Είναι πλέον γεγονός αναντίρρητο πως το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, όπως είναι πασιφανές ότι αυτό οφείλεται στη λαϊκή αφύπνιση και κινητοποίηση σε ολόκληρη τη χώρα. Παράλληλα, ολόκληρος ο πολιτικός κόσμος έχει πάρει το μήνυμα της απέχθειας που τρέφει ο λαός απέναντί του. Και νοιώθει έντονα ότι το δάχτυλο δείχνει ποιοι είναι οι ένοχοι (διότι δεν είναι ένας μόνο, αλλά όσοι υπηρέτησαν το ειδικό μνημονιακό καθεστώς και άνοιξαν το δρόμο στις ιδιωτικοποιήσεις). Το εντυπωσιακότερο είναι η… συναδελφική αλληλεγγύη που δείχνουν έμπρακτα τα κόμματα κατεβάζοντας τους τόνους, συζητώντας εντελώς πολιτισμένα, έστω επιμερίζοντας τις ευθύνες που αναλογούν σε κάθε μεριά, και περιορίζοντας τον ανταγωνισμό τους σε δευτερεύοντα ζητήματα.
Επειδή η οργή του κόσμου ξέρει τον διαρκή ένοχο για όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία 13 χρόνια: όλα τα «εγκλήματα» σε βάρος της χώρας και των εργαζόμενων έγιναν με υπογραφή των μνημονιακών υπηρετών, και των ποικίλων κυβερνήσεων που υπηρέτησαν, δηλαδή το πολιτικό σύστημα.
Το «παραιτηθείτε!», «φύγετε τώρα, αμέσως εκλογές!» δεν ειπώθηκε από κανένα κόμμα – σε διάσταση με την οργή και τα συνθήματα των διαδηλώσεων. Αντίθετα, όλα τα κόμματα θυμήθηκαν την «ευθύνη», την «κοσμιότητα», τον «ουσιαστικό διάλογο και όχι την τοξικότητα» κ.ο.κ., και έσπευσαν να πάρουν αποστάσεις από τον «αντισυστημισμό», δηλαδή την καταγγελία του συγκεκριμένου πολιτικού συστήματος
Ό,τι και να έλεγε αυτό το πολιτικό σύστημα, εφάρμοζε ότι παραγγέλλονταν από τους επικυρίαρχους δηλαδή την ευρωκρατία και τις ΗΠΑ. Το πλιάτσικο που στήθηκε, η διάλυση ολόκληρων τομέων που ζήσαμε (υγεία, παιδεία, μεταφορές, παραγωγικοί κλάδοι κ.λπ.), έγινε προς όφελος μεγάλων επιχειρήσεων και ομίλων, αλλά και των ελληνικών ελίτ. Κάποιοι πλούτισαν από τη λεηλασία του λαού και του τόπου. Όλα αυτά είναι πλέον βιωμένα, γίνονται συνείδηση μέσα στον λαό, και τροφοδοτούν σήμερα αυτή τη γενική «αντισυστημική» διάθεση απόρριψης του πολιτικού συστήματος. Το ρήγμα είναι βαθύ, έχει ρίζες, δεν είναι μικρής διάρκειας, και θα έχει συνέπειες και στον συσχετισμό στις προσεχείς εκλογές.
Κεντρική άμεση επιδίωξη, το καταλάγιασμα της οργής
Το ρίξιμο των τόνων ανάμεσα στα συστημικά κόμματα είναι ένα πρώτο ανακλαστικό ώστε να φανεί ότι το πολιτικό σύστημα ως σύνολο έχει πάρει το μήνυμα, θέλει να βελτιωθεί η κατάσταση, συμπονά μαζί με το λαό για το «τραγικό δυστύχημα»… Και μέσα σε αυτό το κλίμα να δείξει ότι μπορεί να μην είμαστε όλοι ίδιοι, αλλά ότι οπωσδήποτε η αμφισβήτηση συνολικά του πολιτικού συστήματος οδηγεί σε ακραίες θέσεις, σε επικίνδυνους δρόμους, σε αντιδημοκρατικές, έως και φασιστικές πρακτικές. Είναι πλήθος οι τέτοιες αναφορές και υπαινιγμοί, και ολόκληρος «στρατός» δημοσιογράφων έχει αναλάβει την επιχείρηση να καταδικαστεί κάθε κίνηση, κάθε στάση, κάθε διάθεση που θέτει στο επίκεντρο την κριτική και απόρριψη αυτού, του συγκεκριμένου πολιτικού συστήματος.
