Του Κώστα Στοφόρου
«…Αυτό που πραγματικά με φοβίζει είναι ο χρόνος. Αυτός είναι ο διάολος: Μας μαστιγώνει όταν εμείς χαλαρώνουμε, κι έτσι το παρόν φεύγει γρήγορα, είναι αδύνατον να το συλλάβουμε, διά μιας μεταβάλλεται σε παρελθόν, ένα παρελθόν που δεν κρατιέται σταθερό, αλλά γλιστράει μέσα σ’ αυτές τις ελάχιστα αυθεντικές διηγήσεις…». Διαβάζω τους Τίτλους τέλους του Τομ Ράχμαν (Εκδ. Κέδρος). Ένα μυθιστόρημα για μια εφημερίδα. Μια εφημερίδα που κλείνει. Οριστικά και αμετάκλητα. Δεν χρειάζεται πια στον επιχειρηματικό όμιλο κι έτσι, χωρίς δεύτερη σκέψη, οι εργαζόμενοι θα βρεθούν στο δρόμο.
Η επικαιρότητα του βιβλίου είναι δυσοίωνη, αλλά το διάβασμά του απολαυστικό. Ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα που μας αφηγείται την ιστορία μιας αγγλόφωνης εφημερίδας με έδρα τη Ρώμη, μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων που τη δημιούργησαν και την έκαναν να κυκλοφορεί κάθε μέρα επί δεκαετίες. Συχνά καυστικό και περιπαικτικό, ώρες-ώρες τρυφερό και μελαγχολικό σε κάνει να αλλάζεις διάθεση γυρίζοντας τις σελίδες. Και να σκέφτεσαι πως το τέλος των εντύπων, όπως προδιαγράφεται, θα αφήσει μια πικρή γεύση και θα οδηγήσει στη λήθη μια ολόκληρη εποχή της δημοσιογραφίας.
«Το Ίντερνετ είναι για τη δημοσιογραφία ό,τι οι κόρνες των αυτοκινήτων για τη μουσική», υποστηρίζει ένας από τους ήρωες του βιβλίου. Κι εκείνη την ώρα που διαβάζω, όσο κι αν φαίνεται αναχρονισμός, πιάνω τον εαυτό μου να συμφωνεί.
Ψάχνοντας για αντίδοτο στο καταθλιπτικό κλίμα των ημερών πέφτω στο Ντελίριουμ του David Sedaris (Εκδ. Μελάνι). Κι όπως παθαίνω συχνά με τα βιβλία του, γελάω μόνος μου στο μετρό και νιώθω τα βλέμματα στραμμένα πάνω μου. Η σάτιρα του κατεδαφίζει τα πάντα: Δεν υπάρχει τίποτε ιερό και όσιο που να μη μπαίνει στο στόχαστρό του. Ένας χρυσαυγίτης μάλλον θα πάθαινε αλλεργικό σοκ διαβάζοντάς τον (αν ξέρει βεβαίως να διαβάζει – κάτι για το οποίο έχω αμφιβολίες). Ο Ελληνοαμερικανός συγγραφέας, μπορεί μερικές φορές να επαναλαμβάνεται αλλά σε κάθε βιβλίο του υπάρχει πλήθος ευχάριστων εκπλήξεων. Κείμενα που ξεχωρίζουν για τη σπιρτάδα και την πρωτοτυπία τους. Όπως συμβαίνει και στο καινούργιο του βιβλίο. Τι να πεις για τον τηλε-μαϊντανό που ισχυρίζεται ότι είχε σχέση με τον Μπρους Σπρίγκστιν και τον Μάικ Τάισον ή για τον Ντον και την καριέρα του στο Χόλιγουντ και το Όσκαρ Σκηνοθεσίας που πήρε, παρουσιάζοντας τη ζωή του, όπου δεν έκανε τίποτα; Το αμερικανικό όνειρο και οι διάφοροι μύθοι που συνοδεύουν τις ΗΠΑ καταρρέουν με το δηλητηριώδες χιούμορ του Sedaris. Ούτε τη λογοτεχνία αφήνει σε ησυχία, Σε ένα από καλύτερα διηγήματα, το Κατά τον Μάλισον παρακολουθούμε μια θαυμάστρια ενός διάσημου (όσο και δυσνόητου) συγγραφέα, όταν εκείνος επισκέπτεται το πανεπιστήμιο που σπουδάζει και προσπαθεί να τον συναντήσει χωρίς επιτυχία.
