Η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης στη Γερμανία δεν είναι απλά απότοκο ενός «περίεργου» εκλογικού αποτελέσματος. Αν ήταν έτσι θα είχε βρεθεί λύση, όπως άλλωστε γινόταν μέχρι τώρα. Είναι αποτέλεσμα των προκλήσεων που αντιμετωπίζει το Βερολίνο, αλλά και ολόκληρο το ευρωσύστημα, σχετικά με τον προσανατολισμό τους απέναντι στην διοίκηση Τραμπ αλλά και σε ότι αφορά το μέλλον της παγκοσμιοποίησης.
Παραλυσία και κλυδωνισμοί στην Ε.Ε. από το κυβερνητικό ναυάγιο στο Βερολίνο
του Παύλου Δερμενάκη
Το γερμανικό κυβερνητικό αδιέξοδο έρχεται σε μια στιγμή που η ίδια η Γερμανία και ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα βρίσκονται μπροστά στην αναζήτηση κρίσιμων προσανατολισμών μετά από μια μακρά περίοδο συνεχών αναταράξεων. Στην άμεση επικαιρότητα, χωρίς την άνεση μακροχρόνιων αναβολών, βρίσκονται ερωτήματα σχετικά με τη στάση της Ε.Ε. απέναντι στους γεωπολιτικούς και οικονομικούς προσανατολισμούς της διοίκησης Τραμπ αλλά και της ευρωπαϊκής απάντησης στις εξαγγελίες και μεθοδεύσεις του Κινέζου προέδρου Ξι σχετικά με το μέλλον της παγκοσμιοποίησης. Και οι δύο προκλήσεις απαιτούν έναν νέο και σοβαρό σχεδιασμό από το γερμανικό διευθυντήριο και συνακόλουθα μια νέα αρχιτεκτονική για την Ε.Ε.
Η αναζήτηση ενός τέτοιου κεντρικού προσανατολισμού βαραίνει σήμερα και στην ίδια τη Γερμανία. Μπορεί η Μέρκελ να αποδέχθηκε το χρίσμα της επικεφαλής της παγκοσμιοποίησης, γνωρίζει όμως, τόσο η ίδια όσο και οι δυναμικοί οικονομικοί και πολιτικοί ιθύνοντες του γερμανικού ιμπεριαλισμού, ότι υπάρχουν περιορισμοί. Η Γερμανία είναι σε θέση να κυριαρχεί στην Ευρώπη, αλλά παραμένει «μικρή» για να αποτελέσει την ατμομηχανή της παγκοσμιοποίησης. Η ίδια η ηγεμονική διακυβέρνηση της Ευρώπης απαιτούσε τη συγκρότηση ενός διευθυντηρίου που δεν θα περιοριζόταν αυστηρά στη στενή ζώνη επιρροής της Γερμανίας. Επιλέχθηκε η λύση της ενίσχυσης του γερμανογαλλικού άξονα με Ισπανία και Ιταλία και πριν προλάβει να δοκιμασθεί στα δύσκολα προέκυψε η κρίση της Καταλονίας, δημιουργώντας νέους τριγμούς στους ήδη υπάρχοντες. Πόσο μάλλον όταν η γερμανική Ευρώπη αναζητά προσανατολισμούς σε ένα παγκόσμιο παιχνίδι εντάσεων και ανταγωνισμών.
«Εξαγωγή» εσωτερικών ζητημάτων
Στο εσωτερικό της χώρας δυναμώνει η τάση, σε όλες τις πτέρυγες του πολιτικού φάσματος, για μια επιστροφή σε έναν γερμανικό εθνικισμό που θα δίνει έμφαση «πρώτα στη Γερμανία και τους πολίτες της». Τα συνθήματα αυτά δεν πρόβαλε μόνο το ακροδεξιό AfD αλλά και η ίδια η Μέρκελ. Και η τάση αυτή, φουντώνει, όχι μόνο σαν απόρροια μιας γενικευμένης κοινωνικής δυσαρέσκειας, αλλά σαν ανάγκη ενός ευρύτερου προσανατολισμού καθώς το ίδιο το οικοδόμημα της παγκοσμιοποίησης αμφισβητείται και εσωτερικά.
