Άλλο ένα Σαββατοκύριακο-θρίλερ για την κυβέρνηση εν αναμονή της απόφασης για τη δόση – Το μεγάλο διακύβευμα πίσω από το παιχνίδι γοήτρου και γεωπολιτικής ισχύος μεταξύ ΔΝΤ και Βερολίνου. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Το καψόνι συνεχίζεται. Και μπορεί να μην είναι απλώς καψόνι, αλλά μια βαθύτατη αντίθεση στους κόλπους του ευρω-ατλαντικού συνεταιρισμού που η σχέση της με την Ελλάδα είναι το μικρότερο διακύβευμα. Σήμερα (Σάββατο) ανεμένεται τηλεδιάσκεψη του Eurogroup, συνέχιση του παζαριού όλο το Σαββατοκύριακο (με την κυβέρνηση παρατηρητή, φυσικά), ενώ ήδη έχει προγραμματιστεί συνεδρίαση για τη Δευτέρα, με τη συμμετοχή και της επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, προκειμένου να κλείσει η «ελληνική εκκρεμότητα». Η «εκκρεμότητα» προσδιορίστηκε και επισήμως σε μια διαφορά 10 δισ. ευρώ που λείπουν για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και να καμφθεί η άρνηση του ΔΝΤ να συναινέσει σε εκταμίευση της δόσης.
Κοκτέιλ συμβιβασμού
Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι το ΔΝΤ είναι ενδεχομένως πρόθυμο να συμβιβαστεί σε ένα λιγότερο φιλόδοξο στόχο από τη μείωση του ελληνικού χρέους στο 120% του ΑΕΠ, για την ακρίβεια να αποδεχθεί μείωση στο 124% του ΑΕΠ, υπό τον όρο ότι οι Ευρωπαίοι, και ιδιαίτερα οι Γερμανοί και οι στενότεροι σύμμαχοί τους -Ολλανδοί και Φινλανδοί- θα αναλάβουν το υπόλοιπο κόστος μείωσης του χρέους που, με τα σημερινά δεδομένα εκτιμάται ότι θα απογειωθεί στο 138% του ΑΕΠ κατά το σωτήριο έτος 2020. Το κόστος που καλούνται να επωμιστούν οι Ευρωπαίοι μεταφράζεται σε δραστική μείωση των επιτοκίων με τα οποία δανείζουν την Ελλάδα, σε επαναγορά ομολόγων με κεφάλαια του EFSF στην τιμή αγοράς τους, σε παραίτηση της ΕΚΤ από τα κέρδη της για ομόλογα που απέκτησε σε χαμηλές τιμές ή σε ένα συνδυασμό αυτών των εναλλακτικών.
Παρά ταύτα, δεν είναι διόλου βέβαιο ότι είτε στην αυριανή τηλεδιάσκεψη, είτε στη συνεδρίαση της Δευτέρας θα υπάρξει οριστική απόφαση. Κυβερνητικοί παράγοντες -ακόμη και άνθρωποι που συνόδευαν τον Αντώνη Σαμαρά στις Βρυξέλλες, στο ναυάγιο Συνόδου για τον κοινοτικό Προϋπολογισμό- δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την απόφαση που μπορεί να ακυρώνει το «καλό σενάριο» της εκταμίευσης των δόσεων των περίπου 45 δισ. ευρώ. Θεωρούν, δε, δυσμενή εξέλιξη ακόμη το ενδεχόμενο να καταλήξουν οι εταίροι σε εκταμίευση δόσης μικρότερης και από τα οφειλόμενα 31,5 δισ., ώστε να καλυφθεί μόνο το κόστος ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Δημοσιονομική φυλακή
Την ανησυχία τους ενισχύει το γεγονός ότι ακόμη και στην περίπτωση που επέλθει συμβιβασμός μεταξύ ΔΝΤ και Βερολίνου, αυτός δεν θα είναι παρά προσωρινός. Τα δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου βοούν για το αναπόφευκτο ενός ακόμη κουρέματος του ελληνικού χρέους, αυτή τη φορά και με τη συμμετοχή των κρατών-πιστωτών, όπως απαιτεί από το καλοκαίρι η ηγεσία του ΔΝΤ. Αλλά αυτό είναι αδύνατο να το αποδεχθεί η γερμανική κυβέρνηση, τουλάχιστον πριν από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2013. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα τίθεται σε πολιτική ομηρία από τη γερμανική ελίτ για ένα απροσδιόριστο διάστημα. Η γερμανική ηγεσία, μάλιστα, επιμένει να μεταφράσει αυτή την ομηρία σε πλήρη «δημοσιονομική φυλακή», μέσω των ποικίλων όρων επιτήρησης σε κάθε ευρώ δανείου ή εσόδων.
