του Γιώργου Χάμψα
Η ισπανική δημόσια τηλεόραση αναλαμβάνει πάντα, σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις που διεξάγονται στο ισπανικό κράτος, την πραγματοποίηση των exit polls. Για πρώτη φορά, αυτό δεν συνέβη στις προχθεσινές καταλανικές εκλογές. Ήταν μια σοφή απόφαση, δεδομένου ότι τα exit polls του 2015 είχαν πέσει έξω σε εξωφρενικό βαθμό, ενώ το ίδιο συνέβη τώρα και με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις. Οι προγνώσεις, τόσο για την έκβαση της αναμέτρησης μεταξύ των δύο μεγάλων μπλοκ (υπέρ ή κατά της Ανεξαρτησίας), όσο και για τους εσωτερικούς συσχετισμούς σε κάθε μπλοκ, διαψεύστηκαν πάλι σε μεγάλο βαθμό.
Μια πρώτη γενική επισκόπηση του αποτελέσματος οδηγεί σε τρία βασικά συμπεράσματα. Πρώτον, είναι εντυπωσιακή η ανθεκτικότητα του μπλοκ της Ανεξαρτησίας. Οι δυνάμεις που την υποστηρίζουν απέσπασαν συνολικά το ίδιο ακριβώς ποσοστό με το 2015, διατηρώντας την πλειοψηφία τους στη νέα βουλή. Κι αυτό παρά την εντυπωσιακή αύξηση της συμμετοχής (που όλοι οι αναλυτές έλεγαν ότι θα ενισχύσει καθοριστικά το φιλοϊσπανικό στρατόπεδο), τη γενικευμένη απογοήτευση λόγω της παταγώδους κατάρρευσης των σχεδιασμών για μια «ανώδυνη» πορεία προς την Ανεξαρτησία, αλλά και αυτό καθαυτό το γεγονός της διεξαγωγής των εκλογών υπό ισπανική επιτροπεία και με τους επικεφαλής των φιλοανεξαρτησιακών κομμάτων φυλακισμένους ή αυτοεξόριστους.
Βάθυνε η πόλωση – Πλήγμα στον Ραχόι
Δεύτερο συμπέρασμα: ενισχύθηκε η πόλωση μεταξύ των κατοίκων της Καταλονίας (η αναφορά σε «κατοίκους» και όχι «Καταλανούς» γίνεται επειδή μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων αποτελείται από εσωτερικούς μετανάστες από άλλες περιοχές του ισπανικού κράτους, που στην πλειοψηφία τους τάσσονται κατά της Ανεξαρτησίας). Αυτή η πόλωση οξύνθηκε με την καταστολή που άσκησε η Μαδρίτη μετά την ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας, γεγονός που εξηγεί και την περαιτέρω συμπίεση του ποσοστού των Podemos και των συμμάχων τους – οι οποίοι, κατά τα άλλα, είχαν αναδειχθεί πρώτη δύναμη στην Καταλονία στις πρόσφατες εκλογές για την ισπανική βουλή, ενώ εξέλεξαν και τη δήμαρχο της Βαρκελώνης Άντα Κολάου.
Τρίτον, η προχθεσινή αναμέτρηση αποτελεί ευθύ πλήγμα κατά του δεξιού Ισπανού πρωθυπουργού Ραχόι. Όχι μόνο δεν κατάφερε να συντρίψει εκλογικά το μπλοκ της Ανεξαρτησίας, αλλά επιπλέον το κόμμα του κυριολεκτικά εξαφανίστηκε, παρόλο που συνολικά το φιλοϊσπανικό μπλοκ ενισχύθηκε ελαφρά. Το Λαϊκό Κόμμα πάτωσε με μόλις 4,2% και 3 βουλευτές, έναντι 8,5% και 11 βουλευτών το 2015 (το 2012 είχε λάβει 13% και είχε εκλέξει 19 βουλευτές). Ήταν αναμενόμενο ότι ο Ραχόι θα πλήρωνε την πρωτοφανή καταστολή, αλλά και πάλι κανείς δεν είχε προβλέψει τέτοια συντριβή: όλες οι δημοσκοπήσεις του έδιναν 5-7% και 6-9 βουλευτές. Τώρα οι Ciudadanos απειλούν την τεχνητή και έξωθεν ενισχυόμενη παντοδυναμία του και σε «ισπανικό» επίπεδο.