Το «παραιτηθείτε!», «φύγετε τώρα, αμέσως εκλογές!» δεν ειπώθηκε από κανένα κόμμα – σε διάσταση με την οργή και τα συνθήματα των διαδηλώσεων. Αντίθετα, όλα τα κόμματα και οι εκπρόσωποί τους θυμήθηκαν την «ευθύνη», την «κοσμιότητα», τον «ουσιαστικό διάλογο και όχι την τοξικότητα» κ.ο.κ. Και όλοι –μα όλοι– έσπευσαν να πάρουν αποστάσεις από τον «αντισυστημισμό», δηλαδή την καταγγελία του συγκεκριμένου πολιτικού συστήματος.
Παράλληλα, βλέπουμε πως έχουν ήδη ενεργοποιηθεί διάφοροι μηχανισμοί που προκαλούν επεισόδια, γίνονται περίεργες επιθέσεις σε πολιτικούς, η αστυνομία κτυπά απρόκλητα διαδηλωτές: όλα αυτά συντείνουν στη δημιουργία ενός κλίματος φόβου και μεγαλύτερης αβεβαιότητας. Σε πολλές περιπτώσεις, μοιάζουν με σαφή, συγκεκριμένα μηνύματα εκφοβισμού και συνετισμού. Ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος δήλωνε σχετικά: «Αυτή τη στιγμή ξαναζούμε, σε μια μικρογραφία ίσως, μια έκρηξη τυφλής πολιτικής βίας […] Θεωρώ ότι έχουμε πάρει τα μαθήματά μας. Δείξαμε, δυστυχώς, εμπιστοσύνη σε αντισυστημικές φωνές τα προηγούμενα χρόνια […] Παραδέχομαι ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια ρήξη στο συμβόλαιο εμπιστοσύνης που πρέπει να συνδέει νομοτελειακά μια πολιτική ηγεσία με τους πολίτες […] Πρέπει να κάνουμε πολλή δουλειά για να επανορθώσουμε τη μεγάλη αυτή πληγή» (11/3). Ρήξη λοιπόν στο συμβόλαιο εμπιστοσύνης, ροπή προς μια έκρηξη τυφλής βίας, κι έχουμε να κάνουμε πολλή δουλειά…
Τα ψηφαλάκια, κύριο μέλημα των κομμάτων
Το «ατύχημα» για τα συστημικά κόμματα είναι ότι η οργή του κόσμου και οι κινητοποιήσεις γίνονται μέσα σε προεκλογική περίοδο, και αυτό μεγαλώνει την ανησυχία τους. Μάλιστα το πώς θα συμπεριφερθεί εκλογικά ο λαός είναι, για όλα τα συστημικά κόμματα, το μέγιστο πρόβλημα. Κανένα εξ αυτών δεν φαίνεται να άκουσε το σύνθημα «εσείς μετράτε ψήφους, εμείς μετράμε ζωές».
Πίσω από αυτήν την ανησυχία κρύβεται μια μισο-αλήθεια για την οποία δουλεύουν όλα τα κόμματα (με διαφορετικό τρόπο το καθένα): με το χρόνο, η άμεση λαϊκή διαμαρτυρία θα υποχωρήσει, δεν τίθεται έντονο πρόβλημα από τις κινητοποιήσεις, άρα ξεμακραίνοντας από το πένθος και την οργή ίσως υπάρξει μια πιο ήρεμη και «κανονική» ροή, ώστε να γίνει μια προεκλογική περίοδος με επίκεντρο και άλλα θέματα. Όλοι βέβαια υπολογίζουν το τι θα τους κοστίσει το συστημικό έγκλημα στα Τέμπη. Άρα όλο το ενδιαφέρον κομμάτων και επιτελείων είναι οι ψήφοι, τα ποσοστά, η επόμενη κυβέρνηση. Τώρα κάνουν «διαχείριση» της οργής, εκτόνωση της κατάστασης, παίζουν λίγο άμυνα, κάνουν κάποιες αυτοκριτικές, ζητάνε ψεύτικες συγγνώμες, επιμερίζουν τις ευθύνες. Οι μηχανισμοί όμως φουλάρουν για τα «ψηφαλάκια» και για τίποτα άλλο.
