Πώς φτάσαμε στη σφοδρή πολιτική θύελλα που συνταράζει την Τουρκία. Του Elie Hanna
Από το 2003, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε καταφέρει να ανατρέψει τους αντιπάλους του στο στρατιωτικό και πολιτικό πεδίο, αφήνοντας ανεξίτηλη σφραγίδα στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Τουρκίας. Ωστόσο, σήμερα, ο βασικός του αντίπαλος, ο Φετουλάχ Γκιουλέν, προέρχεται από τα σπλάχνα του ρεύματος που ανέδειξε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
Για μήνες τώρα, ο Ερντογάν δίνει μάχες για να δικαιολογήσει την κυβερνητική του πολιτική. Σήμερα πλέον δεν θεωρείται το μοντέλο του πολιτικού άνδρα που ηγείται ενός συστήματος-υπόδειγμα, ούτε στη χώρα του ούτε στο εξωτερικό. Από τότε που έσβησε η «άνοιξη» της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο και στην Τυνησία, και η τουρκική επίθεση στη Συρία πέρασε σε υποχώρηση, το μόνο που κάνει ο Ερντογάν είναι να υπερασπίζεται την πολιτική του ατζέντα και να επιτίθεται στους επικριτές του.
Οι πρώην σύντροφοι του Ερντογάν –από τον Τούρκο Πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιούλ μέχρι τον πατέρα του τουρκικού κοινωνικού Ισλάμ, ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν– έχουν πάρει θέσεις μάχης απέναντί του. Στόχος τους, να αλλάξουν τον καπετάνιο για να μη βυθιστεί το πλοίο. Η εποχή που ο Ερντογάν έκανε κηρύγματα και έδινε συμβουλές, έχει περάσει. Ο «Σουλτάνος-κατακτητής» έχει αρχίσει να οπισθοχωρεί καθώς βλέπει το κόμμα του, το ΑΚΡ, να καταρρέει.
Οι μεγάλες διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί της πλατείας Ταξίμ στην Κωνσταντινούπολη ήταν μόνο η πρόβα για το τι θα ακολουθούσε. Η αρχική διένεξη για λίγα δέντρα μετατράπηκε σε διαδηλώσεις και απεργίες που κράτησαν ημέρες. Οι απεργοί απαιτούσαν κοινωνικές ελευθερίες. Ωστόσο, ο «δικτάτορας», όπως αποκαλέστηκε ο Ερντογάν επειδή ήθελε να καταστείλει τις αντιδράσεις αυτές, κατάφερε να φιμώσει τους δημοσιογράφους καθώς είχε την Αστυνομία και τη Δικαιοσύνη στο τσεπάκι του.
Από το 2010 μαίνεται η ρήξη
Ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν αντιλήφθηκε ότι ο Γκιουλέν δεν τον στήριζε πια. Οι διαφορές μεταξύ των δύο ανδρών δεν περιορίζονταν σε εσωτερικά ζητήματα. Η αποτυχία της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν και του θεωρητικού της, υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη ρήξη Γκιουλέν-Ερντογάν.
Ο Γκιουλέν, με ισχυρή επιρροή στους κόλπους του επιχειρηματικού κόσμου και των θρησκευτικών κύκλων της Τουρκίας, προσχώρησε στο στρατόπεδο των αντιπάλων του Ερντογάν. Το κίνημα του Γκιουλέν αποτελούσε τον ανεπίσημο βραχίονα του ΑΚΡ, ωστόσο το χάσμα μεταξύ τους είχε αρχίσει να διαφαίνεται από το 2010. Ο Γκιουλέν είχε αποδοκιμάσει την απόφαση της κυβέρνησης να απελάσει τον πρέσβη του Ισραήλ στην Άγκυρα ύστερα από την επίθεση των Ισραηλινών στο πλοίο Mavi Marmara καθώς αυτό έπλεε προς τη Γάζα. Σύμφωνα με δήλωση του Γκιουλέν στη Wall Street Journal, για το επεισόδιο αυτό υπεύθυνη ήταν η τουρκική πλευρά καθώς το –υπό Τούρκο καπετάνιο– πλοίο δεν είχε πάρει την έγκριση των ισραηλινών αρχών για είσοδό του στη Γάζα.
Ύστερα ήρθε η κυβερνητική απόφαση να κλείσει τα ιδιωτικά προπαρασκευαστικά λύκεια, τα οποία αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων και δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού για τον Γκιουλέν. Το ρήγμα πλέον μεγάλωσε. Ο διορισμός του Χακάν Φιντάν, που θεωρείται άνθρωπος-σκιά του Ερντογάν, στη θέση του επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, φούντωσε την οργή του Γκιουλέν. Ο τελευταίος απέρριψε τον διορισμό και χρησιμοποίησε όλη του την επιρροή για να εμποδίσει τον Φιντάν, επειδή ο τελευταίος πρωτοστατούσε εναντίον των προσπαθειών του Γκιουλέν να διεισδύσει παραπέρα στις μυστικές υπηρεσίες. Ο Ερντογάν απάντησε με ξήλωμα πολλών υποστηρικτών του Γκιουλέν στην Αστυνομία και στη Δικαιοσύνη.
