Τελικά τείνει να γίνει συνήθεια: Ο Τραμπ τάχα λατρεύει να κλείνει συμφωνίες με επιχειρηματικά κριτήρια, αλλά στην πραγματικότητα όλο και περισσότερο αναγκάζεται να καταφύγει σε χυδαίους (και, ως ένα βαθμό, θεατρινίστικους) εκβιασμούς, ωμές απειλές αλλά και παλινωδίες. Ο γνωστός κύκλος επαναλήφθηκε και στην περίπτωση της επανέναρξης των συνομιλιών ΗΠΑ-Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα του δεύτερου. Είχαν προηγηθεί ανοικτές απειλές κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν και για ισοπεδωτικό βομβαρδισμό της χώρας.
Τα δυτικά ΜΜΕ παρουσίασαν σαν μεγάλη νίκη του Τραμπ την υπαναχώρηση των Ιρανών και την αποδοχή της πρότασης του για άμεσες συνομιλίες ανάμεσα στις δύο χώρες, και όχι μέσω αντιπροσώπων, όπως πρότεινε η ιρανική πλευρά. Ο πρώτος γύρος των διαπραγματεύσεων πραγματοποιήθηκε στο Ομάν το περασμένο Σάββατο και όλες οι πλευρές έκαναν λόγο για θετικό κλίμα. Ακολούθησε μια εβδομάδα με νέο γύρο απειλών για βομβαρδισμούς, αυτή τη φορά με πρόφαση ότι το Ιράν καθυστερεί να αποδεχθεί το τελεσίγραφο πειθάρχησης στους αμερικανο-ισραηλινούς όρους. Υπό αυτό το καθεστώς ορίστηκε νέα συνάντηση την ερχόμενη βδομάδα, αυτή τη φορά στην Ιταλία, με τις δύο πλευρές να δηλώνουν ανυποχώρητες από τις αρχικές τους θέσεις.
Οι όροι της διαπραγμάτευσης
Ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ προειδοποίησε: «Οποιοσδήποτε τελικός συμβιβασμός θα πρέπει να θέτει ένα πλαίσιο για την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ευημερία στη Μέση Ανατολή – πράγμα που σημαίνει ότι το Ιράν οφείλει να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα εμπλουτισμού και στρατιωτικοποίησης και να το εξαλείψει». Το Ιράν από την πλευρά του δήλωσε, δια του υπουργού Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί: «Είμαστε έτοιμοι για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης όσον αφορά πιθανές ανησυχίες για τον εμπλουτισμό (ουρανίου) από το Ιράν, αλλά το ζήτημα του εμπλουτισμού δεν είναι διαπραγματεύσιμο». Στο μεταξύ πραγματοποιήθηκε επίσκεψη αστραπή του Ιρανού προέδρου στη Μόσχα για αμοιβαία ενημέρωση, όπου δήλωσε απαισιόδοξος όσον αφορά τις προθέσεις των ΗΠΑ, αλλά αισιόδοξος για τις δυνατότητες του Ιράν.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι «απαιτήσεις» των ΗΠΑ έναντι του Ιράν είναι ανάλογες με εκείνες που διατυπώθηκαν κατά τον προηγούμενο γύρο επαφών, στην πρώτη θητεία Τραμπ, οδηγώντας τις διαπραγματεύσεις σε αποτυχία. Το Ιράν καλείται:
«1. Να υποβάλει στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) πλήρη έκθεση των έως τώρα στρατιωτικών διαστάσεων του πυρηνικού του προγράμματος και να εγκαταλείψει οριστικά και με αποδείξεις τις εργασίες αυτές για πάντα. 2. Να σταματήσει τον εμπλουτισμό και την επεξεργασία πλουτωνίου. 3. Να παράσχει στον ΔΟΑΕ πλήρη πρόσβαση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του. 4. Να τερματίσει την ανάπτυξη των βαλλιστικών πυραύλων και πυραυλικών συστημάτων. 5. Να σταματήσει την υποστήριξη προς τις τρομοκρατικές ομάδες της Μ. Ανατολής. 6. Να αφοπλίσει και αποστρατεύσει τους μαχητές των σιιτικών πολιτοφυλακών, τους Φρουρούς της Επανάστασης και τις παραπλήσιες ομάδες. 7. Να σταματήσει την απειλητική συμπεριφορά του εναντίον των γειτόνων του, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ».
Σε αυτές τις απαιτήσεις προστέθηκαν δύο ακόμα, ισραηλινής έμπνευσης: Πρώτον, η επ’ αόριστον παρουσία παρατηρητών όπλων στο Ιράν και, δεύτερον, η πλήρης πρόσβαση στα τραπεζικά και οικονομικά αρχεία των ιρανικών τραπεζών και 47 εταιρειών που συνδέονται με το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Από την πλευρά του το Ιράν διαβεβαιώνει –και αποδέχεται σχετικούς ελέγχους– ότι δεν επιδιώκει την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Επιπλέον, διεκδικεί αποζημίωση από τις ΗΠΑ για τη ζημιά που προκάλεσαν οι κυρώσεις στην οικονομία του και εγγυήσεις ότι το Ισραήλ δεν θα συνεχίσει να αυξάνει τη στρατιωτική του παρουσία στην περιοχή, απειλώντας την ασφάλεια του Ιράν.
Το επίμονο ερώτημα
Και ενώ η αβεβαιότητα για την κατάληξη των συνομιλιών παραμένει ισχυρή και οι ΗΠΑ αυξάνουν σημαντικά τη στρατιωτική τους παρουσία στη Μέση Ανατολή, επιμένει το ερώτημα: είναι επιλογή της Ουάσιγκτον –εν μέσω συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, γενοκτονίας στη Γάζα και όξυνσης του παγκόσμιου οικονομικού πολέμου– να ξεκινήσει άμεσα ένας νέος γενικευμένος πόλεμος στη Μέση Ανατολή; Το βέβαιο είναι ότι, όσο η τάση προς τον πόλεμο παραμένει μέσα στη «λογική» των ημερών, θα αναζητούνται πάντα οι κατάλληλες ευκαιρίες και θα ενεργοποιούνται περιφερειακές αστάθειες.