Τα νέα δεδομένα, μετά τα Τέμπη, είναι τα ακόλουθα: ραγδαία πτώση της Ν.Δ., στασιμότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ, εκτίναξη της «γκρίζας ζώνης» που δεν απαντά ή πιθανολογείται ότι δεν θα πάει να ψηφίσει, πιθανή άνοδος των μικρών κομμάτων (ΚΚΕ, ΜέΡΑ25). Οι αναλυτές στέκονται σε ορισμένα «ποιοτικά» στοιχεία: απώλεια της δυνατότητας αυτοδυναμίας της Ν.Δ., ενίσχυση της γκρίζας ζώνης ως νέο ποιοτικό στοιχείο, ως μια θρυαλλίδα για να αμφισβητηθεί εκ νέου και οριζόντια το πολιτικό σύστημα. Ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων, οι μετρήσεις των δύο μεγαλύτερων κομμάτων (κάτω από 30%), και ακόμα περισσότερο το πιθανό μαύρισμά τους, δημιουργούν ένα νέο πολιτικό τοπίο.
Όλοι μαζί ενάντια στην αντισυστημική στάση
Η κύρια άμυνα των κομμάτων ετούτη τη στιγμή συνίσταται στην προσπάθεια απόκρουσης της αντισυστημικής ψήφου ή συμπεριφοράς (αποχή, άκυρο, λευκό, ψήφος σε μικρά κόμματα). Ο γνωστός κ. Πέτσας της Ν.Δ. τονίζει ότι «δεν πρέπει να επιτρέψουμε η αδιευκρίνιστη ψήφος να γίνει αντισυστημική» (14/3).
Ο Δημήτρης Ν. Μανιάτης γράφει: «Η αποχή επίσης ενισχύεται, αλλά όχι πια ως απολιτίκ στάση. Αντίθετα: ως μήνυμα στο σύνολο του πολιτικού συστήματος» (Τα Νέα, 11/3). Ο κ. Παναγιώτης Δουδωνής, Γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού του ΠΑΣΟΚ, επισημαίνει: «Το στοίχημα είναι η οργή που υπάρχει απέναντι κυρίως στην κυβέρνηση, να μην πάρει μια γενικότερα αντισυστημική κατεύθυνση» (13/3). Ο κ. Θ. Παφίλης του ΚΚΕ σε ραδιοφωνική εκπομπή θα αναρωτηθεί, σαν να μην καταλαβαίνει: «Ποια αντισυστημική ψήφος; Στον Τζήμερο; Αυτός είναι υπέρ της απελευθέρωσης των πάντων. Στον Βελόπουλο; Αυτοί υποστηρίζουν τα επιχειρηματικά συμφέροντα παντού» (Real FM, 9/3).
Επίσης σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων τονίζεται με έμφαση το ζήτημα της αντισυστημικής στάσης: «H αντισυστημική ψήφος στο μικροσκόπιο των κομματικών επιτελείων» (Βήμα, 12/3). «Πόσο πιθανό είναι ένα νέο αντισυστημικό κύμα;» (Καθημερινή, 12/3). «Οι αντισυστημικοί φόβοι σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ» (Τα Νέα, 9/3). «Γιατί η αποχή θα εκφράσει την αντισυστημική στάση;» (Τα Νέα, 11/3).
Πάμε ολοταχώς για συγκυβερνήσεις
Από καιρό είχε διαφανεί πως ισχυρά κέντρα θα επιθυμούσαν μια μορφή συγκυβέρνησης στην Ελλάδα, με την οποία θα προχωρούσαν πιο γρήγορα οι «μεταρρυθμίσεις», και κυρίως οι διευθετήσεις του ευρύτερου αναδασμού με την Τουρκία – δηλαδή το κλείσιμο κρίσιμων ζητημάτων σε βάρος της κυριαρχίας της χώρας μας. Επίσης φαίνονταν η διάθεση και η τάση να μην υπάρχουν ισχυρά κόμματα εξουσίας. Μάλιστα τα ισχυρά κέντρα έβλεπαν με καλό μάτι να κόνταιναν και τα δύο μεγάλα κόμματα, ώστε να ήταν πιο εύκολος ο χειρισμός τους (και η συνεργασία μεταξύ τους), και να χρησιμοποιούνταν πολιτικοί μιας χρήσης ως πρωθυπουργοί. Ένα πολιτικό σύστημα πιο «ευλύγιστο», πιο «προσαρμόσιμο». Κάτι σαν πλαστελίνη που μπορεί να πλαστεί σε διάφορα σχήματα και χρώματα, για να οδηγήσει την Ελλάδα 2.0 σύμφωνα με τις ορέξεις και τα συμφέροντα του ευρωατλαντισμού, χωρίς πολλούς πονοκεφάλους και χωρίς τις κόνξες που κάνουν καμιά φορά τα κόμματα.
Σήμερα, που έρχονται στην επιφάνεια όλα τα αποτελέσματα του ειδικού μνημονιακού καθεστώτος (η συνειδητή, σχεδιασμένη και προγραμματισμένη μπαχαλοποίηση και διάλυση της χώρας), γίνεται λόγος για «σκοτεινό κράτος του αναχρονισμού»! Το σωστό, αυτό που θα έπρεπε να ειπωθεί, είναι το «σκοτεινό καθεστώς των μνημονίων και της ημιαποικίας». Δεν το λέει κανείς όμως!
Τα 13 μνημονιακά χρόνια προσάρμοσαν κατά πολύ το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα, έγιναν μεγάλες αλλαγές στο εσωτερικό τους, αλλά όλα αυτά δεν αρκούν. Ο Μητσοτάκης για να βγει από τη δυσκολότατη θέση του κάνει λόγο για «σκοτεινό κράτος του αναχρονισμού» που δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί και είναι η πηγή της κακοδαιμονίας μας. Λέει μια μικρή αλήθεια για να καλύψει τις τεράστιες ευθύνες που έχει για το έγκλημα στα Τέμπη. Υπάρχει μεν ο αναχρονισμός, το ρουσφέτι, η σαπίλα κ.λπ., αλλά όλα αυτά είναι παράγωγα ενός υπαρκτού συστήματος. Ακόμα περισσότερο, η Ελλάδα λειτούργησε στον αυτόματο πιλότο των μνημονιακών εντολών και του ειδικού καθεστώτος που επιβλήθηκε. Η μεγάλη αλήθεια που δεν μπορεί να παραδεχτεί ο Μητσοτάκης είναι ότι ολόκληρο το πολιτικό σύστημα υποτάχθηκε (οικειοθελώς και ιδιοτελώς, από κοινού με τις οικονομικές ελίτ του τόπου) στο καθεστώς αυτό, το υπηρέτησε πιστά. Και σήμερα, που έρχονται στην επιφάνεια όλα τα αποτελέσματά του (η συνειδητή, σχεδιασμένη και προγραμματισμένη μπαχαλοποίηση και διάλυση της χώρας), γίνεται λόγος για «σκοτεινό κράτος του αναχρονισμού»! Το σωστό, αυτό που θα έπρεπε να ειπωθεί, είναι το «σκοτεινό καθεστώς των μνημονίων και της ημιαποικίας». Δεν το λέει κανείς όμως!
Υπάρχει και μια κάπως δυσάρεστη αλήθεια για τους Μητσοτάκη και Τσίπρα: πιθανόν, παρ’ όλες τις κινήσεις, τους ελιγμούς, τις προσαρμογές που κάνουν, να μην μπορέσουν να εξασφαλιστούν οι ίδιοι απέναντι στις εξελίξεις που έρχονται. Δεν κινούνται με άνεση, αντίθετα είναι πολύ αβέβαιοι για την ίδια τη θέση τους, και το γνωρίζουν καλά…
Εντελώς αποκαλυπτικός ο Τσίπρας
Οι εντελώς χαμηλοί τόνοι που επιβλήθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ, ιδιαίτερα μετά το επεισόδιο Πολάκη, έγιναν ακόμα πιο «υπεύθυνοι» και συγκρατημένοι μετά τα Τέμπη. Δεν πρόκειται για απλή τακτική κίνηση, αλλά για κάτι πιο βαθύ και ουσιαστικό: ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ανταποκριθεί στο νέο πλαίσιο που έχει χαραχθεί για την επόμενη περίοδο. Η ηγεσία του και ο ίδιος ο Τσίπρας έχουν ειδική ενημέρωση και πληροφόρηση (από τις συναντήσεις με Μπλίνκεν και Στουρνάρα, αλλά και από όσα γίνονται στα ελληνοτουρκικά και την οικονομία, την κατάρρευση των τραπεζών σε ΗΠΑ και Ελβετία και τις αναταράξεις που θα φέρει και εδώ κ.λπ.). Επομένως κατανοεί ότι, αν θέλει να επιβιώσει, πρέπει να προσαρμοστεί γρήγορα. Βέβαια και για τον ίδιο, όπως και για τον Μητσοτάκη, ισχύει το «βεβαιότητες δεν υφίστανται», επειδή η αναταραχή στην οποία εισέρχεται το πολιτικό σύστημα, και τα κρίσιμα ζητήματα που θα τεθούν επί τάπητος, δεν φαίνεται να επιλύονται εύκολα μέσα από τις κάλπες. Βρισκόμαστε στον προθάλαμο μιας μεγάλης ανασύνθεσης του πολιτικού σκηνικού. Οι πρωτοβουλίες και οι χειρισμοί των κομμάτων και του βαθιού συστήματος θα κρίνουν το εύρος και την ταχύτητα αυτής της ανασύνθεσης.
