Επανερχόμαστε με το σημερινό σημείωμα, στον πόλεμο στη Μ. Ανατολή που έκλεισε ήδη ένα χρόνο. Είναι χρήσιμο να επανέλθουμε για αρκετούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα γιατί η παγκόσμια πολυεπίπεδη, δομική κρίση με τις μεγάλες συγκρούσεις Δύσης-Ανατολής / Νότου (;) που εξελίσσονται σαν εκφράσεις αυτής της κρίσης, έχουν ανοίξει μια εποχή πολέμων που διαθέτουν νέα στοιχεία. Και οι δύο πολεμικές συγκρούσεις στα μεγάλα θέατρα πολέμου Ουκρανίας και Μ. Ανατολής, έχουν συστηματικά διαψεύσει όσους αρχικά εκτιμούσαν μια γρήγορη πορεία εντοπισμένης σύγκρουσης και γρήγορης κατάληξης. Θα εστιάσουμε στη Μ. Ανατολή. Σ’ αυτό που άρχισε σαν ένα ακόμη σημαντικό επεισόδιο της σοβούσας (από το 1948) αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης (με εστία πάντοτε τον άλυτο κόμπο του Παλαιστινιακού) πέρσι στις 7 του Οκτώβρη. Και εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλη τη Μ. Ανατολή απειλώντας μια παγκόσμιας κλίμακας σύρραξη.
Οφείλουμε ειδικά αυτές τις μέρες της πρώτης επετείου της έναρξης αυτού του πολέμου, να σταθούμε απέναντι στον παραλογισμό των επίσημων συστημικών (και εν πολλοίς ισραηλινοαμερικανικής κοπής) «αφηγημάτων» που μας λένε ότι στις 7 Οκτωβρίου άρχισαν όλα «απρόκλητα, βάρβαρα και αναίτια». Χωρίς καμία ιστορία, μεσανατολίτικη και παγκόσμια.
Πόλεμος μακράς διάρκειας και σε πολλαπλά μέτωπα από πλευράς Ισραήλ
Να σκεφτούμε την εικόνα με ρεαλιστικούς, όσο γίνεται, όρους. Αρχίζοντας από τον στενότερο κύκλο. Απ’ αυτό που άρχισε σαν εντυπωσιακή, παλαιστινιακή επίθεση εντός ισραηλινής επικράτειας από τη Γάζα και εξελίχθηκε σε ένα ντόμινο γεγονότων. Το Ισραήλ αντεπιτέθηκε στη Γάζα με μια δίχως ορατό τέλος και διέξοδο, επιχείρηση αφανισμού και γενοκτονίας – γίνεται φανερό ότι ο στόχος της είναι η εξάλειψη των Παλαιστινίων από κει. Ο εκμηδενισμός της Χαμάς είναι μόνο επιμέρους πλευρά αυτού του σχεδιασμού που όμως και αυτή δεν φαίνεται επαρκώς επιτεύξιμη παρά το ορατό αδυνάτισμά της. Το Ισραήλ έχει ισοπεδώσει την περιοχή κάνοντάς την αβίωτη, ο συσχετισμός δυνάμεων είναι τόσο άνισος που εύλογα θέτει ερωτηματικά για τις εκτιμήσεις που οδήγησαν σ’ αυτό που αρχικά είχε τα χαρακτηριστικά μιας «ηρωικής παλαιστινιακής εξόδου από τη Γάζα», αλλά δεν μπορεί να καταγάγει ολοκληρωτική νίκη. Τα αδιέξοδα της πολιτικής του, που επιμένει να βασίζεται στον μονόδρομο της ολοκληρωτικής εξάλειψης του αντιπάλου, δείχνουν να μεγαλώνουν. Επιπλέον γίνονται βασικός μοχλός στροφής του προς την επίσπευση του ανοίγματος νέων μετώπων.
Σ΄ ένα δεύτερο κύκλο, το μέτωπο της Γάζας οδήγησε σε εμπλοκή της Χεζμπολά στη σύγκρουση, με πόλεμο φθοράς-προσπάθειας αντιπερισπασμού του Ισραήλ στα βόρεια σύνορά του. Η συνέχεια είναι γνωστή, Το Ισραήλ έχει καταφέρει τεράστια, πολυεπίπεδα, παραλυτικού σκοπού, πλήγματα σε όλη την επικράτεια του Λιβάνου και επιχειρεί χερσαία εισβολή στο νότιο τμήμα του (αντιμετωπίζοντας απ’ ότι φαίνεται σημαντική αντίσταση). Η προβολή πυραυλικής ισχύος της Χεζμπολά παραμένει παρ’ όλα αυτά υπολογίσιμη και με αυξανόμενη εμβέλεια μέσα στην ισραηλινή επικράτεια. Και εδώ δεν φαίνεται έξοδος από τον φαύλο κύκλο ενός ατέρμονου πολέμου (που έχει πολλά καύσιμα να κάψει ακόμη).
