Της Σοφίας Βασιλειάδου *.
Στον «Καλλικράτη» προβλέπεται η λειτουργία της επιτροπής διαβούλευσης για την τοπική αυτοδιοίκηση (αρ. 76 Ν.3852/2010).
Είναι θέμα πολιτικής βούλησης η επιτροπή διαβούλευσης να αποτελεί την κατάληξη επί μέρους τοπικών ανοιχτών διαβουλεύσεων (λαϊκών συνελεύσεων) και επίσης η διαδικασία να οδηγεί σε αποφάσεις που θα μπορούν να είναι δεσμευτικές, σύμφωνα με τη φιλοσοφία της συμμετοχικής δημοκρατίας, και όχι απλώς γνωμοδοτικού χαρακτήρα.
Είναι θέμα πολιτικής βούλησης η επιτροπή διαβούλευσης να αποτελεί την κατάληξη επί μέρους τοπικών ανοιχτών διαβουλεύσεων (λαϊκών συνελεύσεων) και επίσης η διαδικασία να οδηγεί σε αποφάσεις που θα μπορούν να είναι δεσμευτικές, σύμφωνα με τη φιλοσοφία της συμμετοχικής δημοκρατίας, και όχι απλώς γνωμοδοτικού χαρακτήρα.
Άραγε η επιτροπή διαβούλευσης μπορεί να αποτελέσει ένα χώρο ξεκινήματος και στη συνέχεια εδραίωσης μιας μορφής συμμετοχικής δημοκρατίας;
Η εφαρμογή της συμμετοχικής δημοκρατίας στη λειτουργία της επιτροπής διαβούλευσης, παρά τους κινδύνους διολίσθησης σε μια τυπική διαδικασία καθοδηγούμενη όπως συνήθως αυτή που προωθείται από τις δημοτικές αρχές του δικομματισμού, έχει τη δυνατότητα να φέρει στοιχεία όπως: η διαφάνεια, ο εκδημοκρατισμός στην τοπική διακυβέρνηση, η εξάλειψη της διαφθοράς, η διακοπή της διαρροής πόρων, ο περιορισμός των πελατειακών σχέσεων και η εκπαίδευση των πολιτών στη χρηστή διαχείριση. Αναπτύσσεται ο σεβασμός των αναγκών του κοινωνικού συνόλου, η διαμόρφωση συλλογικότητας έστω και μέσα από συγκρουσιακές καταστάσεις, η συμμετοχή στην αλλαγή αντίληψης για τον τρόπο λήψης αποφάσεων, η ανάπτυξη της αλληλεγγύης στη θέση του ατομισμού, η δημιουργία κινήτρων για συμμετοχή στα κοινά και η προώθηση του εκδημοκρατισμού. Η συμμετοχική δημοκρατία διδάσκει πράγματα χρήσιμα στην καθημερινή ζωή, ενεργοποιεί τους πολίτες, διαμορφώνει στάση ζωής και δίνει κεντρική θέση στον πολίτη στην όλη διαδικασία λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η συμμετοχική δημοκρατία μπορεί να εφαρμοστεί κυρίως στη διαμόρφωση του προϋπολογισμού αλλά και στη λήψη αποφάσεων σε ειδικά θέματα όπως είναι τα χωροταξικά, τα συγκοινωνιακά, τα περιβαλλοντικά, τα σχολικά κ.λπ. Ο Προϋπολογισμός των Πολιτών (συμμετοχικός προϋπολογισμός) δεν αποτελεί πανάκεια για τη λύση όλων των τοπικών προβλημάτων. Είναι μόνο μία από τις πολλές δυνατότητες συμμετοχής των πολιτών στη ζωή της πόλης, του χωριού, η οποία βέβαια έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς αφορά στη διαχείριση πόρων. Ακόμα δεν αντικαθιστά την ανάγκη διεκδίκησης περισσότερων πόρων για τους ΟΤΑ από το κράτος.