Επομένως, το πολιτικό πρόβλημα της κυβερνητικής τρόικας ακόμη και στην περίπτωση του «καλού σεναρίου» εκταμίευσης της δόσης θα ξεκινήσει όσο θα αποκαλύπτονται τα «παρελκόμενα» της γενναιοδωρίας των εταίρων: η ασφυκτική εποπτεία και τα «αυτόματα» νέα μέτρα περικοπών σε κάθε απόκλιση από τους στόχους. Τα νέα «τελευταία μέτρα» που θα αναγκαστεί να πάρει η κυβέρνηση -αν έχει αντέξει μέχρι τότε- δεν αποκλείεται να προκύψουν σε λίγους μήνες, αν από τη συμφωνία του Eurogroup προκύψει ανάγκη επέκτασης της δανειακής σύμβασης και συμπληρωματικό μνημόνιο.
Η παγκόσμια εικόνα
Ωστόσο, το ΔΝΤ εξακολουθεί να συμμετέχει σ’ αυτό το παζάρι με τη μέγιστη επιφυλακτικότητα. Η στάση του δίνει διαστάσεις πολιτικές, ίσως και γεωπολιτικές, στην αναμέτρηση με το Βερολίνο. Και ο βαθύτερος λόγος σχετίζεται με τον ρόλο που έχει αναλάβει το ΔΝΤ στη μεταπολεμική αρχιτεκτονική του διεθνούς καπιταλισμού. Το ΔΝΤ λειτουργεί αφενός ως παράγοντας εξισορρόπησης των νομισματικών και εμπορικών ανταγωνισμών και αφετέρου ως εγγυητής των αγορών κρατικού χρέους. Είναι η παρέμβασή του που εγγυάται στα κερδοσκοπικά κεφάλαια τα οποία επενδύουν σε κρατικά ομόλογα τα κέρδη του και το κεφάλαιό τους.
Αυτό το «συμβόλαιο» μεταξύ κρατών και αγορών που τρέφει τη φούσκα του κρατικού χρέους έχει «σπάσει» στην Ελλάδα και στην Ευρωζώνη εν γένει. Το ΔΝΤ επιχειρεί να αποκαταστήσει την παλιά σχετική ισορροπία για λογαριασμό του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Τρέμει το ενδεχόμενο ανεξέλεγκτων καταστάσεων αν η φούσκα των 50 τρισ. δολαρίων του παγκοσμίου χρέους σκάσει. Ανοίγοντας το κεφάλαιο του κουρέματος των «επίσημων πιστωτών», δηλαδή κρατών και θεσμών όπως η ΕΚΤ, στην περίπτωση της Ελλάδας επιχειρεί ένα ελεγχόμενο «ξεφούσκωμα», μια ιδέα του αναπόφευκτου μέλλοντός μας κατά το οποίο οι μεγάλοι παίκτες του διεθνούς καπιταλισμού -χώρες, διακρατικές ενώσεις, χρηματοπιστωτικό λόμπι- θα παζαρέψουν αμοιβαίες διαγραφές χρεών.
Ανακατανομή ισχύος
Από μια τέτοια διαδικασία θα προκύψουν νικητές και χαμένοι. Μπορεί να προκύψουν και τεράστιες ανακατανομές γεωπολιτικής ισχύος, με την Κίνα και άλλες ασιατικές δυνάμεις να διεκδικούν τον ηγεμονικό ρόλο στην παγκόσμια «ρύθμιση» από τις ΗΠΑ ή την Ευρωζώνη. Η γερμανική πολιτική ελίτ τρέμει το ενδεχόμενο αυτό. Και εξαντλεί τις προσπάθειές της να ελέγξει απόλυτα τις εξελίξεις στο «οικόπεδό» της, στην Ευρωζώνη. Ενδεικτική ήταν και η στάση της στη Σύνοδο για τον νέο κοινοτικό Προϋπολογισμό που κατέληξε σε φιάσκο, όπως είχε άλλωστε προαναγγείλει η Γερμανίδα καγκελάριος.
Εξίσου ενδεικτική είναι και η επανάληψη του ελληνικού «καψονιού» στην περίπτωση της Κύπρου, έστω και σε μικρότερη κλίμακα. Υπό καθεστώς αφόρητων πιέσεων η κυπριακή ηγεσία έσπευσε να ανακοινώσει συμφωνία με την τρόικα για ένα μνημόνιο 17,5 δισ. ευρώ. Πριν αλέκτωρ φωνήσαι, η τρόικα «άδειασε» τη Λευκωσία ανακοινώνοντας «συνέχιση των διαπραγματεύσεων για ενδεχόμενη συμφωνία». Μπορεί να είναι λίγα τα λεφτά του δανείου, είναι όμως πολλά τα λεφτά των υδρογονανθράκων για να μένουν χωρίς «επιτήρηση»…
