Σε πολλά άρθρα του «Δρόμου» αναλύεται και στοιχειοθετείται η παρούσα φάση της παγκόσμιας πλέον κοινότητας ως «η δύση της Δύσης». Η διαδικασία ξεκίνησε με την αρχικά εμφανισθείσα ως πετρελαϊκή κρίση στη δεκαετία του 1970. Περνώντας από μια μακρά διαδικασία αλλαγών για την αντιμετώπιση της κρίσης που γενικεύτηκε, με την καθιέρωση των νεοφιλελευθερισμού και στη συνέχεια της παγκοσμιοποίησης, η δύουσα Δύση βρέθηκε να είναι ο κυρίαρχος χώρος μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ. Η ανάσα που έλαβε η Δύση με αυτές τις εξελίξεις ερμηνεύτηκε από ορισμένους ως η εγκαθίδρυση της απόλυτης κυριαρχίας της λογικής της παγκόσμια. Παγκόσμιος καπιταλισμός, παγκοσμιοποιημένη οικονομία συνεπώς «το τέλος της ιστορίας». Όμως οι εξελίξεις μετά το αποκορύφωμα της παγκοσμιοποίησης, κάτω από τις ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες που έχει στους λαούς, συμπεριλαμβανομένων με ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα των λαών της Δύσης, άρχισαν και πάλι να αμφισβητούν σταδιακά όλο και πιο έντονα τη Δυτική κυριαρχία και επιρροή.
Η προσπάθεια για την «μεγάλη επανεκκίνηση» που ευαγγελίζεται ο Κλάους Σβάμπ και η παγκόσμια ολιγαρχία του Νταβός, με αφορμή-ευκαιρία την πανδημία και τον τρόπο αντιμετώπισής της, μπήκε εδώ και ένα και πλέον χρόνο σε πολύ δύσκολες περιπέτειες, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τα προβλήματα για τη Δύση: α) Οι διατάσεις που έχει λάβει ο συγκεκριμένος πόλεμος με τη σύσσωμη συμμετοχή της στο πλευρό της Ουκρανίας, β) η διαφοροποίηση από την πολιτική της Δύσης ουσιαστικά των 2/3 από το σύνολο του πλανήτη, όπως αυτό εκφράζεται σε χώρες και λαούς, γ) η αδυναμία της Δύσης να πλήξει την οικονομία, κατ’ επέκταση τις δυνατότητες της Ρωσίας, με τα διάφορα μέτρα που συνεχίζει να λαμβάνει, δ) οι αρνητικές συνέπειες στο εσωτερικό της Δύσης, κύρια στην Ευρώπη, των μέτρων που η ίδια έλαβε αλλά και των αντίμετρων από πλευράς Ρωσίας προς την Δύση (κυρίαρχα θέματα η επιδείνωση του πληθωρισμού, τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων, η ενεργειακή κρίση, τα προβλήματα εφοδιασμού με πρώτες ύλες κ.α.), ε) η στενότερη προσέγγιση της Ρωσίας με την Κίνα, στ) ο συνεχώς και ενεργητικότερος ρόλος της Κίνας στη διεθνή γεωπολιτική σκηνή και ο επηρεασμός χωρών σε διαδικασίες και λύσεις που κάθε άλλο παρά «βολεύουν» τη Δύση (π.χ. η προσέγγιση Σαουδικής Αραβίας και Ιράν), ζ) οι λαοί στη Δύση, ειδικά σε πολλές χώρες ΕΕ, βρίσκονται πλέον σε αδιέξοδα και αρχίζουν οι αντιδράσεις με χαρακτηριστικότερη περίπτωση τη Γαλλική εξέγερση.
Όλα τα παραπάνω διαμορφώνουν ένα κλίμα ανησυχιών, προβληματισμού και αναζήτησης λύσεων για τη Δύση. Εκεί που μέχρι πριν από λίγα χρόνια όλοι στη Δύση ήταν αισιόδοξοι για το μέλλον σήμερα, διαπιστώνοντας τα προβλήματα και τα αδιέξοδα, μιλούν / γράφουν με όλο και περισσότερο σκεπτικισμό για τις μελλοντικές εξελίξεις. Έτσι για όσους αναζητούν σε κάποιο βάθος τις εξελίξεις διαπιστώνουν ότι όσον αφορά την πορεία των πραγμάτων από κάθε άποψη (οικονομία, γεωπολιτική, μέλλον) η εικόνα που παρουσιάζεται θα την ονομάζαμε το «φαινόμενο της Τζοκόντας». Η τάση που επικρατούσε σχετικά πρόσφατα ήταν ότι όλα πάνε καλά (η Τζοκόντα χαμογελά) σήμερα όμως στην προσπάθεια αναζήτησης λύσεων- διεξόδων, σε επιδεινούμενες συνθήκες, παρουσιάζονται προβληματισμένοι και σκεπτικοί (η Τζοκόντα είναι σκεπτική). Σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να ερευνώνται σε βάθος μια σειρά γεγονότα προκειμένου να γίνει κατανοητή η πορεία προς το μέλλον.
