι στην προώθηση των επιχειρηματικών συμφερόντων. Επομένως, διαφέρουν στο βαθμό ακρότητας, όχι στις αρχές.
Πέρα από τα δύο πρώτα κόμματα, ενισχυμένη παρουσία θα έχουν και το Κόμμα Ανεξαρτησίας (UKIP) αλλά και το Εθνικό Σκωτσέζικο Κόμμα (SNP). Το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα μπορεί να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση…
Ελπίζω τρίτο κόμμα να αναδειχτεί το SNP, γιατί βρίσκεται αριστερότερα των Εργατικών. Αναμφισβήτητα, δεν πρόκειται για κόμμα της σοσιαλιστικής Αριστεράς, την οποία υποστηρίζω. Ωστόσο, είναι πιο αριστερό σοσιαλδημοκρατικό από τους Εργατικούς και θα παρασύρει προς τα αριστερά τους Εργατικούς, όπως άλλωστε και οι Πράσινοι· και αυτό είναι καλό. Επίσης καλό θα ήταν να κέρδιζαν οι Εργατικοί τις εκλογές, γιατί η Αριστερά ενισχύεται όταν οι Εργατικοί κυβερνούν. Αντίθετα, αποδυναμώνεται όταν οι Συντηρητικοί κυβερνούν, αφού τότε δίνεται προτεραιότητα στην εκδίωξη των Συντηρητικών από την κυβέρνηση και έτσι ενισχύονται οι Εργατικοί. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορα ζητήματα σχετικά με την εκλογική διαδικασία καθώς δεν έχουμε αναλογικό εκλογικό σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πρακτικές συνέπειες αναλόγως του ποιον θα ψηφίσεις.
Παραδοσιακά η Αριστερά δυσκολεύεται να έχει ανεξάρτητη έκφραση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Αριστερή Ενότητα είναι ένα κόμμα που ιδρύθηκε σχετικά πρόσφατα. Τι δυσκολίες αντιμετωπίζει και πώς βλέπετε την παρέμβασή της;
Η μεγαλύτερη δυσκολία έγκειται στο ίδιο το εκλογικό σύστημα, γιατί με το πλειοψηφικό σύστημα των μονοεδρικών, αν ψηφίσεις κόμμα που βρίσκεται αριστερότερα των Εργατικών, υπάρχει ο κίνδυνος να εκλεγεί η Δεξιά, γιατί δεν έχεις δεύτερο εκλεγμένο. Επομένως, πιστεύω πως είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρώσει δύναμη η Αριστερά. Περισσότερες ελπίδες έχει στις τοπικές εκλογές ή στις Ευρωεκλογές, όπου υπάρχει αναλογικότερη εκπροσώπηση. Η ελπίδα για την Αριστερή Ενότητα βρίσκεται στη δουλειά που θα κάνει πέραν των εκλογών, δηλαδή, στο να υποστηρίξει και να οργανώσει πολιτικές καμπάνιες κ.λπ. Πιστεύω πως πρέπει να μεγαλώσει. Τώρα αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, οι οποίες αποτελούν μια δοκιμασία απόδειξης της αποφασιστικότητας αλλά και της ικανότητας των ηγετών της. Γιατί, το να έχει κανείς σωστές θέσεις δεν σημαίνει πως έχει και τις αντίστοιχες οργανωτικές και πολιτικές δυνατότητες. Προφανώς συμφωνώ με τις περισσότερες θέσεις της Αριστερής Ενότητας, της οποίας είμαι απλό μέλος. Όμως, πιστεύω πως δοκιμάζεται η ηγεσία της αν μπορεί να πετύχει κάτι πέρα από το να είναι ένα μικρό αριστερό κόμμα.