Ο Προϋπολογισμός των Πολιτών, στις μέχρι σήμερα εφαρμογές του, αφορά μόνο στις δαπάνες και όχι τα έσοδα των Δήμων. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να θελήσουν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις να τον χρησιμοποιήσουν σαν θεσμό συμμετοχής των πολιτών στη διαχείριση της λιτότητας. Οι δυνάμεις της πολιτικής και κοινωνικής Aριστεράς με τη δράση τους μπορούν να εμποδίσουν τέτοιες εξελίξεις. Υπάρχει τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση. Να πάρουν οι πολίτες το Δήμο στα χέρια τους, τόσο μέσα από κινηματικές διαδικασίες, όσο και μέσα από θεσμούς λαϊκής συμμετοχής, είτε παλιούς (που όμως έντεχνα έχουν απαξιωθεί στη λαϊκή συνείδηση), είτε νέους και καινοτόμους.
Η εφαρμογή της συμμετοχικής δημοκρατίας στη λειτουργία της επιτροπής διαβούλευσης, παρά τους κινδύνους διολίσθησης σε μια τυπική διαδικασία καθοδηγούμενη όπως συνήθως αυτή που προωθείται από τις δημοτικές αρχές του δικομματισμού, έχει τη δυνατότητα να φέρει στοιχεία όπως: η διαφάνεια, ο εκδημοκρατισμός στην τοπική διακυβέρνηση, η εξάλειψη της διαφθοράς, η διακοπή της διαρροής πόρων, ο περιορισμός των πελατειακών σχέσεων και η εκπαίδευση των πολιτών στη χρηστή διαχείριση. Αναπτύσσεται ο σεβασμός των αναγκών του κοινωνικού συνόλου, η διαμόρφωση συλλογικότητας έστω και μέσα από συγκρουσιακές καταστάσεις, η συμμετοχή στην αλλαγή αντίληψης για τον τρόπο λήψης αποφάσεων, η ανάπτυξη της αλληλεγγύης στη θέση του ατομισμού, η δημιουργία κινήτρων για συμμετοχή στα κοινά και η προώθηση του εκδημοκρατισμού. Η συμμετοχική δημοκρατία διδάσκει πράγματα χρήσιμα στην καθημερινή ζωή, ενεργοποιεί τους πολίτες, διαμορφώνει στάση ζωής και δίνει κεντρική θέση στον πολίτη στην όλη διαδικασία λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η συμμετοχική δημοκρατία μπορεί να εφαρμοστεί κυρίως στη διαμόρφωση του προϋπολογισμού αλλά και στη λήψη αποφάσεων σε ειδικά θέματα όπως είναι τα χωροταξικά, τα συγκοινωνιακά, τα περιβαλλοντικά, τα σχολικά κ.λπ. Ο Προϋπολογισμός των Πολιτών (συμμετοχικός προϋπολογισμός) δεν αποτελεί πανάκεια για τη λύση όλων των τοπικών προβλημάτων. Είναι μόνο μία από τις πολλές δυνατότητες συμμετοχής των πολιτών στη ζωή της πόλης, του χωριού, η οποία βέβαια έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς αφορά στη διαχείριση πόρων. Ακόμα δεν αντικαθιστά την ανάγκη διεκδίκησης περισσότερων πόρων για τους ΟΤΑ από το κράτος.
Ο Προϋπολογισμός των Πολιτών, στις μέχρι σήμερα εφαρμογές του, αφορά μόνο στις δαπάνες και όχι τα έσοδα των Δήμων. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να θελήσουν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις να τον χρησιμοποιήσουν σαν θεσμό συμμετοχής των πολιτών στη διαχείριση της λιτότητας. Οι δυνάμεις της πολιτικής και κοινωνικής Aριστεράς με τη δράση τους μπορούν να εμποδίσουν τέτοιες εξελίξεις. Υπάρχει τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση. Να πάρουν οι πολίτες το Δήμο στα χέρια τους, τόσο μέσα από κινηματικές διαδικασίες, όσο και μέσα από θεσμούς λαϊκής συμμετοχής, είτε παλιούς (που όμως έντεχνα έχουν απαξιωθεί στη λαϊκή συνείδηση), είτε νέους και καινοτόμους.
* Η Σοφία Βασιλειάδου είναι δημοτική σύμβουλος στο Δήμο Θέρμης, [email protected].
Σχόλια
