του Κώστα Βενιζέλου*
Μια πολιτική, αυτή που ακολουθείται στο Κυπριακό από την εισβολή της Τουρκίας το 1974 και εντεύθεν, έχει καταρρεύσει. Και στα ερείπια αυτής, τα αποκαΐδια, «σφάζονται» οι βασικοί εκφραστές της, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, το κόμμα του, ΔΗΣΥ, και το ΑΚΕΛ. Τα αλλεπάλληλα αδιέξοδα, οι συνεχείς υποχωρήσεις προς την τουρκική πλευρά, η διαμόρφωση ενός πλαισίου που οδηγεί σε ένα στρεβλωτικό τερατούργημα, επιβεβαίωσε αυτό που προ πολλού φάνταζε ως γεγονός: Την χρεοκοπία της ακολουθούμενης πολιτικής. Αναστασιάδης και ΑΚΕΛ διένυσαν μαζί μια κοινή πορεία για σχεδόν πέντε χρόνια. Το κόμμα της λεγόμενης κυπριακής Αριστεράς στήριζε και χειροκροτούσε την πολιτική Αναστασιάδη. Ο τελευταίος φρόντιζε το ΑΚΕΛ να τυγχάνει προνομιακής ενημέρωσης για την πορεία των διαπραγματεύσεων.
Ο… γάμος αυτός έληξε αδόξως το καλοκαίρι του 2017 με την κατάρρευση της Πενταμερούς Διάσκεψης στο ελβετικό θέρετρο, Κραν Μοντανά. Αρχικά το ΑΚΕΛ άφηνε να εννοηθεί πως κατά τις συζητήσεις ο Αναστασιάδης αρνήθηκε να κάνει «βήμα παραπάνω για τη λύση σκεπτόμενος τις προεδρικές εκλογές» του περασμένου Φεβρουαρίου. Στη συνέχεια, τα μέχρι πρόσφατα «κολλητήρια», αλληλοκατηγορούνταν σε ψηλούς τόνους. Το ΑΚΕΛ αφήνει να εννοηθεί ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συζητά κι άλλης μορφής μοντέλα λύσης, όπως η συνομοσπονδία δύο κρατών. Αυτό το τελευταίο σε μεγάλο βαθμό φαίνεται να ισχύει. Ο Νίκος Αναστασιάδης συζήτησε το θέμα αυτό δυο φορές με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Την πρώτη στο Κραν Μοντανά, τον Ιούλιο του 2017 και τη δεύτερη τον περασμένο Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη. Δεν ισχύει, ωστόσο, ότι αυτός φέρει την ευθύνη για την κατάρρευση της Πενταμερούς το καλοκαίρι του 2017. Οι Τούρκοι ευθύνονται επιμένοντας στη διατήρηση τόσο των εγγυήσεων όσο και στη μόνιμη παρουσία στρατευμάτων.
Ο καυγάς οδήγησε το ΑΚΕΛ στην απόφαση να αποσύρει τον κ. Τουμάζο Τσελεπή από τη διαπραγματευτική ομάδα, με το επιχείρημα πως δεν έχει εμπιστοσύνη στον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Το συγκεκριμένο στέλεχος, που είναι ο υπεύθυνος για το Κυπριακό, ήταν στις διαπραγματευτικές ομάδες από την προεδρία Τάσσου Παπαδόπουλου και εντεύθεν. Κι όλα αυτά μερικά 24ωρα πριν την άφιξη, την περασμένη Παρασκευή, της απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ.
Στην αντίπερα, πλέον, όχθη, ο Νίκος Αναστασιάδης «καρφώνει» το ΑΚΕΛ, λέγοντας πως «υπάρχει μία έντονη προσπάθεια παραπληροφόρησης από κάποιους οι οποίοι», όπως είπε, «πιστεύουν ότι ενημερώνονται από συγκεκριμένη πηγή και υιοθετούν ως αληθή τα όσα λέει συγκεκριμένη πηγή προσπαθώντας να του αποδώσουν ευθύνες». Όταν αναφέρεται σε πηγή εννοεί προφανώς την τουρκική πλευρά.
Από τον καυγά προκύπτουν κάποια δεδομένα
Ο Νίκος Αναστασιάδης, ο βασικότερος εκφραστής της λύσης Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ), μέσα από την εμπειρία του στην πρώτη γραμμή της διαπραγμάτευσης, διαπίστωσε πως η ακολουθούμενη πολιτική είναι αδιέξοδη. Όσα του έλεγαν, δηλαδή, οι πολιτικοί του αντίπαλοι για δεκαετίες, ότι οι δικές του επιλογές είναι ανεδαφικές, αναποτελεσματικές και αντιδρούσε. Σήμερα, φαίνεται, να καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα. Ωστόσο, η διαπίστωση αυτή δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να συζητηθεί ένα άλλο μοντέλο πιο κοντά στις τουρκικές επιδιώξεις. Η ΔΔΟ έφθασε σε αυτό το στρεβλωτικό, αντιδημοκρατικό και ρατσιστικό πλαίσιο επειδή διαχρονικά η τακτική που υιοθετείτο για να ενθαρρυνθεί η Τουρκία ήταν αυτή των συνεχών υποχωρήσεων, που βαθμηδόν προσέγγιζαν τις θέσεις της αμετακίνητης Άγκυρας. Συνεπώς ο κ. Αναστασιάδης, ενώ έχει οδηγηθεί σε μια σωστή διαπίστωση, αντιδρά λανθασμένα ως προς την εναλλακτική επιλογή. Η συνομοσπονδία δύο κρατών δεν θα είναι το τέλος του Κυπριακού, αλλά της Κύπρου. Θα καταστεί το νησί νόμιμα προτεκτοράτο της Τουρκίας.