Πώς κρίνετε την αδυναμία της ευρωπαϊκής Αριστεράς να αρθρώσει μια κριτική στο αντιδημοκρατικό μοντέλο της Ε.Ε.; Το UKIP στο Ηνωμένο Βασίλειο ή η Λεπέν στη Γαλλία ασκούν τη δική τους κριτική…
Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για την Αριστερά. Θέλουμε να μείνουμε στην Ευρώπη, αλλά πιστεύω ότι πρέπει να μείνουμε και να τη μεταρρυθμίσουμε πλήρως ή μάλλον, να την επανασχεδιάσουμε, γιατί αυτή πρέπει να βρίσκεται στην υπηρεσία των λαών και όχι των επιχειρήσεων. Επί του παρόντος, το μοντέλο της Ε.Ε. προωθεί τις ιδιωτικοποιήσεις και την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας (το ξέρετε καλύτερα από εμένα). Έχουμε να κάνουμε με μια Ευρώπη των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Όμως, αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια Ευρώπη της αλληλεγγύης των λαών, προς το συμφέρον των λαών και μια Ευρώπη σχεδιασμένης οικονομίας και δημόσιων και δημοκρατικά ελεγχόμενων μέσων παραγωγής. Η Αριστερά δεν διατυπώνει αυτές τις ιδέες. Ένα μέρος της Αριστεράς λέει «έξω από την Ε.Ε.». Καταλαβαίνω γιατί, αλλά το θεωρώ λάθος. Πρέπει να μείνουμε στην Ε.Ε. και να δείξουμε την αλληλεγγύη μας στην Ελλάδα ή και στην Ισπανία.
Παρακολουθείτε τις εξελίξεις στην Ελλάδα; Πώς βλέπετε την κατάσταση μετά τις πρόσφατες εκλογές;
Είναι δύσκολο να έχει κανείς μια καλά τεκμηριωμένη άποψη από μακριά. Σαφώς, οι Γερμανοί και η Μέρκελ τα κάνουν όλα δύσκολα, οι τραπεζίτες συμπεριφέρονται ως τραπεζίτες και οι Ευρωπαίοι Σοσιαλδημοκράτες υποστηρίζουν τη Μέρκελ, όπως πάντα. Τα συνδικάτα σε ολόκληρη την Ευρώπη πρέπει να δείξουν την υποστήριξή τους και οι λαοί το ίδιο, μέσα από επιτροπές στήριξης της Ελλάδας. Αναμφίβολα, κάτι τέτοιο είναι δύσκολο, γιατί η Δεξιά ελέγχει τα βασικά ΜΜΕ. Βεβαίως, παρ’ ότι είναι δύσκολο, αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό.
Πώς παρουσιάζουν τα βρετανικά ΜΜΕ την κατάσταση στην Ελλάδα;
Εκτιμώ πως υπάρχει κάποια συμπάθεια για την Ελλάδα, όμως αυτό που επικρατεί είναι πως η Ελλάδα πρέπει, όπως όλοι, να αποπληρώνει τα δάνειά της και πως έτσι είναι πλασμένος ο κόσμος. Οι Έλληνες φαίνονται συμπαθείς, όμως τα ΜΜΕ λένε πως κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τους νόμους του τραπεζιτικού συστήματος. Βεβαίως, όσοι υποστηρίζουν την Ελλάδα προσπαθούν, όταν τους δίνεται η δυνατότητα, να επιχειρηματολογούν για το αντίθετο. Σαφώς, πρόκειται για πολιτικό, παρά για νομικό πρόβλημα.
Ας μιλήσουμε για το έργο σας. Υποστηρίζετε τους αγώνες της εργατικής τάξης και των λαών, αυτό είναι φανερό στις ταινίες σας. Ποια είναι τα θετικά στοιχεία που αποκομίσατε από αυτή τη στάση σας και ποια προβλήματα αντιμετωπίσατε εξαιτίας της;
Η δύσκολη περίοδος ήταν η δεκαετία του ’80, όταν ήταν δύσκολο να πάρεις έργα. Εγώ, μάλιστα, είχα φιλμ, τηλεοπτικές εκπομπές, ακόμα και θεατρικά έργα που κατά κάποιο τρόπο απαγορεύτηκαν, γιατί ήταν αντίθετα στο Σιωνισμό και το Ισραήλ. Εν τέλει, χρειάστηκε να κάνω διαφημίσεις για να επιβιώσω στο χώρο, και αυτό δεν ήταν ευχάριστο. Αυτή ήταν η αρνητική πλευρά. Από την άλλη, ήμουν αρκετά τυχερός γιατί βρήκα ένα «παρθένο έδαφος» στην ευρωπαϊκή παραγωγή ταινιών, εργαζόμενος με συγγραφείς και παραγωγούς. Τώρα όμως είναι πιο δύσκολο, γιατί η ευρωπαϊκή παραγωγή ταινιών, έχει καταστεί ακόμα πιο δύσκολη.
