Είδα την παράσταση φέτος το καλοκαίρι στο Θέατρο της Ρεματιάς στο Χαλάνδρι και μαζί με όλους τους θεατές νιώσαμε πως μπροστά μας ξετυλίγεται κάτι ιδιαίτερο, κάτι διαφορετικό.
Η Κατερίνα Μπιλάλη και ο Κωνσταντίνος Κυριακού αναμετρήθηκαν με επιτυχία με ένα απαιτητικό έργο, το Ay, Carmela! του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα, «ένα μανιφέστο κατά της βαρβαρότητας, γεμάτο ευαισθησία και χιούμορ».
Το ζήτημα είναι πως δεν μιλάμε ούτε για κωμωδία, ούτε για δράμα. Από το γέλιο περνάς σε λίγες στιγμές στη συγκίνηση, στην ανατριχίλα.
Οι δυο ήρωες του έργου, η Καρμέλα και ο Παουλίνο είναι δύο ηθοποιοί των «μπουλουκιών». Ενώ μαίνεται ο Ισπανικός Εμφύλιος αυτοί τριγυρνούν στο μέτωπο και διασκεδάζουν τα δημοκρατικά στρατεύματα με τα επιθεωρησιακά τους σκετς. Εξαιτίας όμως ενός λάθους, περνούν στην περιοχή που ελέγχεται από τους εθνικιστές τού Φράνκο και αιχμαλωτίζονται. Εκείνοι τους διατάζουν να παρουσιάσουν, σε αντάλλαγμα την ελευθερία τους, μια παράσταση για τα στρατεύματά τους και να συμπεριλάβουν μια παρωδία κατά της Δημοκρατίας, με σκοπό να χλευάσουν τα αιχμάλωτα μέλη των Διεθνών Ταξιαρχιών που πρόκειται να εκτελεστούν την επομένη.
Η Καρμέλα προσπαθεί να αντιδράσει, σε αντίθεση με τον Παουλίνο, έτοιμη να πληρώσει το βαρύτατο τίμημα.
Δυο πολύ απαιτητικοί ρόλοι που απαιτούν τόσο το δραματικό, όσο και το κωμικό ταλέντο, αλλά και πολύ δύσκολες χορευτικές κινήσεις.
Λίγο πριν την ερχόμενη πρεμιέρα της Δευτέρας 30 Οκτωβρίου συνομιλήσαμε με την Κατερίνα Μπιλάλη, η οποία πέραν του ρόλου της είναι υπεύθυνη για τη δραματουργία και την κινησιογραφία.
Το έργο παρουσιάζεται για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, ενώ ξεχωρίζει και για την πρωτότυπη μουσική του.
Το έργο μεταφράστηκε πριν τέσσερα, περίπου, χρόνια από τον συνεργάτη μου στη θεατρική μας ομάδα Theartes Κωνσταντίνο Κυριακού. Διαβάζοντάς το και έχοντας ανάγκη να εκφραστώ πολιτικά μέσα από το θέατρο, βρήκα ότι ήταν το καταλληλότερο έργο γιατί τα μηνύματά του υπέρ της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της αυτοδιάθεσης του ατόμου και της διατήρησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, χρειάζεται να επικοινωνηθούν στους θεατές του 21ου αιώνα, μιας εποχής που η λογοκρισία, η ανελευθερία και ο φασισμός δρουν ύπουλα και με πρόσχημα μια κάλπικη δημοκρατία.
Αγγίζει το κοινό ένα θεατρικό έργο για τον Ισπανικό Εμφύλιο σήμερα;
Με αφορμή τον Ισπανικό Εμφύλιο και κάνοντας τη σύνδεση με τον ελληνικό εμφύλιο, ο οποίος έγινε λίγα χρόνια μετά, είναι ολοφάνερη η ανάγκη να διατηρήσουμε ζωντανή την ιστορική μας μνήμη γιατί όπως λέμε και στην παράσταση «Όποιος λησμονάει το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει». Στο τέλος, σχεδόν, κάθε παράστασης, υπάρχει, δυστυχώς, κάποιο αντίκρισμα από τη σύγχρονη πραγματικότητα, κάποιο τραγικό γεγονός, το οποίο σχολιάζουμε απευθυνόμενοι ως πολίτες στους θεατές, για να συνειδητοποιηθεί ότι μπορεί να έγιναν μάρτυρες ενός θεατρικού γεγονότος φασιστικής βίας αλλά κάθε μέρα γίνονται μάρτυρες τέτοιων γεγονότων.