Από αυτή την αντίφαση δημιουργούνται πρόσθετες δυσκολίες στο ευρωπαϊκό πεδίο. Οι προτάσεις Μακρόν είχαν τύχει μιας συγκρατημένης και μερικής αποδοχής από το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε ενώ είναι φανερό ότι αποτέλεσαν, μεταξύ άλλων, μέγα αντίδικο στις προσπάθειες σχηματισμού της νέας κυβέρνησης. Θυμίζουμε ότι ο επικεφαλής των Φιλελεύθερων είχε χαρακτηρίσει τις προτάσεις Μακρόν ως μια ακόμα προσπάθεια να πληρώσει η Γερμανία το χρέος της Γαλλίας. Σήμερα η Ε.Ε. βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες επιλογές. Η αναζήτηση των ορίων μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας-ασφάλειας, ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, η στάση της Μέι και ο επιμερισμός του κόστους του Βrexit, η νέα οικονομική διακυβέρνηση της Ε.Ε., η κρίση των σχέσεων Ισπανίας-Καταλονίας, το πρόβλημα της μετανάστευσης αποτελούν σύνθετα αντικείμενα διαπραγματεύσεων και πόλος ισχυρών αντιπαραθέσεων. Οι όποιες λύσεις δεν μπορούν να συζητηθούν ερήμην της Γερμανίας, ούτε η Μέρκελ έχει το κύρος να επιβάλει, ως συνήθως, τις γερμανικές επιλογές καθώς έχει αποτύχει, μέχρι τώρα, να συγκροτήσει κυβέρνηση πλειοψηφίας στη χώρα της.
Έτσι η πολιτική αδυναμία του Βερολίνου μεταδίδεται με τη μορφή παραλυσίας σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και βάζει σε κατάσταση αστάθειας ολόκληρη την Ευρώπη. Με αυτήν την έννοια το γερμανικό κατεστημένο έχει πολύ δουλειά τις επόμενες δύο βδομάδες μέχρι να φανεί, έστω και προσωρινά, φως.
Μέσα στη σύγχυση των ημερών δημοσιεύματα του Τύπου έκαναν γνωστή επιστολή του Πολ Τόμσεν προς τον απερχόμενο πρόεδρο της Κομισιόν Γιουνκέρ που ζητά άμεση έναρξη των συζητήσεων για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, ο Τόμσεν θέτει επιτακτικά την ανάγκη ενεργοποίησης των διαδικασιών αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους και ζητά έναρξη των διαπραγματεύσεων το πρώτο δεκαήμερο του νέου έτους. Στην επιστολή, το στέλεχος του ΔΝΤ, θυμίζει ότι το Ταμείο έχει θέσει ως προϋπόθεση συμμετοχής στο ελληνικό πρόγραμμα την απαίτηση να υπάρξει «μια εκ των προτέρων αξιόπιστη και πλήρως καταγεγραμμένη διαδικασία ελάφρυνσης του χρέους, η οποία θα σχετίζεται με ρεαλιστικούς στόχους πολιτικής και κυρίως με πρωτογενή πλεονάσματα που θα είναι σε επίπεδα που θα βελτιώνουν τη βιωσιμότητα του χρέους με την πάροδο του χρόνου και δεν θα είναι σε επίπεδα που θα διαταράσσουν την οικονομία».
Η παρέμβαση του Ταμείου γίνεται σχεδιασμένα σε μια στιγμή πλήρους αναστάτωσης της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Δείχνει τη δυσπιστία του ΔΝΤ ότι «το τέλος» των μνημονίων εξασφαλίζει και την επίλυση του προβλήματος χρέους, όχι βέβαια για την Ελλάδα αλλά και για πολλές από τις μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε.
Η παρέμβαση Τόμσεν αποτελεί μια πίεση προς το Βερολίνο, μέσα στη δυσμενή συγκυρία, που επιθυμεί να τονίσει ότι τo Ταμείο δεν ξεχνά την πρόθεσή του, και των ΗΠΑ, να επιβαρυνθεί η γερμανική Ευρώπη μέρος της ευρωπαϊκής κρίσης.
Σηματοδοτεί έτσι τη «συμβολή και τη συμπάθεια» των ΗΠΑ στο ευρωπαϊκό δράμα.
