της Μαρίνας Μπρέστα*
Η 8η Μαρτίου ως ημέρα αποτελεί μια χρονική στιγμή υπενθύμισης μιας ανολοκλήρωτης διαδικασίας και ενός προτάγματος που παραμένει ζητούμενο, αλλά σίγουρα όχι αιτούμενο. Ο φεμινισμός θεωρείται ξεπερασμένος και χωρίς λόγο ύπαρξης. Η πραγματικότητα βοά για το αντίθετο, όταν η μεγάλη πλειονότητα των γυναικών ανά τον κόσμο στερούνται βασικά δικαιώματα που στη Δύση θεωρούνται δεδομένα. Αλλά ακόμα και στις δυτικές κοινωνίες, οι οποίες απολαμβάνουν τους καρπούς ενός αιώνα γυναικείων αγώνων (με τις διαφορετικές ιστορικές φάσεις αυτού του κινήματος) ανακύπτουν συχνά-πυκνά και σίγουρα όχι ευχάριστα, ζητήματα και προβλήματα ως εκφράσεις ακριβώς αυτής της ελλειμματικής, ανολοκλήρωτης προσπάθειας.
Κάτι ανάλογο ανέκυψε και στην χώρα μας (την περίπου δυτική) τους τελευταίους μήνες. Κάποιοι μίλησαν για το ελληνικό #metoo (με μια χρονοκαθυστέρηση ίσως σε σχέση με το διεθνές και σε μικροκλίμακα). Τα επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα πολλά και σε ορισμένες περιπτώσεις αδιέξοδα. Τα «πώς», τα «γιατί» και ειδικά τα «γιατί τώρα» είναι εύκολο να επισκιάσουν τα βαθύτερα αίτια και κυρίως την ουσία του ζητήματος.
Η σεξουαλική παρενόχληση και η βία (ψυχολογική ή σωματική) είναι μέρος της καθημερινότητας της πλειοψηφίας των γυναικών. Και πολλές φορές μη συνειδητή ή συνειδητοποιημένη. Η ανδρική κυριαρχία και η αντικειμενοποίηση της γυναίκας αποτελούν μια «αντικειμενική» συνθήκη. Η φυσικοποίηση της εξουσιαστικής/κυριαρχικής σχέσης καθιστά αδύνατη την αναγνώρισή της ως τέτοιας. Κατά αυτό τον τρόπο η γυναίκα που γίνεται αντικείμενο «θαυμασμού» ή «επιθυμίας», ασχέτως της δικής της (τα αντικείμενα τα επιθυμούν, δεν επιθυμούν) έρχεται αντιμέτωπη με τον ίδιο της τον εαυτό, την αντίληψή της για τον εαυτό της, για το φύλο της, την ταυτότητά της. Η άμεση αντίδραση και ενεργητική στάση απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές προϋποθέτουν ότι έχει συντελεστεί μια εκ βαθέων αλλαγή στη συνείδηση της γυναίκας και έχει επέλθει ρήξη με πρότυπα (αν όχι στερεότυπα) για το φύλο της και τον ρόλο της που αποτελούν ταυτοτικά στοιχεία της. Προϋποθέτουν επίσης μια κοινωνία και κοινωνικές σχέσεις που θα δείχνουν μηδενική ανοχή σε τέτοιους είδους συμπεριφορές, θα είναι ξένες προς αυτές και κυρίως θα θεωρούνται απαράδεκτες.
Πόσο κοντά είμαστε σε αυτό; Πόσο τελικά η γυναικεία επιθυμία (εμπεριέχει το «ναι» αλλά και το «όχι») εκλαμβάνεται ως είναι; Πόσο νομιμοποιημένη είναι η γυναικεία σεξουαλικότητα και η αυτοδιάθεσή της; Πόσο έχει η γυναίκα δικαίωμα στην επιθυμία, τη δική της επιθυμία; Σε έναν κόσμο ανδρικά (και όχι αγγελικά) πλασμένο, όπου η ανισότητα των φύλων συνεχίζει να υφίσταται –φυσικά όχι με τους όρους προ 100 ετών, ούτε είμαστε στην εποχή των σουφραζέτων– η γυναικεία χειραφέτηση παραμένει αναλοκλήρωτη και άρα ζητούμενο. Όπως και το ποιος ή καλύτερα ποιες θα την αιτηθούν.
Υ.γ.: Ίσως για πολλές γυναίκες στον κόσμο ένας τέτοιος προβληματισμός να είναι πολυτέλεια, σε σύγκριση με την καθημερινότητά τους. Ίσως και για εμάς, δεδομένων των συνθηκών. Αν και… η θέληση για ελευθερία δεν είναι αυτή που μας δίνει δύναμη να αντιμετωπίσουμε τα δύσκολα;
* Η Μαρίνα Μπρέστα είναι Γεωτεχνολόγος – Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός
