Ασφαλώς,υπάρχουν πολλά ζητήματα για να διαδηλώσει κανείς.
Το Ισραήλ ήταν ένα ισχυρό κράτος ευημερίας (τουλάχιστον για τους Εβραίους πολίτες του), με εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας τη δεκαετία του 1960 (σε σύγκριση με τη Δύση), μικρή ανεργία και χαμηλά ποσοστά φτώχειας και με ταχεία ανάπτυξη που δημιουργούσε ευμάρεια για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Αλλά η χώρα υποβλήθηκε σε δραστικές οικονομικές αλλαγές και σήμερα οι Ισραηλινοί πολίτες πλήττονται από τα υψηλότερα επίπεδα ανισότητας στην Δύση (με εξαίρεση εκείνα των ΗΠΑ). Αν, μάλιστα, συμπεριλάβουμε το σύνολο των πολιτών που βρίσκονται κάτω από τον ντε φάκτο έλεγχο του Ισραήλ, όπως για παράδειγμα τους Παλαιστίνιους που ζουν στα υπό κατοχή εδάφη και οι οποίοι δεν έχουν υπηκοότητα, το Ισραήλ εμφανίζεται να είναι εκείνη η χώρα του κόσμου με τη μεγαλύτερη οικονομική ανισότητα.
Νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, υπέρμετρες στρατιωτικές δαπάνες, μεγάλης κλίμακας ιδιωτικοποιήσεις κυβερνητικών επιχειρήσεων και υπηρεσιών και δραστικό χτύπημα της κοινωνικής ευημερίας που συνδέεται με τις μεγάλες επιδοτήσεις προς τους εποικισμούς της Δυτικής Όχθης, έχουν αναδιανείμει τον πλούτο μέσα στο Ισραήλ. Οι επιδοτήσεις και το κόστος για την ασφάλεια των συνοικισμών των εποίκων έχουν αυξηθεί στο 9% του συνόλου του κυβερνητικού προϋπολογισμού, αφήνοντας κάθε χρόνο όλο και μικρότερα ποσοστά να διατεθούν για την κάλυψη βασικών κοινωνικών υπηρεσιών.
Η μεσαία τάξη συρρικνώνεται εδώ και πολλά χρόνια, με μια χούφτα Ισραηλινών να γίνονται πολύ πλούσιοι και πολλούς από τη μεσοαστική τάξη να περνούν στις τάξεις των φτωχών.
Η στεγαστική αγορά, που αυτή την περίοδο βρίσκεται στο επίκεντρο μιας καυτής φούσκας, που σε αντίθεση εκείνες στις ΗΠΑ, τη Βρετανία και μεγάλα τμήματα της Ευρώπης, δεν έχει ακόμα εκραγεί, δημιούργησε μια απαράδεκτη κατάσταση με ευκαιρίες για δουλειά και σωστή εκπαίδευση να υπάρχουν μόνο στο κεντρικό τμήμα της χώρας και τις τιμές των σπιτιών είναι να είναι δυσπρόσιτες για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Ειδικά οι νεότερες ηλικίες αναγκάζονται να επιλέξουν τη ζωή στην περιφέρεια με μικρές ευκαιρίες να βρουν δουλειά ή τη ζωή σε κάποιον επιδοτούμενο συνοικισμό εποίκων στη Δυτική Όχθη (με αποτέλεσμα να γίνονται μέρος ενός δεξιού πολιτικού προγράμματος) ή τη ζωή στο κέντρο που σημαίνει πως το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους πηγαίνει στο ενοίκιο.
Έτσι η παρούσα πολιτική κρίση ήταν αναπόφευκτη. Οι άνθρωποι δεν θα αγνοήσουν έτσι απλά τη συνεχή επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου. Ενώ πολλοί Ισραηλινοί (κυρίως όσοι είχαν ιδιαίτερη εκπαίδευση) επέλεξαν να φύγουν στο εξωτερικό, σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής, εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι επέλεξαν να συμμετέχουν στις διαμαρτυρίες. Παίρνοντας κουράγιο από την επανάσταση στην Αίγυπτο και την παγκόσμια δημοσιότητα που της δόθηκε, οι διαμαρτυρόμενοι ελπίζουν να κάνουν το Ισραήλ έναν καλύτερο τόπο.
Θα νικήσουν οι διαδηλώσεις;
Δυστυχώς, οι καλοί λόγοι που τους έβγαλαν στον δρόμο δεν εξασφαλίζουν και τη νίκη των διαδηλώσεων. Δεν παρατηρείται καμία έλλειψη συντηρητικών και αντιδραστικών δυνάμεων που προσπαθούν να στρέψουν τον άνεμο των διαμαρτυριών, κατηγορώντας τους υπερ-ορθόδοξους Εβραίους του Ισραήλ για την οικονομική κρίση, προτείνοντας ως λύση για την έλλειψη στέγης την κατάσχεση παλαιστινιακής γης (στη Δυτική Όχθη και τις μεικτές πόλεις του Ισραήλ) ή απλά με το να αντιμετωπίζουν τους διαμαρτυρόμενους ως απείθαρχα παιδιά που εκτονώνονται και που απέναντι στα αιτήματά τους αντιπαραβάλλουν τη σοφία του συμβιβασμού, παρουσιάζοντας ως νίκη την όποια αποδοχή δευτερευουσών μεταρρυθμίσεων.
Αλλά το σπουδαιότερο αδύναμο σημείο του κινήματος διαμαρτυρίας προέρχεται από τη δοκιμασμένη στο Ισραήλ παράδοση πως η ασφάλεια υπερέχει των όποιων κοινωνικών αναγκών. Οι διαμαρτυρόμενοι, στο κάτω-κάτω, δεν προέρχονται από άλλον πλανήτη. Μεγάλωσαν σε μια διχασμένη κοινωνία δομημένη πάνω σε εθνικές πολιτικές και πέρασαν μέσα από ένα σιωνιστικό εκπαιδευτικό σύστημα. Όπως δείχνουν οι πρόσφατοι βομβαρδισμοί στη Γάζα και η μυστηριώδης επίσκεψη του υπουργού Άμυνας του Ισραήλ Ehud Barak στις ΗΠΑ, γνωρίζουν καλά, τόσο ο Barak όσο και ο Netanyahu, πως τίποτα δεν μπορεί να σπείρει τη διχόνοια μεταξύ των διαμαρτυρόμενων καλύτερα και γρηγορότερα απ’ ό,τι ένας πόλεμος. Δεδομένης της αναμενόμενης (τον Σεπτέμβρη) έκκλησης των Παλαιστινίων προς τον ΟΗΕ, για αναγνώριση κράτους, ο ισραηλινός στρατός προετοιμάζεται για δράση.
Αν και οι διαδηλωτές έχουν ήδη ξεκαθαρίσει πως ένας πόλεμος θα ήταν μια έκδηλη κυνική κίνηση προκειμένου να κατασιγάσουν οι διαμαρτυρίες, το πραγματικό τεστ μιας τέτοιας επιλογής δεν έχει ακόμα γίνει. Θα δώσουν οι διαμαρτυρόμενοι προτεραιότητα στην ταξική ή στην εθνική τους ταυτότητα; Θα αρνηθούν οι στρατιώτες να εκτελέσουν εντολές και θα παραδώσουν τα όπλα τους;
Το Ισραήλ είναι ένα αποικιακό κράτος και κάθε Ισραηλινός γνωρίζει (παρ’ ότι σπάνια το παραδέχεται) πως το Ισραήλ χτίστηκε πάνω στα συντρίμμια των παλαιστινιακών κοινοτήτων. Τα ιδανικά της δικαιοσύνης και της ισότητας προσφέρουν μια εκρηκτική δυνατότητα στην ισραηλινή κοινωνία, τη δυνατότητα υπονόμευσης ολόκληρου του οικοδομήματος του «εβραϊκού κράτους» που αποτελεί, σε τελευταία ανάλυση, μια πλήρως άδικη και άνιση έννοια. Είναι αμφισβητούμενο το κατά πόσο οι διαμαρτυρόμενοι θα κάνουν σύντομα ένα τέτοιο παραπέρα βήμα. Ακόμα και γνωστοί αριστεροί που συμμετέχουν στο κίνημα προσπαθούν να αποσιωπήσουν το ζήτημα της καταπίεσης των Παλαιστινίων, προκειμένου να αποφύγουν την εκδήλωση φόβου από την πλειοψηφία των διαμαρτυρόμενων.
Πρόκειται για σοβαρούς περιορισμούς, αλλά ακόμα κι έτσι, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει την τεράστια αξία των διαμαρτυριών που ρίχνουν φως στην κοινωνική κρίση που σπαράσσει το Ισραήλ. Όλο και περισσότεροι Ισραηλινοί συνειδητοποιούν πως απαιτούνται ευμάρεια, ισότητα και ένα δίκαιο κοινωνικό συμβόλαιο όχι απλά για να προστατεύουν οι μειονότητες (π.χ. οι Παλαιστίνιοι) αλλά και για την προστασία όλων.
Η μακροπρόθεσμη επιτυχία των διαμαρτυριών θα εξαρτηθεί από ένα και μόνο πράγμα. Την αλληλεγγύη. Παραμένει ζητούμενο το εάν ένας ικανοποιητικός αριθμός ανθρώπων θα ξεπεράσει τα σύνορα που ορθώνονται μεταξύ τους, αλλά μπορούμε να.
* Ο Shir Hever είναι Ισραηλινός οικονομολόγος στο Εναλλακτικό Κέντρο Πληροφόρησης (Alternative Information Center) και συγγραφέας του βιβλίου Η πολιτική οικονομία της ισραηλινής κατοχής