Η αποικία Ελλάς στον κόσμο της
Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί με απόλυτη αδυναμία τις εξελίξεις. Μεθυσμένη και η ίδια με το παραμύθι της περί «καθαρής εξόδου» βρίσκεται, χωρίς σχέδιο, παραδομένη στις περιπλοκές των ευρωπαϊκών εξελίξεων παρακαλώντας να βρεθεί μια λύση που δεν θα θίγει ακραία τους σχεδιασμούς της.
Το εγχώριο επίσημο πολιτικό προσωπικό είναι σε πλήρη αδυναμία να κατανοήσει ότι ένα από τα επίμαχα ζητήματα της γερμανικής κυβερνητικής κρίσης ήταν το μεταναστευτικό που παίρνει σοβαρές διαστάσεις για την ίδια την ύπαρξη της χώρας.
Η καγκελάριος της Γερμανίας επικρίθηκε από όλες τις χώρες της Ε.Ε. ότι φόρτωσε με δυσβάστακτα μεταναστευτικά βάρη την Ευρώπη επειδή η Γερμανία ήθελε να απορροφήσει επιλεκτικά εξειδικευμένο εργατικό προσωπικό. Στην ίδια της τη χώρα πλήρωσε αυτή την επιλογή με κρίσιμη μείωση των ποσοστών της και κυρίως με την άνοδο ακραίων αντι-μεταναστευτικών και ρατσιστικών δυνάμεων που έθεσαν σχετικούς όρους σε περίπτωση κυβέρνησης συνεργασίας. Ζητείται όχι μόνο η νομιμοποίηση των φραγμών στις προσφυγικές ροές από τις χώρες που ήδη τις εφάρμοσαν αλλά και η επιβολή πλαφόν για όσους θα δέχεται η Γερμανία στο εξής με επιστροφή όσων βρίσκονται «παράνομα» στη χώρα. Το βέβαιο είναι ότι, ανεξάρτητα από το πώς θα επιλυθεί η κυβερνητική κρίση, η σκλήρυνση στην αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών θα κυριαρχήσει στο μέλλον και στη Γερμανία. Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα μετατραπεί και επίσημα σε μοναδικό χώρο αποθήκης ψυχών ολοκληρώνοντας έτσι τον ρόλο της ως χώρα-παρίας και χώρος οικονομικών και κοινωνικών πειραματισμών. Ήδη οι αυστηροί έλεγχοι στα γερμανικά αεροδρόμια, σε βάρος όλων των επιβατών που προέρχονται από ελληνικά αεροδρόμια, μαρτυρούν τα μελλούμενα.
Για όλα αυτά υπάρχει σιωπηρή αποδοχή. Αντίθετα, μετά τις πρώτες «ανησυχίες» για πιθανή καθυστέρηση της τρίτης αξιολόγησης, άρχισαν οι δεύτερες και πιο «σοβαρές» κυβερνητικές εκτιμήσεις ότι ίσως οι εξελίξεις συνιστούν μια ευκαιρία να ξεμπερδέψουμε πιο γρήγορα με το πρόγραμμα. Δεν πρόκειται απλά για πλήρη ανικανότητα. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, αφού πρώτα έδεσε ολοκληρωτικά το μέλλον της χώρας στον μνημονιακό ζουρλομανδύα και προσυπέγραψε την παραχώρηση της κυριαρχίας της για δεκαετίες, παρουσιάζει τώρα ως επιτυχία το γεγονός ότι στην Ε.Ε. θέλουν να κλείσουν την παρένθεση κρίση στην Ελλάδα. Και η αλήθεια είναι ότι μπροστά στα σημερινά προβλήματα της Ε.Ε. το πρόβλημα Ελλάδα είναι απλά μια παρανυχίδα. Έτσι, σημερινοί και αυριανοί κυβερνήτες, μπορούν ανενόχλητα να παρακολουθούν τη χώρα να μετατρέπεται σε φυλακή ψυχών και σε νέο γεωπολιτικό πείραμα.
Αναλυτικό ρεπορτάζ για την πολιτική κατάσταση στην Γερμανία: Η Γερμανία σε κλίμα… Νότου