Πόσο δύσκολη ήταν, λοιπόν, η ανάμειξη της πολιτικής με την καριέρα σας;
Νομίζω πως αυτό το κάνει κανείς, ούτως ή άλλως. Είτε το συνειδητοποιείς είτε όχι, αν αξίζει να το κάνεις ή όχι, αυτό φαίνεται στο έργο που αναλαμβάνεις, στις ιστορίες από τις οποίες έλκεσαι… Το αποκαλύπτεις, ακόμα κι αν θες να το αποκρύψεις. Πρέπει να είσαι δεξιός για να γράφεις για τις μεγάλες αμερικανικές υπερπαραγωγές, δεν μπορεί να είσαι κρυφοκομμουνιστής! Πιστεύω πως, σε κάθε περίπτωση, ό,τι είσαι αναδεικνύεται στις ταινίες σου.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Δεν ξέρω. Αφού μιλήσουμε με τη Rebecca, την παραγωγό ταινιών (σ.μετ. την Rebecca O’Brien, με την οποία συνεργάζεται) ίσως κάνουμε κάτι, πολύ μικρό. Θα ήταν βέβαια καλύτερο να ήμουν δέκα χρόνια νεότερος!
Ίσως μπορούμε να σας πείσουμε να κάνετε κάποια ταινία για την Ελλάδα…
Χρειάζεται να είναι κανείς νεότερος, να είναι Έλληνας ή να γνωρίζει έστω τη γλώσσα. Αλλιώς, έρχεσαι σαν τουρίστας… Δεν ξέρω. Πάντως, ποτέ μη λες ποτέ!
Πριν από λίγες μόνο μέρες έφυγαν από τη ζωή ο Γκίντερ Γκρας και ο Εντουάρντο Γκαλεάνο. Τι σκέψεις σας γεννά η απώλειά τους;
Οι άνθρωποι της γενιάς του Γκρας είχαν μια ξεχωριστή εμπειρία. Τα χρόνια του φασισμού. Ο Γκρας ήταν σε θέση να μιλήσει γι’ αυτά και μάλιστα όπως κανείς και καμία άλλη γενιά, αφού, άλλωστε, τα βίωσε. Καθώς χάνουμε τέτοιους ανθρώπους αυτή η δυνατότητα δεν επαναλαμβάνεται. Σαφώς το έργο του παραμένει, όπως και το έργο του Γκαλεάνο και τα βιβλία του για τη Λατινική Αμερική. Είχε μια ιδιαίτερη οπτική… Γενικά, οι άνθρωποι της γενιάς εκείνης είχαν μια ιδιαίτερη αίσθηση της πολιτικής, γιατί καταλάβαιναν τη γλώσσα της εποχής τους. Αναμφίβολα, ο Γκαλεάνο είχε μάθει από πολύ νωρίς ότι η πολιτική βασίζεται στις κοινωνικές τάξεις. Οι άνθρωποι της σημερινής γενιάς δεν έχουν αυτομάτως αυτή την αντίληψη για την πολιτική, ότι δηλαδή πρόκειται για πάλη των τάξεων. Οι άνθρωποι της γενιάς του Γκαλεάνο, ωστόσο, την είχαν. Πρόκειται για μεγάλη απώλεια.
Μετάφραση: Πέτρος Αλ Αχμάρ