Είναι χρήσιμες κάποιες γενικότερες σκέψεις και για τις δύο πλευρές της σύγκρουσης, στο σημείο αυτό. Το Ισραήλ είναι μια πολύ στενή λωρίδα γης και με ιδιαίτερα μικρό και ετερογενή πληθυσμό (έντεκα εκατομμύρια, από τα οποία έξι Εβραίοι). Αν δούμε τη συνολική του πορεία από το 1948, η ύπαρξή – επέκταση – σταθεροποίησή του βασίστηκε σε πολύ σύντομους πολέμους αφενός, και αφετέρου στην προϋπόθεση (που δεν παύει να αυξάνεται όσο περνάνε τα χρόνια) της οργανικής του σύμφυσης με τις ΗΠΑ. Το Ισραήλ είναι μια μοναδικά πρωτότυπη κατάσταση εν τούτοις. «Προγεφύρωμα» της Δύσης-ΗΠΑ, με καταλυτικό ρόλο εργαλείου για τον έλεγχο όλης της Μ. Ανατολής. Όχι όμως ετερόφωτο «αποικιακό σχέδιο» αλλά με εντυπωσιακή εγχώρια ζωτικότητα σε συνδυασμό με τη στήριξη που αντλεί από το μοναδικής παγκόσμιας ισχύος, σιωνιστικοαμερικανικό σύμπλεγμα κέντρων εξουσίας. Η ηγεσία του λόγω του πολύ στενού του στρατηγικού του βάθους απόφευγε παραδοσιακά τους παρατεταμένους πολέμους φθοράς. Σήμερα είναι μπλεγμένη σ’ έναν τέτοιο πόλεμο χωρίς τέλος, επί ένα χρόνο, με πολλά μέτωπα και με όλο και περισσότερο ορατή τη δυνατότητα προσβολής όλης της εδαφικής του επικράτειας. Η πολεμική, κοινωνική (μετακίνηση από τις ανασφαλείς ζώνες ή / και στράτευση μεγάλου μέρους του πληθυσμού του) και οικονομική του αιμορραγία κάνει όλο και πιο αδιέξοδο το σχέδιο της ταυτόχρονης εξουδετέρωσης-καθυπόταξης όλων των γειτόνων του που στον πυρήνα του έχει την εξαφάνιση των Παλαιστινίων. Ο ίδιος ο ακολουθούμενος σχεδιασμός θέτει υπό διερώτηση την ύπαρξή του. Η ισραηλινή ηγεσία δεν φαίνεται να έχει άλλο σχέδιο για «την επόμενη μέρα» πέραν της συνολικής καθυπόταξης / αναδιάταξης της Μ. Ανατολής. Με πρόκληση σύγκρουσης με το Ιράν στην οποία θα «υποχρεωθούν» να εμπλακούν οι ΗΠΑ (με ουρά τη Βρετανία και τη Γαλλία).
Στην άλλη πλευρά η στρατηγική του άξονα της αντίστασης που είναι αρθρωμένος γύρω από το Ιράν, δείχνει κι αυτή σημάδια μεγάλης φθοράς και αδιεξόδων. Η ασυμμετρία δυνάμεων που ευνοεί μεν σημαντικά το Ισραήλ αλλά αφήνει και στο Ιράν σημαντικά περιθώρια καίριας προβολής ισχύος, οδηγεί στην προοπτική αμοιβαίων πληγμάτων καταστροφής ανυπόφορου κόστους, και πιέζει τη Ρωσία να εμπλακεί (το ζήτημα είναι με ποιον δραστικό τρόπο χωρίς να ανοίξει και δεύτερο μέτωπο με τις ΗΠΑ).