Στην πρόσφατη συνέντευξή του στο ΜEGA, ο Α. Τσίπρας είπε κάτι που δεν σχολιάστηκε πολύ: «Μία από τις αιτίες των μεγάλων παθογενειών (της χώρας) ήταν οι μεγάλες αυτοδύναμες κυβερνήσεις, οι ανεξέλεγκτες αλαζονικές κυβερνήσεις. Μας δίνεται η ευκαιρία (με την απλή αναλογική) να έχουμε αυτήν την πολιτική αλλαγή, να έχουμε προοδευτική κυβέρνηση, η οποία θα επιχειρήσει να κάνει όσα δεν έκαναν μια σειρά κυβερνήσεις μέχρι σήμερα: αλλαγή κράτους, να φέρει ένα πλαίσιο διαφάνειας και αξιοκρατίας, λογοδοσίας, να δημιουργήσει θεσμούς κοινωνικής στήριξης, ασφάλειας και προστασίας […] Αναγκάστηκα να συγκυβερνήσω με δύναμη ιδεολογικά αντίθετη με εμάς, ήρθα σε αντίθεση μαζί της στη συμφωνία των Πρεσπών. Τώρα όμως υπάρχουν οι προϋποθέσεις να πάμε σε κυβέρνηση προγραμματικής σύγκλισης, προγραμματικής συμφωνίας». Όταν του επισημάνθηκε ότι ο Ανδρουλάκης τονίζει πως θα έχουμε κυβέρνηση χωρίς Μητσοτάκη και Τσίπρα επικεφαλής, ο Α. Τσίπρας σχολίασε: «Τα όμορα κόμματα θα κινηθούν ανταγωνιστικά μέχρι τις εκλογές. Διεκδικούν ψήφους από τον ίδιο χώρο. Η κρίσιμη στιγμή θα είναι οι εκλογές και το αποτέλεσμά τους»…
Γιατί είναι αποκαλυπτικός ο Τσίπρας; Πρώτον, επειδή παραδέχεται ότι πάμε για κυβερνήσεις συνεργασίας και ότι οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις ήταν πηγή κακοδαιμονίας της χώρας. Δεύτερον, επειδή με αυτό τον τρόπο αποδέχεται έναν συσχετισμό που ήδη έχει δημιουργηθεί, με κοντυμένα τα δύο μεγάλα κόμματα. Τρίτον, επειδή κάνει λόγο για «όμορα κόμματα» εννοώντας πρωτίστως το ΠΑΣΟΚ (ολόκληρο). Τέταρτον, που δεν το λέει αλλά υπάρχει σαν σκιά: σε περίπτωση που οι αριθμοί δεν βγαίνουν, αποκλείεται –κάτω από την πίεση κέντρων και γεγονότων– να δημιουργηθεί μια κυβέρνηση συνεργασίας που να περιλαμβάνει και τη Ν.Δ.; Μια κυβέρνηση δηλαδή που να στηρίζεται και από τα τρία κόμματα «για να λειτουργήσει στοιχειωδώς η χώρα» μπροστά σε μεγάλους κινδύνους (οικονομικούς, εθνικούς) και «να κλείσουν οι πληγές του σκοτεινού κράτους αναχρονισμού, της αλαζονείας» και πάει λέγοντας. Όλες οι κινήσεις του Τσίπρα δείχνουν ότι έχει πάρει τα μηνύματα, και ότι ευθυγραμμίζεται πλήρως στα κελεύσματα των καιρών…