Δύσκολη η επανάληψη της συγκυβέρνησης
Το τι θα συμβεί από εδώ και πέρα είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Η επανάληψη μιας συγκυβέρνησης του Πουτζδεμόν και της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς με την ανοχή του CUP δεν είναι καθόλου εύκολη, όσο κι αν μαζί αυτές οι τρεις δυνάμεις συγκεντρώνουν 70 έδρες (απαιτούνται 68 για το σχηματισμό κυβέρνησης). Κι αυτό για δύο τουλάχιστον λόγους. Πρώτον, σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν φυσιολογικό να είναι εκ νέου πρόεδρος ο Πουτζδεμόν – ο οποίος όχι μόνο επιβίωσε πολιτικά αλλά αποτέλεσε και μία από τις εκπλήξεις της αναμέτρησης, αφού η λίστα του ανέτρεψε τα προγνωστικά και ξεπέρασε, έστω και ελάχιστα, τη Ρεπουμπλικανική Αριστερά. Εάν όμως επιστρέψει στην Καταλονία για να αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του, θα συλληφθεί άμεσα, δεδομένου ότι κατηγορείται για ανταρσία…
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την παραπάνω από αμφίβολη ανοχή του CUP. Το «ακραίο» αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα της Καταλονίας ήταν ο δεύτερος μεγάλος ηττημένος της προχθεσινής αναμέτρησης. Σπαρασσόμενο στο εσωτερικό του από τη διαμάχη μεταξύ όσων πρότειναν τη συμμετοχή στις εκλογές κι όσων προτιμούσαν την αποχή («να μην νομιμοποιήσουμε εκλογές υπό κατοχή»), έχασε το 45% της δύναμής του και, ελέω εκλογικού νόμου, εξέλεξε μόλις 4 βουλευτές έναντι των 10 που διέθετε ως τώρα. Όσοι υποστήριξαν την αποχή –και, ως φαίνεται, πολλοί από αυτούς το έκαναν και πράξη– θα αντιδράσουν με οξύτητα στην παροχή ανοχής σε μια πολιτικά μετριοπαθή συγκυβέρνηση, που επιπλέον «αποδείχθηκε ανίκανη και απροετοίμαστη να υλοποιήσει τη λαϊκή εντολή».
Άμεσες και μακροπρόθεσμες εναλλακτικές
Στους διαδρόμους της Μαδρίτης συζητιέται ήδη ένα σενάριο που, αφού τα νούμερα δεν βγάζουν καθαρά φιλοϊσπανική κυβέρνηση, ευνοείται από το «βαθύ κράτος». Δηλαδή ένα τριγωνικό κυβερνητικό σχήμα με τους Podemos, τη Ρεπουμπλικανική Αριστερά και το «σοσιαλιστικό» PSC. Δύσκολο, επειδή για να σταθεί θα έπρεπε το κέντρο του να είναι η «μεσοβέζικη» γραμμή των Podemos – πράγμα που απαιτεί να εγκαταλείψουν βασικές διακηρύξεις τους τόσο η Ρεπουμπλικανική Αριστερά (υπέρ της Ανεξαρτησίας) όσο και το PSC (που αρνείται ακόμη και θεωρητικά τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος). Σε κάθε περίπτωση, το καταλανικό ζήτημα ήρθε για να μείνει, πλάι στο βασκικό. Και να υπονομεύσει μακροπρόθεσμα τις πιθανότητες επιβίωσης του ισπανικού κράτους, καθώς οι Καταλανοί δεν θα ξεχάσουν εύκολα την ταπείνωσή τους.
Εκτός κι αν αναδειχθούν στα αμέσως επόμενα χρόνια δυνάμεις που θα προωθήσουν αυτό που τα ισπανικά εθνικιστικά κόμματα όλου του φάσματος αρνούνται ακόμη και να συζητήσουν: μια δημοκρατική ομοσπονδία των λαών της Ιβηρικής, χωρίς το βραχνά της βαθιά διεφθαρμένης, μοναρχικής και μετα-φρανκικής Μαδρίτης. Αν και είναι πιο ρεαλιστική η προσδοκία ότι οι συνιστώσες του μπλοκ της Ανεξαρτησίας, μετά από μια διαδικασία οδυνηρής αλλά αναπόφευκτης αυτοκριτικής, θα εκπονήσουν ένα συνεκτικό και πειστικό σχέδιο απαλλαγής από την καταπίεση και την εκμετάλλευση της ισπανικής εθνικιστικής ολιγαρχίας. Χωρίς ψευδαισθήσεις, πια, ότι πρόκειται για μια σχετικά εύκολη επιχείρηση… Εξάλλου μεγάλο μέρος του καταλανικού λαού επανέλαβε προχθές ότι δεν καταθέτει τα όπλα.
Δήλωση της Μάρτα Ροβίρα
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε το κίνημα για Ανεξαρτησία εξαιτίας της καταστολής, της φυλάκισης και εξορίας των πολιτικών ηγετών, της εξωφρενικής παραπληροφόρησης στην οποία επιδόθηκαν πολλά ΜΜΕ, και κόντρα στις στημένες προγνώσεις, η Δημοκρατία νίκησε. Ακόμη και τα διεθνή ΜΜΕ αναγκάζονται σήμερα να αναγνωρίσουν ότι υπάρχει μια δημοκρατική εντολή για την Καταλανική Δημοκρατία. Θα κάνουμε τα πάντα για να έχουμε, ξανά, μια ισχυρή καταλανική κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση που θα αποκαταστήσει τις πολιτικές αποφάσεις τις οποίες ακύρωσε η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος και του Παλατιού. Σήμερα η πίεση ασκείται πλέον πάνω στην ισπανική κυβέρνηση, την Εισαγγελία και το Ανώτατο Δικαστήριο της Μαδρίτης. Δύο εκατομμύρια άνθρωποι, απτόητοι, διαδήλωσαν την εντολή τους υπέρ της συγκρότησης της Δημοκρατίας μας.
* Η Μάρτα Ροβίρα ήταν επικεφαλής της προεκλογικής καμπάνιας της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλονίας (ERC), στη θέση του προφυλακισμένου προέδρου της Οριόλ Γιούνκερας.