Κι από τον σπαρταριστό Sedaris, βουτάω ακόμη μια φορά στον παραμυθένιο κόσμο της Ιζαμπέλ Αλιέντε με το Τετράδιο της Μάγια (Εκδ. Ωκεανίδα). Παρακάμπτω το μάλλον ατυχές εξώφυλλο που παραπέμπει σε best seller της σειράς και ακολουθώ τα βήματα της ηρωίδας, της 19χρονης Μάγια, που για να κρυφτεί από τους διώκτες της (Μαφία και FBI) καταφεύγει σε ένα μικρό νησί του Αρχιπελάγους της Χιλής, στο Τσιλοέ. Θα ζήσει κοντά σε έναν μοναχικό συγγραφέα, έναν άνθρωπο που επιβίωσε από τα φριχτά βασανιστήρια στην περιβόητη βίλα Γκριμάλντι και φέρνει μέσα του βαθιά τα τραύματα της «εποχής στην κόλαση». Σε μια χώρα που δεν θέλει να θυμάται… Η Μάγια έχει ζήσει στον αντίποδα του αμερικανικού θαύματος και μας ξεναγεί στη σκοτεινή όψη του Λας Βέγκας. Σε μια χώρα όπου «είναι πιο δύσκολο να βρεις ένα αντιβιοτικό χωρίς ιατρική συνταγή παρά ένα κιλό κοκαΐνη ή ένα αυτόματο τελευταίου τύπου». Θα φτάσει στο τελευταίο σκαλοπάτι της αθλιότητας, μέχρι να βρει τα τελευταία απομεινάρια δύναμης και να παλέψει με τα φαντάσματά της. Μια Ιζαμπέλ Αλιέντε από τα παλιά!
Αν και έχουν κυκλοφορήσει αρκετά βιβλία της μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα, ο Αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή (Εκδ. Άγρα) ήταν η πρώτη μου γνωριμία με την Γιόκο Ογκάουα. Ένα βιβλίο μικρό αριστούργημα, σε μια ασυνήθιστη ιστορία. Ένας ιδιοφυής μαθηματικός, μετά από ένα ατύχημα, δεν μπορεί πια να θυμηθεί παρά μόνο ό,τι έχει συμβεί μέσα στα προηγούμενα 80 λεπτά. Κοντά του έρχεται να εργαστεί μια νέα οικιακή βοηθός, που καταφέρνει να αποκτήσει μια επικοινωνία με τον καθηγητή, που θα μυήσει αυτή και το γιο της στον κόσμο της μαθηματικής σκέψης. Η συγγραφέας, με τη χαμηλόφωνη αυτή ιστορία, έξω και πέρα από κάθε κλισέ, μαγεύει με τη λεπτότητα της προσέγγισής της. Μας ανοίγει κι ένα παράθυρο να κατανοήσουμε τα μαθηματικά και την αρμονία τους, ανακαλύπτοντας ταυτόχρονα τη μαγεία μέσα στον κόσμο που μας περιβάλλει. Μετά από όλα αυτά, η προσγείωση στον πραγματικό κόσμο, που λες και είχε κρατήσει την ανάσα του όση ώρα βυθιζόμουν στον κόσμο του βιβλίου. Το κλείνω, κατεβαίνω στον επόμενο σταθμό και γίνομαι και πάλι ένα κομμάτι του πλήθους….
