Η 45χρονη κατοχή και ο εποικισμός της Κύπρου θεωρούνται πια γεωπολιτικό δεδομένο από τον επίσημο πολιτικό κόσμο και αναζητούνται «λύσεις» νομιμοποίησης τους με διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι συνεχείς και κλιμακούμενες σε θρασύτητα απειλές πολέμου της Άγκυρας και η δημιουργία τετελεσμένων σε Αιγαίο και Θράκη θεωρούνται «λεονταρισμοί» για εσωτερική κατανάλωση και αντιμετωπίζονται με υψηλές δόσεις κατευνασμού και υποχωρητικότητας. Οι τρεις εισβολές και η παράνομη κατοχή εδαφών της Συρίας αντιμετωπίζονται με αδιαφορία ακόμα και όταν αναγγέλλονται από το βήμα της γ.σ. του ΟΗΕ. Το ίδιο και η τουρκική εισβολή και οι παράνομες γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου.
Εκείνο που αποφεύγει να αντιληφθεί ο πολιτικός κόσμος της χώρας, και πλειάδα αναλυτών όλων των αποχρώσεων, είναι ότι η ανοχή στον τούρκικο επεκτατισμό το μόνο που καταφέρνει είναι να αποθρασύνει τη διπλωματία της Άγκυρας και να αυξάνει, στα όρια του παραλόγου, τις διεκδικήσεις της. Αντί να αποτρέψει τον πόλεμο τον φέρνει πιο κοντά εμπλέκοντας στη δίνη του τους λαούς ολόκληρης της Ν.Α. Μεσογείου.
Διεκδικήσεις χωρίς όρια
Οι τουρκικές διεκδικήσεις δεν έχουν όρια. Ούτε έναντι της χώρας μας ούτε έναντι των χωρών και των λαών της περιοχής. Η Τουρκία δεν διεκδικεί κάποιους ευνοϊκούς όρους ή έστω συμμετοχή στη διαχείριση των ενεργειακών πόρων της Ν.Α. Μεσογείου και του Αιγαίου. Αντιμετωπίζοντας ως «παράθυρο ευκαιρίας» τους ανταγωνισμούς ΗΠΑ-Ρωσίας στην περιοχή και εκβιάζοντας ανοικτά και τους δυο με τη γεωπολιτική και οικονομική της δύναμη επιχειρεί να χαράξει εκ νέου το χάρτη της περιοχής στα όρια που είχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι σχεδιασμοί εδαφικής επέκτασης συνδέονται άμεσα με τις βλέψεις οικονομικής ενδυνάμωσης.
Ο τουρκικός επεκτατισμός αποσκοπεί ταυτόχρονα στην προσάρτηση εδαφών γειτονικών λαών, στην ιδιοποίηση του φυσικού πλούτου της περιοχής και στον απόλυτο έλεγχο επί των οδών διέλευσης των ενεργειακών πόρων της περιοχής. Τις βλέψεις αυτές τις διεκδικεί με τις απειλές στρατιωτικής βίας και την ίδια τη στρατιωτική βία όπου κρίνει απαραίτητο και οι συνθήκες το επιτρέπουν.
Η Τουρκία αισθάνεται και συμπεριφέρεται όχι απλά ως ισχυρή περιφερειακή δύναμη αλλά γεωπολιτικός παράγοντας παγκόσμιας ισχύος. Συνομιλεί ταυτόχρονα με Ουάσιγκτον και Μόσχα και υποτιμά ευθέως την Ε.Ε. επιλέγοντας την πολιτική των διμερών σχέσεων με τις ισχυρές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως πιο αποδοτικές και ασφαλείς. Καταφέρνει, μέχρι τώρα, να αποσπά ανοχή και «δώρα» για την πολιτική της αδιαφορώντας επιδεικτικά για τις διεθνείς αναστατώσεις και την απορρέουσα δυσφορία που προκαλούν οι επιλογές της. Οι επιτυχίες των κινήσεων της αποθρασύνουν υπέρμετρα τις βλέψεις της και την καθιστούν χώρα πυροδότη απρόβλεπτων εξελίξεων στην περιοχή.
Η Τουρκία αισθάνεται και συμπεριφέρεται όχι απλά ως ισχυρή περιφερειακή δύναμη αλλά γεωπολιτικός παράγοντας παγκόσμιας ισχύος. Συνομιλεί ταυτόχρονα με Ουάσιγκτον και Μόσχα και υποτιμά ευθέως την Ε.Ε. επιλέγοντας την πολιτική των διμερών σχέσεων με τις ισχυρές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως πιο αποδοτικές και ασφαλείς. Καταφέρνει, μέχρι τώρα, να αποσπά ανοχή και «δώρα» για την πολιτική της αδιαφορώντας επιδεικτικά για τις διεθνείς αναστατώσεις και την απορρέουσα δυσφορία που προκαλούν οι επιλογές της
Ενιαίο σχέδιο κυριαρχίας
Η επιμονή της Τουρκίας να θεωρεί μονόπλευρα και να επιβάλλει με τη βία την άποψη ότι τα νησιά του Αιγαίου και η Κύπρος δεν έχουν ΑΟΖ πέρα από τα χωρικά τους ύδατα αποσκοπούσε στην αποτροπή της δυνατότητας να εφάπτεται η ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ όταν και αν οι δύο χώρες αποφάσιζαν να την οριοθετήσουν.
Η πρόσφατη διπλή συμφωνία, οριοθέτησης ΑΟΖ και στρατιωτικής συνεργασίας, μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης βαθαίνει και επεκτείνει τις τουρκικές βλέψεις. Η κατάργηση της ΑΟΖ της Ρόδου, Καρπάθου, Κρήτης δεν περιορίζει μόνο τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ με την αντίστοιχη της Λιβύης αλλά αποτρέπει και την επαφή της με την αιγυπτιακή. Μέσω αυτής της οδού η Άγκυρα επιχειρεί να ματαιώσει την ενεργειακή συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου-Ισραήλ και να καταργήσει το σχέδιο μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω των αγωγών Eastmed. Η τουρκική πρόταση παραχωρεί ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής ΑΟΖ σε Λιβύη και Αίγυπτο και συνοδεύεται από την απαίτηση οι μελλοντικοί αγωγοί να οδεύσουν υποχρεωτικά από τουρκικά εδάφη. Η Άγκυρα έχοντας ήδη σχεδόν έτοιμο για λειτουργία τον αγωγό ρωσικού φυσικού αερίου Turkish Stream θέλει να ελέγχει ταυτόχρονα τους αγωγούς διέλευσης φυσικού αερίου ολόκληρης της Ν.Α. Μεσογείου αναδεικνύοντας την Τουρκία σε ένα τεράστιο ενεργειακό κόμβο κρίσιμο για τη σταθερότητα ολόκληρης της Ευρώπης. Το τεράστιας οικονομικής σημασίας σχέδιο της το υποστηρίζει με τη δύναμη των όπλων. Εδώ και μήνες εφαρμόζει μια ιδιότυπη θαλάσσια στρατιωτική περικύκλωση της Κύπρου, τη νόμιμη ύπαρξη της οποίας θεωρεί ανυπόστατη. Με τη στρατιωτική συμφωνία με τη Λιβύη επιχειρεί όχι απλά να διασώσει το καθεστώς της καταρρέουσας κυβέρνησης Φάρατζ, και κατ’ επέκταση και την αντίστοιχη συμφωνία καθορισμού ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, αλλά να αναδειχθεί σε παράγοντα που έχει λόγο στην περιοχή ανεξάρτητα από την τύχη του σημερινού καθεστώτος. Η στρατιωτική της παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη και η αποδεδειγμένη παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλλει ο ΟΗΕ αντιμετωπίζεται με εκκωφαντική σιωπή από τη διεθνή κοινότητα. Ταυτόχρονα η Γερμανία δηλώνει ότι η Τουρκία θα είναι μια από τις χώρες που θα κληθούν στη διάσκεψη του Βερολίνο που σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί τον προσεχή Γενάρη και θα αποσκοπεί στην «ειρηνική» διευθέτηση της κρίσης της Λιβύης.
Στη δίνη γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων
Οι διπλωματικοί και στρατιωτικοί χειρισμοί της Άγκυρας δεν διεξάγονται βέβαια εν κενώ. Είναι σε απόλυτο συσχετισμό με τις γεωπολιτικές αντιθέσεις των ΗΠΑ-Ρωσίας και η Τουρκία επιχειρεί να βρει αναβαθμισμένη θέση και ρόλο μέσα σε αυτές. Η Άγκυρα γνωρίζει ότι στρατηγική επιδίωξη των ΗΠΑ είναι η όρθωση φραγμών στην τροφοδοσία της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο. Γνωρίζει ακόμα ότι η λειτουργία του EastMed αποτελεί επιλογή των ΗΠΑ, η στήριξη του οποίου μάλιστα νομοθετήθηκε στον πρόσφατο προϋπολογισμό που ενέκρινε η Γερουσία και αναμένεται να υπογράψει ο Τραμπ. Παρά το γεγονός ότι φιλοξενεί ήδη στα εδάφη της τον ανταγωνιστικό αγωγό ρώσικο αγωγό Tourkish Stream εμφανίζεται πρόθυμη να υποδεχθεί και τον δεύτερο. Όσο παραμένει δυσανάγνωστη η τελική στάση των ΗΠΑ σε αυτούς τους σχεδιασμούς, η Τουρκία επιταχύνει την πολιτική της. «Καταργεί» την ελληνική ΑΟΖ και προσφέρει ως «δώρο» θαλάσσιες εκτάσεις, που δεν της ανήκουν, σε Αίγυπτο και Λιβύη. Επιχειρεί να κάμψει τη δυσπιστία τόσο του Καΐρου όσο και της Ιερουσαλήμ στα σχέδια της, παρά το γεγονός ότι διατηρεί την αντιπαράθεση και με τις δύο χώρες. Η Άγκυρα πιστεύει ότι θα διευθετήσει τις διαφορές της με Αίγυπτο και Ισραήλ ή τουλάχιστον θα κάμψει τις σημερινές αντιρρήσεις τους στα πλαίσια μιας αμοιβαίας επωφελούς συμφωνίας.
Ταυτόχρονα δεν διστάζει να «παίξει» με τους ανταγωνισμούς ΗΠΑ-Ρωσίας στην Ν.Α. Μεσόγειο. Απειλεί τις ΗΠΑ ότι θα κλείσει δύο πολύτιμες νατοϊκές βάσεις που φιλοξενεί στα εδάφη της και θα διαταράξει μόνιμα την συνοχή της Ν.Α. πτέρυγας του ΝΑΤΟ αν δεν γίνει αποδεκτή η πολιτική της. Και παρά τις όποιες δυσκολίες συναντά από την αμερικάνικη Βουλή και το Κογκρέσο, διατηρεί ακόμα ως δεδομένο τη στήριξη των ΗΠΑ στη «δίκαιη μοιρασιά» των φυσικών πόρων της Ν.Α. Μεσογείου. Ταυτόχρονα διευρύνει τη στρατιωτική και οικονομική συνεργασία με τη Ρωσία γνωρίζοντας τη σημασία που έχουν για τη Ρωσία οι αναταράξεις εντός της νατοϊκής συμμαχίας και η μερική έστω χαλάρωση της περικύκλωσης της τελευταίας από τη Δύση.
Στην υπόθεση της Λιβύης, και παρά την υπόρρητη στήριξη της Μόσχας στις δυνάμεις του στρατηγού Χαφτάρ, υπόσχεται ρόλο και θέσεις για τη Ρωσία στις επερχόμενες διευθετήσεις του εμφυλίου στη Λιβύη. Διαβλέποντας τις ενστάσεις της Ρωσίας στην πολιτική έναντι της Λιβύης δεν διστάζει να δυσαρεστήσει τον Πούτιν ζητώντας την απομάκρυνση Ρώσων «εθελοντών» που στηρίζουν τον Χαφτάρ.
Είναι δύσκολο να προβλεφθεί το τι ακριβώς θα πετύχει ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν σε αυτό το ακραίο γεωπολιτικό παιχνίδι. Οι μέχρι σήμερα επιτυχίες του τον κάνουν αναμφισβήτητα πιο φιλόδοξο και πιο τολμηρό. Μένει να δειχθεί αν είναι σε θέση να αντιληφθεί και βέβαια το πώς τελικά θα αντιδράσει όταν με την πολιτική του υπερβεί τη σημερινή ανοχή της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας.
Η πολιτική του Ερντογάν βέβαια δεν είναι προσωπική. Όχι μόνο δεν συναντά σοβαρό αντίλογο στο εσωτερικό αλλά αντίθετα συσπειρώνει τη συντριπτική πλειοψηφία των σημερινών πολιτικών δυνάμεων της χώρας του και διατηρεί ισχυρή επιρροή στην τουρκική κοινωνία.
Ο συνδυασμός αυτών των δεδομένων καθιστούν την Τουρκία μεγάλο κίνδυνο για την ειρήνη και επικίνδυνο εχθρό των λαών της περιοχής.
