Οι δίκαιες κοινωνίες χτίζονται από δίκαιους ανθρώπους
Της Σταματίας Καλλιβωκά*
Ίσως να μείνουμε εδώ,
μα ίσως και να το σκάσουμε.
Ίσως να βρούμε νερό,
μα ίσως και να διψάσουμε.
Σε μία κοινωνία που κυριαρχείται από τα ανθρώπινα πάθη, ο κόσμος χωρίζεται όλο και πιο συχνά σε δύο κατηγορίες: στους ευνοημένους και σε εκείνους που έχουν κάτι να χάσουν.
Αν ανήκεις στους δεύτερους, κάθισε αναπαυτικά και έλα να οραματιστούμε μαζί πώς θα ήταν να ζούσαμε δίκαια.
Ίσως αν υπήρχαν θέσεις για όλους στο τραμ, δεν θα αναγκαζόσουν να ξενυχιάσεις τον διπλανό, να δώσεις μια αγκωνιά στον πίσω και να σκορπίσεις με θεαματικό τρόπο ολόκληρο το περιεχόμενο της σακούλας του σούπερ μάρκετ στα πόδια του μπροστά.
Ίσως αν δεν σου έπαιρναν την σειρά στο ταμείο, ίσως τώρα να είχες την ευκαιρία να εξυπηρετηθείς και να μην άκουγες «κλείσαμε».
Ίσως αν ήσουν λίγο πιο ψηλός να είχες γίνει στρατιωτικός και αν ήσουν λίγο πιο αδύνατος, μοντέλο.
Ίσως αν δεν βλέπαμε καταστάσεις και φαινόμενα τόσο μονόπλευρα να μην υπήρχαν κατηγορίες.
Ίσως και να χαθούμε,
μα ίσως να ξανά σμίξουμε.
Ίσως και να σωθούμε,
μα ίσως να ναυαγήσουμε.
Πάντα θαύμαζα τους ανθρώπους που μπορούσαν και έκαναν την διαφορά. Το υπέρβαρο μοντέλο, η επιχειρηματίας με Σύνδρομο Down, η αριστούχος χωρίς οικονομική βοήθεια, ο δημοσιογράφος που είπε την αλήθεια, ο καθηγητής που μπήκε στην ψυχολογία των μαθητών του, ενώ δεν του το ζήτησε κανείς.
Είναι στη φύση μας να ξεπερνάμε τους περιορισμούς που τα ίδια τα συστήματα, οι ίδιες οι κοινωνικές συνθήκες, τα ίδια τα ανθρώπινα πάθη μάς θέτουν.
Όταν η οριοθέτηση και ο αποκλεισμός σού φωνάζουν δυνατά «ίσως να μπορούσες να τα καταφέρεις αν δεν ήσουν όπως ακριβώς είσαι», εσύ να αγωνίζεσαι για ένα αύριο γεμάτο αποδοχή, ισότητα και δικαιοσύνη.
Όταν προσπαθείς ουσιαστικά να διεκδικήσεις το καλύτερο για όλους, όταν δεν κοιτάζεις αν είσαι ή δεν είσαι σε θέση ισχύος ή σε θέση υποταγής αλλά μόνο εάν η συμπεριφορά σου είναι σωστή, τότε έχεις κάνει ένα βήμα προς την πρόοδο.
Ίσως αν όλοι συμπεριφερόμασταν χωρίς να κοιτάζουμε πρώτα εμάς και το ατομικό μας συμφέρον να χτίζαμε και μια κοινωνία που στοχεύει στο καλό όλων, άνευ εξαιρέσεων. Μια κοινωνία γεμάτη ευκαιρίες.
Ίσως να αναστηθούμε,
μα ίσως να μην αντέξουμε.
Ίσως να μην μπορούμε,
μα ίσως και να μη θέλουμε
Ίσως αν υπήρχαν διαθέσιμες ευκαιρίες για τον κάθε έναν από εμάς που προσπαθεί σκληρά και όχι μόνο για τον εξ αρχής ευνοημένο, να άλλαζε κάτι. Να λέγαμε πως δεν υφίστανται διακρίσεις και πως χάσαμε κατόπιν μόχθου, όχι επειδή μας κλείδωσαν την πόρτα πριν καλά-καλά προσπαθήσουμε να την ανοίξουμε.
Θα κάνουμε μια αρχή, με το να σταματήσουμε να λέμε «ίσως» και να θέτουμε εμείς οι ίδιοι τις βάσεις για μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις.
Ας είμαστε ηθικοί και δίκαιοι έχοντας την επίγνωση πως κανείς από όσους προσπαθούν δεν είναι δυνατόν να εξαιρείται πριν καλά-καλά αποτύχει.
Ας καταλάβουμε, επιτέλους, πως δεν είμαστε θεοί για να αποφασίσουμε εμείς ποιόν θα εξαιρέσουμε και θα απομονώσουμε.
Ας επιχειρήσουμε να κάνουμε αυτόν τον κόσμο λίγο καλύτερο με το να δώσουμε την ευκαιρία σε κάποιον που πραγματικά το θέλει, να κάνει την διαφορά.
Ίσως ποιος φταίει να βρούμε,
μα ίσως και να μην ψάξουμε.
Ίσως να φοβηθούμε,
ναι ίσως πρέπει να αλλάξουμε.
Γιατί μοντέλα δεν γίνονται μόνο οι αδύνατοι, επιχειρηματίες δεν καταλήγουν μόνο οι διάνοιες, δημοσιογράφοι δεν είναι μόνο οι ψεύτες και καθηγητές δεν είναι μόνο όσοι διδάσκουν μηχανικά.
Πολλές φορές οφείλεις και οφείλω να ξεπεράσουμε τα προσωπικά μας όρια και να πούμε «όχι» στο σύστημα των διακρίσεων.
Όλοι πρέπει να έχουν την ευκαιρία να κάνουν τη διαφορά.
Μπορεί να μην το γράφει στο σύστημα, αλλά το επιτάσσει η δικαιοσύνη.
Και αν δεν εφαρμόζεται κάτι άλλο πέραν των διακρίσεων στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν οι άνθρωποι που έκαναν, κάνουν και θα κάνουν τη διαφορά.
Με τη σκληρή προσπάθεια και τη δίκαιη συμπεριφορά τους.
Φροντίστε αυτούς τους ανθρώπους να τους πολλαπλασιάζουμε με το παράδειγμά μας και όχι να τους απομονώνουμε στο όνομα ενός «συστήματος».
Γιατί, εντέλει, δεν θα απασχολήσει κανέναν το πόσο τυπικός ήσουν, αλλά το πόσο ανθρώπινα συμπεριφέρθηκες, άνευ υπογεγραμμένων αδικιών.
Ίσως μια μέρα
να πάμε πιο πέρα
πιο πέρα απ’ την νύχτα,
μέχρι την αυγή.
Ίσως μια μέρα
να πάμε πιο πέρα
πιο πέρα απ’ το τέλος,
μέχρι την αρχή.
Ίσως;
* Η Σταματία Καλλιβωκά είναι φοιτήτρια στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, του Πανεπιστημίου Πατρών
