Η πρόσφατη σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας υπήρξε από πολλές πλευρές σημαντικός σταθμός. Στην επιφάνεια, μετά την κατ’ αρχήν άρση των τουρκικών αντιρρήσεων για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, διατηρείται το μάντρωμα, των δυτικών δυνάμεων υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ στην τροχιά σύγκρουσης με τη Ρωσία (αλλά και την Κίνα). Κάτω από μια ρητορική αρραγούς ενότητας και πολεμικής αποφασιστικότητας της «Δύσης» όμως, οι πολλαπλές ρηγματώσεις είναι παρούσες και δεν μπορούν να κρυφτούν. Άλλωστε το τελευταίο διάστημα έχουν έρθει με πολλαπλούς τρόπους στην επιφάνεια: εντάσεις και αντιθέσεις ΗΠΑ-«Ευρώπης» (που εμπλέκουν Γαλλία, Γερμανία αλλά και τη Βρετανία για ορισμένα θέματα), τάσεις διαφόρων χωρών προς μια θέση ενδιάμεσου ανάμεσα στα δύο μεγάλα στρατόπεδα, αλλά και μια σειρά από οικονομικές εξελίξεις που προετοιμάζουν μεγάλους κλονισμούς. Μέσα σ’ αυτό το ρευστό σκηνικό, η σύνοδος του Βίλνιους σημαδεύτηκε από τον κεντρικό ρόλο που έπαιξε η Τουρκία. Η ατζέντα της, οι αξιώσεις που πρόβαλε, σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν τις συζητήσεις και διαμόρφωσαν τις αποφάσεις. Τα όσα πήρε επίσης μαρτυρούν πολλά για τη φορά των εξελίξεων και τα περιθώρια ικανοποίησής της από πλευράς των κέντρων ισχύος της Δύσης. Η Τουρκία ελίσσεται από θέση ενδιάμεσου ανάμεσα σε Δύση και Ευρασία και προωθεί την ανάδειξη της σε μεγάλη δύναμη ικανή για παγκόσμιας κλίμακας προβολή ισχύος. Είναι χρήσιμη μια συνοπτική εξέταση των τουρκικών επιδιώξεων που τέθηκαν στο Βίλνιους και αφορούν κρίσιμες περιοχές: ΝΑΤΟ, Ευρώπη, Ανατολική Μεσόγειος. Μένοντας μόνο σ’ αυτά που δημοσιοποιήθηκαν, γιατί είναι φανερό ότι το παζάρι είναι συνολικότερο και αφορά πολύ περισσότερα.
ΝΑΤΟ – Σουηδία – αεροπλάνα – «Στενά»
Ας ξεκινήσουμε από τα κατοχυρωμένα. Καμιά κουβέντα δεν γίνεται πλέον για τους ρωσικούς πυραύλους S-400. Έχουν μπει στο ντουλάπι μιας επόμενης φάσης μαζί με τα F-35. Το παζάρι για την ένταξη της Σουηδίας περιέλαβε τα F-16 και έχει πολλές ουρές. Κατά πρώτο είναι πια και επισήμως σαφές ότι θα ικανοποιηθεί το αίτημα αναβάθμισης του τουρκικού αεροπορικού στόλου και των νέων προμηθειών. Επιπλέον ο τρόπος που η αμερικανική πλευρά και ο ίδιος ο Μπάιντεν αναφέρθηκε στους εξοπλισμούς Τουρκίας (και Ελλάδας) δείχνει τις ιεραρχίες στην Ανατολική-Μεσογειακή «πτέρυγα της συμμαχίας» που απορρέουν από τις απαιτήσεις του ΝΑΤΟ. Η όχι και τόσο διπλωματική γλώσσα που επιλέγεται, καλύπτει όλη την αμερικανική θέση του «βρείτε τα», της απομείωσης του στρατιωτικού αποτυπώματος στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και τις «εύπλαστες» διευθετήσεις καθεστώτων συνεκμετάλλευσης παρακάμπτονττας την άμεση επίλυση των διαφορών. Η φόρμουλα αποδοχής της τουρκικής αξίωσης να αναφέρονται τα «Στενά» ως τουρκικά είναι επίσης ενδεικτική για τον βαθμό προώθησης της αναθεώρησης του καθεστώτος της «Λωζάνης» και του «Μοντραί». Το έδαφος στρώνεται, με απόλυτη ελληνική ευθυγράμμιση (!), για τα επόμενα βήματα αποδοχής του τουρκικού αναθεωρητισμού και της μοιρασιάς του Αιγαίου.
«Ένταξη» στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Ασφαλώς ο Ερντογάν δεν είναι αφελής ως προς την προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., ούτε άλλωστε είναι αυτός ο στόχος του. Προσβλέπει όμως στην πρόσβαση σε ευρωπαϊκά κεφάλαια και σε αγορές που θα απελευθερώσει μια συμφωνία για τελωνειακή ένωση Ε.Ε.-Τουρκίας. Επίσης προσβλέπει στην άρση των περιορισμών βίζας για τους Τούρκους και αυτό επίσης έχει πολλές ουρές που σχετίζονται μεταξύ άλλων και με τη δυνατότητα ελέγχου επί των μουσουλμανικών (όχι μόνο τουρκικών) πληθυσμών που ζουν σε ευρωπαϊκές χώρες. Επιπλέον υπάρχει και το μεταναστευτικό ως μοχλός άσκησης πολλαπλής γεωπολιτικής πίεσης. Σ’ αυτήν περιλαμβάνεται και η προώθηση της σχετικοποίησης των ελληνοτουρκικών συνόρων στο πλαίσιο της προώθησης μιας ειδικής σχέσης Ευρώπης-Τουρκίας. Τέλος το ότι τα περί «ένταξης» στην Ε.Ε. γίνονται μέσω ΝΑΤΟ μόνο τυχαίο δεν είναι. Έρχονται να συντονιστούν με αμερικανικούς σχεδιασμούς ελέγχου της «Ευρώπης» και να τους αξιοποιήσουν. Αντίστοιχες μοχλεύσεις των αντιθέσεων μέσα στο ευρασιατικό μπλοκ δείχνει και το αίτημα της Τουρκίας για ένταξή της στους BRICS, που προκάλεσε την άμεση αρνητική αντίδραση της Ρωσίας σε αντίστιξη με τον πιο επιφυλακτικό τόνο αναμονής που υιοθέτησαν οι υπόλοιποι.
Διευθετήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και Κύπρος
Είναι φανερό ότι οι ΗΠΑ επισπεύδουν τις προσπάθειές τους για μια συνολική διευθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι εντατικές τουρκικές κινήσεις «κλεισίματος» διαφορών με κρίσιμες χώρες –Αίγυπτος, Σ. Αραβία, Αραβικά Εμιράτα αλλά και Ισραήλ– ικανοποιούν οπωσδήποτε τις αμερικανικές επιθυμίες και προϊδεάζουν για τις πρωτοβουλίες υπό την αιγίδα των ΗΠΑ που θα ακολουθήσουν. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο η ικανοποίηση της τουρκικής αξίωσης για εξαφάνιση της υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας για το ΝΑΤΟ (με ελληνική μάλιστα συναίνεση) παραπέμπει σε πολύ προχωρημένο στάδιο επεξεργασίας «λύσεων» με μεγάλο θύμα τον Κυπριακό ελληνισμό. Και πάλι βέβαια οι ΗΠΑ δείχνουν να προκρίνουν ισορροπιστικές «λύσεις»: Όσον αφορά τις εναλλακτικές διοδεύσεις των αγωγών και των άλλων ενεργειακών δικτυώσεων αλλά και της εκμετάλλευσης-συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων. Ήδη αυτές οι «ισορροπίες» πάντως είναι δραματικά απειλητικές για την κυριαρχία Ελλάδας και Κύπρου. Η εξοικείωση της ελληνικής κοινής γνώμης που επιχειρεί ο Μητσοτάκης αναφερόμενος στη σκοπιμότητα να εξεταστεί και ενδεχόμενη απομείωση κυριαρχίας μας αν «αυτό είναι προς το γενικότερο συμφέρον» κραυγάζει για το τι ήδη έχει συμφωνηθεί και τώρα μεθοδεύεται. (βλέπε συνέντευξη Μητσοτάκη στο ΣΚΑΪ, 13/07).
Μερικά αναγκαία συμπεράσματα
Είναι κρίσιμη η σωστή εκτίμηση του παράγοντα Τουρκία, και των δυνατοτήτων της, αφού η ανάσχεση της τουρκικής επέκτασης συνδέεται άμεσα με τους όρους ύπαρξης της χώρας μας και του ελληνισμού ευρύτερα. Καθόλου τυχαία, μέσα στο πλαίσιο της αποδιοργάνωσης των δυνατοτήτων αντίστασης που προκαλεί η δομική υποτέλεια και εξάρτηση της ελληνικής ιθύνουσας τάξης, το όλο πρόβλημα τίθεται εντελώς αποπροσανατολιστικά. Είτε προς την κατεύθυνση της παράλυσης μπροστά στο αυξανόμενο δυναμικό της Τουρκίας και την όλο και πιο απροκάλυπτη προβολή του «αναπόφευκτου» μιας προοπτικής «φινλανδοποίησης» της Ελλάδας. Είτε αντίθετα προς την πλήρη υποτίμηση του αυτοτελούς παράγοντα της τουρκικής απειλής, προβάλλοντας ότι η κατάσταση βρίσκεται υπό τον πλήρη και αποκλειστικό έλεγχο των ΗΠΑ που τάχα δεν θα ανεχθούν ανεξέλεγκτες εξελίξεις κ.λπ. Μέσα στο σημερινό σκηνικό ρευστών συσχετισμών δυνάμεων, η Τουρκία προβάλλει αξιώσεις που ικανοποιούνται σε υπολογίσιμο βαθμό, κατοχυρώνοντας μια θέση διευρυνόμενης προβολής ισχύος. Ασφαλώς δεν κινείται απρόσκοπτα. Ούτε μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Οι ΗΠΑ και τα ευρωατλαντικά κέντρα ισχύος, αλλά από τη μεριά τους και η Ρωσία και η Κίνα, δεν θέλουν να καταστεί ανεξέλεγκτη. Όμως όλα εξελίσσονται μέσα σ’ ένα σκηνικό τεράστιων συσσωρευμένων γεωπολιτικών αντιφάσεων και οι ΗΠΑ επείγονται να αντιμετωπίσουν ανεπίλυτους στρατηγικούς πονοκεφάλους. Οι σχεδιασμοί τους έχουν εκ των πραγμάτων όλο και πιο βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα και κυριαρχούνται από το να διατηρηθεί η Τουρκία στη «Δύση». Έτσι στον ολέθριο συνδυασμό του με τα προηγούμενα, το μείζον πρόβλημα για την ύπαρξη της χώρας μας γίνεται η γραμμή πλήρους και ανυπέρθετης υποτέλειας προς τη Δύση, από μέρους των ελληνικών ελίτ. Αυτή παρέχει στις ΗΠΑ ένα κρίσιμο σημείο «ήσσονος αντιστάσεως» προς αξιοποίηση, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις τουρκικές απαιτήσεις σε Θράκη, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο και Κύπρο στο βαθμό που θα εκτιμήσουν ότι το απαιτεί η υποστήριξη των στρατηγικών τους συμφερόντων στην περιοχή.
