Ενώ κοντεύω να βγάλω αράχνες περιμένοντας ατελείωτη ώρα τον Ηλεκτρικό να εμφανιστεί στη Νερατζιώτισσα για να πάμε στην Ειρήνη και να περιμένουμε και πάλι κάμποση ώρα, διαβάζω ένα μικρό κίτρινο βιβλιαράκι: Βαδίζοντας με τους συντρόφους της Αρουντάτι Ρόι. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Α/συνέχεια και Εκτός των Τειχών.
…Και βρίσκομαι στα δάση της Νταντακαρανία, στην Κεντρική Ινδία, μαζί με τη συγγραφέα να «βλέπω τις φτέρνες της συντρόφισσας Κάμλα στις φθαρμένες της σαγιονάρες να φωτίζονται από το φακό…Προχωρώντας όχι μόνο για την ίδια, αλλά για να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα για όλους μας…». Ακολουθώντας τους Ναξαλίτες, τους μαοϊκούς αντάρτες, καταγράφει σε ένα απίστευτο ντοκουμέντο έναν «αθέατο πόλεμο». Ακολουθεί με κίνδυνο της ζωής της τον αντάρτικο στρατό, μοιράζεται μαζί την καθημερινότητα και τα οράματά τους… Απίστευτη τόλμη για μια διάσημη συγγραφέα, βραβευμένη με Booker. Είναι από τις σπανιότατες περιπτώσεις όπου ένας συγγραφέας αντί, κερδίζοντας το βραβείο, να σφιχταγκαλιαστεί με την εξουσία και να γράψει το επόμενο …best seller του, το χρησιμοποιεί για να δώσει φωνή σε όσους δεν έχουν φωνή.
Όταν φτάνω στο γραφείο διαβάζω πως αυτή τη φορά απειλείται με φυλάκιση για εσχάτη προδοσία. Αφορμή δηλώσεις της για το Κασμίρ. Η ίδια απαντά:
«… Στις εφημερίδες μερικοί με κατηγορούν για “κηρύγματα μίσους”, ότι θέλω να διαλυθεί η Ινδία. Αντίθετα, ότι λέω βγαίνει από αγάπη και περηφάνια. Προέρχεται από τη θέληση να μη σκοτώνονται άνθρωποι, να μη βιάζονται, να μη φυλακίζονται ή να μη τους βγάζουν τα νύχια για να τους αναγκάσουν να δηλώσουν ότι είναι Ινδοί… Κρίμα στο έθνος που θέλει να φιμώσει τους ελεύθερα σκεπτόμενους συγγραφείς του. Κρίμα στο έθνος που χρειάζεται να φυλακίσει αυτούς που ζητούν Δικαιοσύνη, τη στιγμή που οι κοινοί φονιάδες, μαζικοί δολοφόνοι, κλέφτες, βιαστές και όσοι λυμαίνονται τους φτωχότερους των φτωχών κυκλοφορούν ελεύθεροι…»
…Προφανώς, η εξουσία προτιμά τους συγγραφείς που σιωπούν… Και οι συγγραφείς, με τη σειρά τους, «ξεχνούν» να μιλήσουν για κάποια πράγματα. Όπως είναι η εργασία… Σε μια συζήτηση που είχαμε με τον Αλέν ντε Μποτόν με αφορμή το βιβλίο του Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας (Πατάκης), μου είχε πει: «Πιστεύω ότι η λογοτεχνία δεν έχει ασχοληθεί, επαρκώς, με το χώρο της εργασίας. Βλέπετε, σπανίως στα μυθιστορήματα οι άνθρωποι εργάζονται. Συνέχεια ερωτεύονται!.. Αυτό με ενοχλούσε.
Ότι η εργασία δεν υπάρχει ως λογοτεχνικό θέμα… Ταξίδευα π.χ. και έβλεπα δίπλα στο δρόμο ένα εργοστάσιο και αναρωτιόμουνα τι ακριβώς κάνουν εκεί μέσα. Σίγουρα δεκάδες άνθρωποι δουλεύουν. Τι να κάνει, άραγε, ο καθένας από αυτούς;».