Βασικά γεγονότα που προκαλούν ανησυχίες και προβληματισμούς συνοψίζονται ενδεικτικά στην παρούσα φάση στα ακόλουθα:
Μειωμένοι ρυθμοί ανάπτυξης: Το ΔΝΤ στην τελευταία έκθεσή του υποβάθμισε για μία ακόμα φορά τις εκτιμήσεις για την πορεία της διεθνούς οικονομίας με το πρόβλημα των χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης να εστιάζεται στη Δύση. Η παγκόσμια ανάπτυξη επιβραδύνεται από 3,4% το 2022 σε 2,8% φέτος και θα σταθεροποιηθεί γύρω από το 3% για την επόμενη πενταετία. Το 70% της παγκόσμιας ανάπτυξης το 2023 οφείλεται στην Ασία όπου οι ρυθμοί είναι υπερτριπλάσιοι από εκείνους της Δύσης.
Χρηματοπιστωτικοί κίνδυνοι: Στην έκθεση για το χρηματοπιστωτικό τομέα το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι είναι νωρίς ακόμα για να θεωρηθεί ότι η πρόσφατη κρίση στον τραπεζικό έχει ξεπεραστεί. Η αύξηση των επιτοκίων έχει πολλαπλασιάσει τους κινδύνους για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Οι απότομες αυξήσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες εκθέτουν σε κίνδυνο τα ευάλωτα σημεία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι τραπεζικές ζημιές πιθανότατα θα επιβραδύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη. Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν το πόσο εύθραυστος είναι ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ειδικά στην παρούσα φάση και συνεπώς, παρά τις συνεχείς καθησυχαστικές δηλώσεις, εγκυμονεί κινδύνους ανά πάσα στιγμή να οδηγήσει σε μία κατάσταση αντίστοιχη της κρίσης του 2007-2008.
Φόβος νέας «φούσκας» στα ακίνητα: Η ρευστότητα «από το ελικόπτερο» που έδωσαν οι κεντρικές τράπεζες στην περίοδο της πανδημίας για να σώσουν τις χρηματιστηριακές αγορές εκτός από τις συνέπειες με τον πληθωρισμό έχουν δημιουργήσει και πληθωρισμό («φούσκα») στις αξίες των ακινήτων. Στην περίοδο μέχρι το 2022 οι τιμές ακινήτων στις αναπτυγμένες χώρες αυξήθηκαν έως και πάνω από 40%. Η απότομη αύξηση των επιτοκίων, ο πληθωρισμός, οι μειωμένοι ρυθμοί ανάπτυξης ειδικά στην Δύση και η ανάσχεση της αυξητικής τάσης των τιμών ακινήτων από το τέλος του 2022 εγκυμονούν κινδύνους για ένα νέο ντόμινο «φούσκας ακινήτων» με συνέπειες στο χρηματοπιστωτικό τομέα αρχικά και όλη την οικονομία, όπως συνέβη το 2007-08. Το πρόβλημα αρχίζει να γίνεται ήδη έντονο στις ΗΠΑ όπου η αύξηση των τιμών ήταν 40,8% αλλά και στην Ευρώπη όπου η ΕΚΤ κάνει λόγο για «αυξημένα σημάδια υπερτίμησης της ευρωπαϊκής αγοράς» και το ΔΝΤ ότι «Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις υπερτίμησης στην ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων, μεταξύ 15 και 20%, στις περισσότερες χώρες».