Η ΔΔΟ έφθασε σε αυτό το στρεβλωτικό, αντιδημοκρατικό και ρατσιστικό πλαίσιο επειδή διαχρονικά η τακτική που υιοθετείτο για να ενθαρρυνθεί η Τουρκία ήταν αυτή των συνεχών υποχωρήσεων, που βαθμηδόν προσέγγιζαν τις θέσεις της αμετακίνητης Άγκυρας. Συνεπώς ο κ. Αναστασιάδης, ενώ έχει οδηγηθεί σε μια σωστή διαπίστωση, αντιδρά λανθασμένα ως προς την εναλλακτική επιλογή. Η συνομοσπονδία δύο κρατών δεν θα είναι το τέλος του Κυπριακού, αλλά της Κύπρου. Θα καταστεί το νησί νόμιμα προτεκτοράτο της Τουρκίας
Στην αντίπερα όχθη, το ΑΚΕΛ δογματικά επιμένει στη ΔΔΟ. Δεν αποδέχεται να συζητήσει, να σκεφτεί καν οποιαδήποτε άλλη επιλογή. Η σημερινή ηγετική ομάδα, επιμένει σε πολιτικές που δεν εκφράζουν τη βάση του κόμματος. Αυτό επιβεβαιώθηκε το 2004, όταν η ηγεσία φλέρταρε με το σχέδιο Ανάν αλλά δεν το στήριξε την υστάτη στιγμή όταν κατέγραψε την αντίδραση της κομματικής βάσης και πρωτίστως των ψηφοφόρων. Η μετάβαση του Γενικού Γραμματέα, Άντρου Κυπριανού, προσφάτως στην Άγκυρα για να συναντήσει τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αλλά και το ταξίδι του στη Νέα Υόρκη για επαφές με τα Ηνωμένα Έθνη, στόχο είχαν να αμφισβητήσουν τον Αναστασιάδη και να επιβεβαιώσουν τις υποψίες για τη γραμμή πλεύσης του Κύπριου Προέδρου. Η κομματική ηγεσία αποφεύγοντας τις πραγματικότητες στο Κυπριακό, με τακτικές υπερβολής, ενίοτε και υστερίας, βαδίζει σε μια πορεία που δεν έχει σχέση με τις κυρίαρχες απόψεις της κυπριακής κοινωνίας.
Σε αυτό το παζλ της διαμάχης με ένα δικό του τρόπο βρίσκεται και το κυβερνών κόμμα, ο ΔΗΣΥ. Η ηγεσία επιχείρησε να διαφοροποιηθεί από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες υπέρ της ΔΔΟ, με επαφές με άλλα κόμματα, τόσο στις ελεύθερες περιοχές όσο και στα κατεχόμενα. Η στάση αυτή της ηγεσίας του ΔΗΣΥ προκάλεσε την αντίδραση Αναστασιάδη και, όπως αναφέρουν πληροφορίες, οι σχέσεις του με τον Αβέρωφ Νεοφύτου διανύουν πολύ κακή περίοδο.
Η πραγματικότητα για το σκηνικό της αντιπαράθεσης βρίσκεται προδήλως στην αποτυχία της ακολουθούμενης πολιτικής στο Κυπριακό. Μια πολιτική, την οποία στήριξαν οι δυο μεγάλοι πόλοι και εκ του αποτελέσματος αυτό που πετυχαίνει είναι η εδραίωση της κατοχής. Η σύγκρουσή τους είναι αποτέλεσμα του αδιεξόδου που προκαλεί αυτή η πολιτική. Οι μεν μπροστά στο αδιέξοδο επιλέγουν μια άλλη εκδοχή, που θεωρείται χειρότερη, οι δε επιμένουν στη μη λειτουργική ΔΔΟ, που δεν θα λειτουργήσει, θα διαιωνίζει το διαχωρισμό και θα αναπαράγει τον εθνικισμό. Συνεπώς, οι εμπλεκόμενοι σε αυτές τις διαμάχες έχουν ενώπιόν τους δυο κακές εκδοχές: Μια κακή λύση ή τη χειρότερή της. Η επιλογή είναι μία και αφορά την αναζήτηση των εργαλείων ανατροπής των κατοχικών δεδομένων, την απελευθέρωση και την αποκατάσταση της ενότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
*Ο Κώστας Βενιζέλος είναι δημοσιογράφος στην Κύπρο και διδάκτορας Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης
