Ελάχιστα είναι τα βιβλία που απευθύνονται σε νέους και εφήβους και καταπιάνονται με το θέμα της παιδικής κακοποίησης και της ενδοοικογενειακής βίας.
Βιβλία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ενός φαινομένου που φαίνεται να διογκώνεται.
Βιβλία που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία και να συμβάλλουν στη στήριξη των παιδιών. Να τα βγάλουν από τη σιωπή.
Ένα τέτοιο βιβλίο είναι το μυθιστόρημα της Άννας Βασιλειάδη «Η σιωπή της Μελίνας – Μια σχεδόν αληθινή ιστορία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.
Την ερχόμενη Τρίτη στις 6:30 το απόγευμα παρουσιάζεται στο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης και σίγουρα θα δώσει την αφορμή για μια σημαντική συζήτηση.
Είχα την τύχη να βρεθώ με τη συγγραφέα σε σχολεία όπου τα παιδιά είχαν διαβάσει το βιβλίο της και πραγματικά δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο γόνιμος διάλογος έγινε. Πόσο τα παιδιά μπόρεσαν να μιλήσουν, να εκφράσουν απόψεις και αγωνίες…
Με αφορμή την παρουσίαση ζητήσαμε από τη συγγραφέα να μας μιλήσει για το βιβλίο της:
«Η Μελίνα είναι ένα έργο που δουλευόταν χρόνια στο μυαλό μου και για πολύ καιρό έμενε εκεί.
Η Μελίνα είναι μια οποιαδήποτε κοπέλα δίπλα μας, στην οικογένειά μας, στο σχολείο μας, στη γειτονιά μας ίσως. Μια κοπέλα που είναι μελαγχολική και αποφεύγει τις παρέες και τις σχέσεις. Μια κοπέλα που έχει αντιδραστική –έως και παραβατική– συμπεριφορά. Μια κοπέλα που αλλάζει τους συντρόφους, όπως λέμε, “σαν τα πουκάμισα” και δεν ενδιαφέρεται για τίποτα. Μια κοπέλα που έχει καταλήξει στα ναρκωτικά ή ίσως ακόμα και να θέλει να βάλει τέρμα στη ζωή της. Η Μελίνα μπορεί και να μην είναι κοπέλα, αλλά να είναι ένας νεαρός. Η Μελίνα μπορεί να έχει οποιοδήποτε όνομα.
Όμως η κάθε Μελίνα έχει σίγουρα τουλάχιστον ένα κοινό με όλες τις υπόλοιπες: σωπαίνει!
Σωπαίνει γιατί ντρέπεται, γιατί έχει ενοχοποιηθεί, γιατί φοβάται την κατακραυγή που έρχεται από παντού. Σωπαίνει γιατί δεν θέλει να ξαναγίνει θύμα και βορά του κοινωνικού συνόλου αλλά σωπαίνει και γιατί νιώθει εγκλωβισμένη από τον θύτη της.
Η δική μου Μελίνα επέλεξε να τα καταφέρει. Αλλά για να τα καταφέρει έπρεπε πρώτα να σπάσει τη σιωπή της. Στην αρχή δειλά, αργότερα πιο θαρρετά. Και όντως τα κατάφερε – αυτή η Μελίνα. Δεν ήταν εύκολο, δεν σπάει εύκολα η σιωπή. Όμως αυτή η Μελίνα ήταν τυχερή, βρήκε ανθρώπους που τη στήριξαν πραγματικά, την κατανόησαν, την αγάπησαν, τη βοήθησαν.
Είναι, αλήθεια, πάντα τόσο δύσκολο; Ή ήταν ο φόβος που την κρατούσε και το έκανε να φαίνεται δύσκολο και τρομακτικό; Θαρρώ ότι, πραγματικά, δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα. Όταν όμως, μετά από τόσα χρόνια που “βούιζε” η Μελίνα στο κεφάλι μου, πήρε την απόφαση να σπάσει τη σιωπή της, το να την πάρω από το χέρι και να τη βγάλω στο φως ήταν για μένα πλέον εύκολο – τουλάχιστον συγγραφικά.
Η Μελίνα ήθελε να πει την ιστορία της, ήθελε να εξηγήσει τι είχε περάσει και πώς είχε συμβεί αυτό, ήθελε να την καταλάβουν αλλά και να προειδοποιήσει τις άλλες κοπέλες, τα άλλα κορίτσια, τα άλλα παιδιά: Πώς σε εγκλωβίζει ένας χειριστικός και ανήθικος άνθρωπος; Πώς εκμεταλλεύεται την εμπιστοσύνη, πώς δημιουργεί τον φόβο και τις ενοχές; Πώς είναι όταν νιώθεις ότι κανείς δεν θα σε καταλάβει, κανείς δεν θα σε πιστέψει; Η Μελίνα ήθελε να πει ότι πάντα, κάπου, υπάρχει κάποιο αυτί έτοιμο να σε ακούσει, να σε πιστέψει και να σε βοηθήσει.
Φτάνει να αποφασίσεις να σπάσεις τη σιωπή!
Το επόμενο μεγάλο βήμα ήταν να αποφασίσω εγώ να σπάσω τη σιωπή της Μελίνας…
Σε μια εποχή που η ελληνική βιβλιογραφία δεν είχε κάτι αντίστοιχα τόσο “σκληρό”, που οι Μελίνες σιωπούσαν, που δεν είχαν ξεσπάσει τα γεγονότα το ένα μετά το άλλο τόσο ανοιχτά, εμπιστεύτηκα δειλά το έργο μου στην αγαπημένη Αριάδνη Μοσχονά των εκδόσεων Κέδρος για να μου πει τη φιλική της γνώμη.
Το αποτέλεσμα; Έσπασε εντελώς η σιωπή!
Η Μελίνα λέει την ιστορία της από το 2020.
Θυμάμαι ήταν Παρασκευή όταν έπιασα στα χέρια μου τα πρώτα αντίτυπα, γεμάτη ενθουσιασμό, αλλά και αγάπη για τη γενναία ηρωίδα μου. Και ξαφνικά, εκείνο το Σαββατοκύριακο, ανακοινώθηκε η πρώτη καραντίνα για τον Covid, λες και η πραγματικότητα προσπαθούσε να κάνει τη Μελίνα να ξανασωπάσει.
Δεν ξέρω τι συνετέλεσε, δεν ξέρω τι συνωμοσίες πλέκει η ίδια η ζωή και οι συγκυρίες, όμως τότε, στη δύσκολη εκείνη, από πολλές απόψεις, περίοδο, σαν να άνοιξε ένας ασκός και ξεπηδούσαν Μελίνες που ήθελαν να ακουστεί η φωνή τους.
Σαν η Μελίνα μου να δικαιωνόταν… ίσως η ιστορία της να μην είναι μόνο “σχεδόν” αληθινή…»
INFO
Παρουσίαση την Τρίτη, 6 Μαΐου 2025, ώρα 6:30 μ.μ.
Μουσείο Σχολικής Ζωής & Εκπαίδευσης
Αγίας Φιλοθέης 17, Αθήνα
Ομιλήτριες:
- Ιωάννα Τσίγκανου, Διευθύντρια Ερευνών ΕΚΚΕ, Επισκέπτρια Καθηγήτρια ΠΑΝΤΕΙΟ/ΕΚΠΑ
- Καλλιόπη Κύρδη, Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων, Διεύθυνση Α/θμιας Εκπαίδευσης Α΄ Αθήνας
- Ιωάννα Αθανασάτου, Καθηγήτρια Σύμβουλος, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
- Ευαγγελία Κανταρτζή, Διευθύντρια Μουσείου Σχολικής Ζωής & Εκπαίδευσης
Συντονισμός: Κώστας Στοφόρος, Συγγραφέας / Δημοσιογράφος