Η σταγόνα ππου ξεχείλισε το ποτήρι
Το ποτήρι ξεχείλισε στις 17 Δεκεμβρίου. Ένα σκάνδαλο διαφθοράς συγκλόνισε την Τουρκία με κατηγορίες από όλες τις πλευρές. Οι έμπιστοι του Ερντογάν άρχισαν να πέφτουν ο ένας μετά τον άλλον. Στο σκάνδαλο ενεπλάκη και ο γενικός διευθυντής της Halkbank, Σολομόν Ασλάν, όταν οι αστυνομικές Αρχές κατέσχεσαν μετρητά 4,5 εκατ. δολαρίων στο σπίτι του. Συνολικά, πενήντα δύο επιχειρηματίες και αξιωματούχοι, στενά συνδεδεμένοι με το ΑΚΡ, συνελήφθησαν με διάφορες κατηγορίες, μεταξύ των οποίων στημένες προσφορές σε διαγωνισμούς, δωροδοκία και λαθρεμπορία χρυσού.
Σε πρόσφατη συνάντηση του ΑΚΡ, ο Ερντογάν στόχευσε ευθέως τον Γκιουλέν. «Αυτός ο άνθρωπος, που δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία, το Ισλάμ, το Θεό ή τον προφήτη Μωάμεθ» ευθύνεται γι’ αυτό που αποκάλεσε συνωμοσία. Παρά τον ευρύ κυβερνητικό ανασχηματισμό, ο Ερντογάν παραμένει σε μειονεκτική θέση. Η έρευνα για τη διαφθορά πήρε νέα τροπή όταν ο επικεφαλής εισαγγελέας της έρευνας δήλωσε: «Η αστυνομία αρνήθηκε να εκτελέσει εντάλματα σύλληψης που εκδόθηκαν εναντίον τριάντα περίπου υπόπτων, ιδιαίτερα βουλευτών του ΑΚΡ. Οι συνάδελφοί μου και η κοινή γνώμη πρέπει να γνωρίζουν ότι εμποδίστηκα να ξεκινήσω την έρευνα».
Ο Ερντογάν, που κυβερνά μόνος του την Τουρκία για 11 χρόνια, αντιμετωπίζει τώρα μια σφοδρή πολιτική θύελλα. Οι δημοτικές εκλογές προγραμματίζονται για τον Μάρτιο. Φαίνεται πως το ισχυρό χτύπημα που κατάφερε ο Γκιουλέν θα επηρεάσει σημαντικά την τύχη του Ερντογάν, του οποίου η καμπάνια στις προηγούμενες εκλογές στηρίχτηκε σε συνθήματα υπέρ της διαφάνειας και κατά της διαφθοράς. Η σύγκρουση στην Τουρκία μαίνεται και κάποιες από τις πτυχές της παραμένουν κρυφές. Υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το ρόλο του Γκιουλέν και τις κινήσεις του. Ενεργεί με το πράσινο φως από ΗΠΑ ή έστω χωρίς την αντίθεση των ΗΠΑ; Ορισμένοι υποστηρίζουν πως η ρήξη με τον Ερντογάν είχε γίνει αναγκαία για να διατηρήσει το ΑΚΡ.
Πηγή: Ιστοσελίδα Αλ-Άκμπαρ
Μετάφραση: Νατάσσα Ακριβάκη
Ένας ιεροκήρυκας στο μέγεθος ενός κράτους
Την περασμένη δεκαετία ο Γκιουλέν πάλεψε δίπλα – δίπλα με τον Ερντογάν στη μάχη ενάντια στην επιρροή συγκεκριμένων στρατιωτικών και κοσμικών ελίτ. Αυτή η κοινή προσπάθεια προκάλεσε μια αλλαγή προτύπου στην τουρκική κοινωνία προς όφελος των Ισλαμιστών.
Ο ρόλος του Γκιουλέν κάθε άλλο παρά περιθωριακός είναι. Ο όμιλός του διαχειρίζεται ένα τεράστιο δίκτυο σχολείων, επιχειρήσεων και ΜΜΕ σε πέντε ηπείρους. Το κίνημά του είναι κράτος εν κράτει στην Τουρκία. Έχει ισχυρή επιρροή στην Αστυνομία, τη Δικαιοσύνη και στη Δημόσια Διοίκηση. Κατέχει επίσης τηλεοπτικούς σταθμούς, καθώς και τη μεγάλης κυκλοφορίας καθημερινή εφημερίδα Zaman.