…Βιβλία για εργασία; Τι είναι αυτό; Κατεβάζω από τη βιβλιοθήκη μου το συγκλονιστικό Μπο Μασκ του Ροζέ Βαγιάν (Κέδρος) Να ένα μυθιστόρημα με αληθινούς ανθρώπους. Με εργατικούς αγώνες. Που πηγαίνει στο χωράφι, ταξιδεύει στην υφαντουργία. Με συγκρούσεις. Χωρίς να χάνει τη λογοτεχνική του αξία. Μάταια θα το αναζητήσετε στο Διαδίκτυο… Προφανώς κάποια στιγμή εξαντλήθηκε και δεν επανεκδόθηκε. Ίσως σε κάποια βιβλιοθήκη… Από τα πιο αξιόλογα δείγματα «στρατευμένης» λογοτεχνίας…
Όταν φτάνω στο γραφείο διαβάζω πως αυτή τη φορά απειλείται με φυλάκιση για εσχάτη προδοσία. Αφορμή δηλώσεις της για το Κασμίρ. Η ίδια απαντά:
«… Στις εφημερίδες μερικοί με κατηγορούν για “κηρύγματα μίσους”, ότι θέλω να διαλυθεί η Ινδία. Αντίθετα, ότι λέω βγαίνει από αγάπη και περηφάνια. Προέρχεται από τη θέληση να μη σκοτώνονται άνθρωποι, να μη βιάζονται, να μη φυλακίζονται ή να μη τους βγάζουν τα νύχια για να τους αναγκάσουν να δηλώσουν ότι είναι Ινδοί… Κρίμα στο έθνος που θέλει να φιμώσει τους ελεύθερα σκεπτόμενους συγγραφείς του. Κρίμα στο έθνος που χρειάζεται να φυλακίσει αυτούς που ζητούν Δικαιοσύνη, τη στιγμή που οι κοινοί φονιάδες, μαζικοί δολοφόνοι, κλέφτες, βιαστές και όσοι λυμαίνονται τους φτωχότερους των φτωχών κυκλοφορούν ελεύθεροι…»
…Προφανώς, η εξουσία προτιμά τους συγγραφείς που σιωπούν… Και οι συγγραφείς, με τη σειρά τους, «ξεχνούν» να μιλήσουν για κάποια πράγματα. Όπως είναι η εργασία… Σε μια συζήτηση που είχαμε με τον Αλέν ντε Μποτόν με αφορμή το βιβλίο του Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας (Πατάκης), μου είχε πει: «Πιστεύω ότι η λογοτεχνία δεν έχει ασχοληθεί, επαρκώς, με το χώρο της εργασίας. Βλέπετε, σπανίως στα μυθιστορήματα οι άνθρωποι εργάζονται. Συνέχεια ερωτεύονται!.. Αυτό με ενοχλούσε.
Ότι η εργασία δεν υπάρχει ως λογοτεχνικό θέμα… Ταξίδευα π.χ. και έβλεπα δίπλα στο δρόμο ένα εργοστάσιο και αναρωτιόμουνα τι ακριβώς κάνουν εκεί μέσα. Σίγουρα δεκάδες άνθρωποι δουλεύουν. Τι να κάνει, άραγε, ο καθένας από αυτούς;».
…Βιβλία για εργασία; Τι είναι αυτό; Κατεβάζω από τη βιβλιοθήκη μου το συγκλονιστικό Μπο Μασκ του Ροζέ Βαγιάν (Κέδρος) Να ένα μυθιστόρημα με αληθινούς ανθρώπους. Με εργατικούς αγώνες. Που πηγαίνει στο χωράφι, ταξιδεύει στην υφαντουργία. Με συγκρούσεις. Χωρίς να χάνει τη λογοτεχνική του αξία. Μάταια θα το αναζητήσετε στο Διαδίκτυο… Προφανώς κάποια στιγμή εξαντλήθηκε και δεν επανεκδόθηκε. Ίσως σε κάποια βιβλιοθήκη… Από τα πιο αξιόλογα δείγματα «στρατευμένης» λογοτεχνίας…
…Όπως είναι και το Ζερμινάλ του Εμίλ Ζολά. Το διάβασα τις ημέρες που όλοι παρακολουθούσαμε, άφωνοι, την ιστορία των Χιλιανών ανθρακωρύχων. Όπως είδα, αυτό τουλάχιστον έχει επανεκδοθεί. Πρωταγωνιστής το Βορέ: Το ανθρακωρυχείο που κατασπαράζει ζωές, που καταβροχθίζει ανθρώπους. Δεν ξέρω πόσο παράξενο θα σας φανεί αυτό. Όταν κλείνω το βιβλίο και ανεβοκατεβαίνω τις σκάλες του μετρό, διασχίζω τις σήραγγες που σαν τυφλοπόντικες μας οδηγούν στις εργασίες μας, νιώθω ότι -τηρουμένων των αναλογιών- ένα ανθρωποφάγο τέρας μας απορροφά σαν το Βορέ. Έχει αλλάξει πρόσωπο, έχει εκσυγχρονισθεί, έχει πάρει ένα υποτιθέμενο «ανθρώπινο πρόσωπο», όμως οι σχέσεις εκμετάλλευσης παραμένουν. Και αναζητούν τους συγγραφείς που θα τις αναδείξουν!
Κώστας Στοφόρος
Σχόλια