Παγκόσμιο χρέος: «Καμπανάκι» από το ΔΝΤ και για το παγκόσμιο δημόσιο χρέος που αυξάνεται με ρυθμούς μεγαλύτερους από τις προβλέψεις. Μετά τις αυξομειώσεις λόγω της πανδημίας τα επόμενα χρόνια, με έναρξη το 2023, θα συνεχίσει να αυξάνεται για να φτάσει στο 99,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2028. Πρωταγωνιστές στην αύξηση ΗΠΑ και Κίνα ακολουθούμενες από Βραζιλία, Ιαπωνία, Ν. Αφρική και Τουρκία. Οι αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό εισόδημα είναι ήδη υπό πίεση καθώς οικονομικές εξελίξεις των τελευταίων ετών εμπόδισαν την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και παράλληλα οι οικονομικές δυσκολίες δεν τους επιτρέπουν την προσφυγή σε δανεισμό που θα αυξήσει το χρέος τους.
Κίνδυνος χρεοκοπίας ΗΠΑ; Προφανώς υπάρχουν κίνδυνοι στις ΗΠΑ για να αναλαμβάνει την ευθύνη και να μιλά για χρεοκοπία τους η επικεφαλής της ΕΚΤ κ. Λαγκάρντ, ακόμα και με τον τρόπο που σχολίασε το θέμα: «Έχω τεράστια εμπιστοσύνη στις Ηνωμένες Πολιτείες», «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι θα άφηναν να συμβεί μια τέτοια μεγάλη καταστροφή. Αν συνέβαινε, θα είχε πολύ, πολύ αρνητικό αντίκτυπο όχι μόνο για αυτήν τη χώρα, όπου η εμπιστοσύνη θα αμφισβητηθεί, αλλά σε όλο τον κόσμο». Είναι γνωστό ότι για μία ακόμα φορά υπάρχουν προβλήματα στις ΗΠΑ καθώς φθάνουν πάλι στο προβλεπόμενο ανώτατο όριο χρέους και υπάρχουν έντονες διαφωνίες για την επίλυση του θέματος.
Αποδολαριοποίηση: Η κυριαρχία του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο έχει δεχθεί σημαντικά πλήγματα, άμεσα και έμμεσα, το τελευταίο διάστημα. Η εξασθένηση του δολαρίου σημαίνει πρακτικά εξασθένηση των δυνατοτήτων των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή τόσο στον οικονομικό τομέα όσο γενικότερα (γεωπολιτική, ηγεμονία). Τα σημάδια το τελευταίο διάστημα της διαδικασίας επιτάχυνσης της αποκαθήλωσης του δολαρίου από κυρίαρχο παγκόσμιο νόμισμα είναι αρκετά. Ενδεικτικά : 1) Οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) σαν σύνολο ήδη ξεπέρασαν σε ΑΕΠ τις χώρες μέλη του G7 των αναπτυγμένων κρατών (Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ιταλία, Καναδάς). Παράλληλα ενισχύονται οι οικονομικές εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των συγκεκριμένων χωρών. Με αυτά τα οικονομικά δεδομένα ετοιμάζουν το δικό τους νόμισμα για τις διεθνείς συναλλαγές ενώ ήδη αρκετές από αυτές έχουν αντικαταστήσει το δολάριο. 2) Οι οικονομικές σχέσεις Ρωσίας-Ινδίας. Η Ινδία είναι η τρίτη χώρα εισαγωγές πετρελαίου παγκόσμια και η Ρωσία έγινε, μετά τις κυρώσεις σε βάρος της από τη Δύση, ο πρώτος προμηθευτής πετρελαίου στην Ινδία. Οι συναλλαγές γίνονται σε νομίσματα εκτός δολαρίου. 3) Μετά τις είκοσι συμφωνίες αξίας 28 δισ. ευρώ μεταξύ Κίνας και Σαουδικής Αραβίας τον περασμένο Δεκέμβριο και την επαναπροσέγγιση Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν με τη μεσολάβηση της Κίνας κυκλοφορούν φήμες ότι οι δύο χώρες διαπραγματεύονται με σκοπό το κινεζικό γουάν να αντικαταστήσει το δολάριο και το ευρώ ως νόμισμα διαπραγμάτευσης για το πετρέλαιο. Σημειώνεται ότι το 80% των πωλήσεων πετρελαίου παγκοσμίως γίνονται σε δολάρια και η Σαουδική Αραβία από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 χρησιμοποιεί αποκλειστικά για τις εξαγωγές της το αμερικανικό νόμισμα. 4) Βρισκόμαστε σε μία περίοδο που προετοιμάζεται η μετάβαση των κεντρικών τραπεζών στα λεγόμενα ψηφιακά νομίσματα, γεγονός που θα αλλάξει και τη διεθνή βαρύτητα των νομισμάτων.