Το έργο θέτει και τα μεγάλα διλήμματα των καλλιτεχνών όταν καλούνται να πάρουν θέση ή να σιωπήσουν. Σήμερα οι διανοούμενοί μας είναι «Παουλίνο» ή «Καρμέλα»;
Μετά την κατάρρευση των «υπεραφηγήσεων» που μας πρόσφεραν σταθερά θεματικά και ιδεολογικά στηρίγματα, αλλά και την τεχνολογική αποχαύνωση, θεωρώ πως ο μετριοπαθής Παουλίνο θριαμβεύει. Σαφώς και υπάρχουν φωνές αντίστασης αλλά λιγότερο ακτιβιστικές, από παλιότερα που ο εχθρός ήταν ορατός. Έχω την αίσθηση ότι έχουν ισοπεδωθεί και μπερδευτεί οι ιδεολογίες… ο χαρακτηρισμός «δημοκρατικός» πια έχει γίνει ψωμοτύρι ακόμα και από ανθρώπους που υποστηρίζουν ακραία ρατσιστικές θέσεις, ο χαρακτηρισμός «φασίστας» χρησιμοποιείται από όλους για όλους… Χρειάζεται, ίσως, μια επανατοποθέτηση. Αν το συνδέσουμε με το έργο ας απαντήσει ο καθένας ξεχωριστά στο ερώτημα ξεκάθαρα: είσαι με τον Παουλίνο ή με την Καρμέλα;
Ποια από τις παραστάσεις που δώσατε χαράχτηκε περισσότερο στη μνήμη σας και γιατί;
Κάποια στιγμή μέσα στο έργο υπάρχει η εξής στιχομυθία:
Καρμέλα: Ήμουν σ’ ένα σταυροδρόμι που διασταυρώνονταν δύο ράγες τρένου.
Παουλίνο: Σιδηροδρομικός σταθμός;
Καρμέλα: Όχι, μόνο το φυλάκιο του κλειδούχου ήταν… μέσα στη μέση της ερημιάς.
Παουλίνο: Και ήταν εκεί ο κλειδούχος;
Καρμέλα: Ούτε αυτός, ούτε κανείς άλλος…
Στην πρώτη παράσταση που δώσαμε μετά τα γεγονότα των Τεμπών, κατά τη διάρκεια της παράστασης, λέγοντας αυτά τα λόγια, τα οποία πριν δεν είχαν κάποια έντονη συναισθηματική φόρτιση, και συνειδητοποιώντας τι λέω, ξεσπάω σε κλάματα και η σκηνή αποκτά απόλυτη σύνδεση με το δυστοπικό σήμερα.
Ο δικός σας ρόλος ήταν ιδιαίτερα απαιτητικός και σε ό,τι αφορά την κίνησή σας πάνω στη σκηνή. Πόση προετοιμασία χρειάστηκε για να μπορέσετε να δώσετε την τελική σας ερμηνεία;
Η κίνηση σε μια παράσταση, η κινησιολογική δραματουργία, είναι για μένα το κλειδί για να προσεγγίσω έναν ρόλο. Δουλέψαμε αρκετούς μήνες για να αποδοθεί η σωματικότητα αυτής της δυναμικής, ευαίσθητης, επαναστάτριας, παρορμητικής Ισπανίδας. Χρειάστηκε, μάλιστα, να κάνω και κάποια μαθήματα φλαμένγκο, μιας και ήταν κάτι πολύ ειδικό. Και επειδή, γενικώς, είναι ένας ρόλος τόσο απαιτητικός είναι και τόσο απολαυστικός.
INFO
Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Κυριακού
Δραματουργία-Κινησιογραφία: Κατερίνα Μπιλάλη
Σκηνικά-Κοστούμια: Κατερίνα Τσακότα
Φωτισμοί: Λέων Εσκενάζη
Πρωτότυπη μουσική: Άρτεμις Ματαφιά
Εκτέλεση μουσικής-Ενορχήστρωση-Κιθάρες: Γιώργος Πατσιώτης
Τραγούδι: Άρτεμις Ματαφιά
Συνεργάτης σκηνοθέτης: Λευτέρης Παπακώστας
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Παρισσινού
Θέατρο Μεταξουργείο, Από Δευτέρα 30 Οκτωβρίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 (Ακαδήμου 14 & Κεραμεικού, τηλέφωνο: 21 0523 4382)