Η δηλωμένη προσπάθεια του Ισραήλ να ανατρέψει το καθεστώς του Ιράν και να οδηγήσει τον Λίβανο σε εμφύλιο ενάντια στη Χεζμπολά δεν χαμηλώνει το επίπεδο της κλιμάκωσης (σε μια επιθυμητή για το ίδιο αλλαγή χωρίς την ανάγκη διατήρησης του πολέμου). Μαζί με τη συστηματική εξόντωση των ηγετικών εκπροσώπων της άλλης πλευράς που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ορθολογικά (της Χεζμπολά, Χαμάς αλλά και εντός Ιράν), κάνει ακριβώς το αντίθετο. Ωθεί προς μια χαοτική καταστροφική ανατίναξη όλη τη Μ. Ανατολή με την πιθανή μάλιστα εμφάνιση και πληγμάτων μεγάλης καταστροφικής ισχύος, διασποράς και «δυσανάγνωστων υπογραφών».
Η λογική της κλιμάκωσης μέσω αντιποίνων αγγίζει επικίνδυνα όρια
Είναι φανερό ότι βρισκόμαστε σε σημείο καμπής όπου δοκιμάζονται όρια και αναμετρώνται συσχετισμοί δυνάμεων σε πολλαπλά επίπεδα. Ανάμεσα σε Δύση και «Ανατολή» αλλά και εντός Δύσης και σε διάφορα επίπεδα με τους ενδιάμεσους (Τουρκία, Σ. Αραβία, μοναρχίες του Κόλπου κ.ά.).
Για το Ισραήλ τα όσα είπαμε πιο πάνω συνεπάγονται ότι καταλήγει να συνδέει την ύπαρξή του με τις αβεβαιότητες, τα μεγάλα διλήμματα και τα πιθανά όρια που αντιμετωπίζει η αμερικανική ηγεμονία. Και βραχυπρόθεσμα αλλά και σε βάθος χρόνου με ακόμη πιο δυσμενείς όρους. Γι’ αυτό ο πυρήνας υποστήριξης του σιωνιστικού σχεδίου επείγεται «να κτυπήσει τώρα και ολοκληρωτικά». Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές επικρέμαται η επόμενη «απάντησή» του στο Ιράν που θα άνοιγε πιθανότατα το δρόμο και για αμοιβαία πλήγματα με «πυρηνικό αποτύπωμα». Η καθυστέρηση πάντως είναι κι αυτή ένα μέτρο για τα «μπρος βαθύ και πίσω ρέμα» όλων των πλευρών και για το τι παίζεται στο παρασκήνιο.
Στις ΗΠΑ γίνεται εμφανές το εύρος της ισχύος του «κόμματος του πολέμου» που θέλει να «ξεκαθαρίσει όλους τους λογαριασμούς» –στη Μ. Ανατολή αλλά οι πιο ακραία υπερφίαλες μερίδες του και σε παγκόσμιο επίπεδο– και δεσμεύει και τα δύο κόμματα τουλάχιστον ως προς την πρόσδεσή τους στο ισραηλινό «πρότζεκτ». Γίνεται όμως παράλληλα εμφανές ότι αγγίζονται και τα όρια παγκόσμιας διαχείρισης πολλαπλών μετώπων (Ουκρανία – Ευρώπη, Μ. Ανατολή και Ινδοειρηνικός) από πλευράς ΗΠΑ. Αρμοί του βαθέως κράτους τους επιχειρούν να «τετραγωνίσουν τον κύκλο». Φρενάροντας μια γενίκευση του πολέμου που δεν θα μπορούσαν να ελέγξουν αλλά και εξυπηρετώντας τις ηγεμονικές «ανάγκες» των ΗΠΑ να πείσουν για την πυγμή τους φίλους και αντιπάλους. Στο παρασκήνιο μιλάνε όλοι με όλους. Όπως αποκαλύφθηκε, συνομιλούν «μυστικά» και οι ΗΠΑ με το Ιράν. Και οι συνομιλίες δεν αφορούν μόνο το επόμενο πλήγμα αλλά πολύ ευρύτερα παζάρια / αναδασμούς-διευθετήσεις.
Η εικόνα είναι πολύ σύνθετη και αβέβαιη, και εντός της κινούνται όλο και πιο αυτονομημένα / χαοτικά πολλαπλοί παίκτες. Και σίγουρα έχει πολλές πλευρές που δεν τις γνωρίζουμε. Μεταξύ αυτών και «οριζόντιες διασυνδέσεις συμφερόντων-επιρροών» ανάμεσα σε κατά τα άλλα ανειρήνευτους αντιπάλους.
