Εξαγωγή τέχνης που αναδεικνύει τα αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας
Τρία από τα πιο πετυχημένα δείγματα σύγχρονης θεατρικής γραφής, που αποδίδουν με συνταρακτικό τρόπο τα αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας, την κρίση και τις συνέπειές της, τον εργασιακό εξανδραποδισμό και την αδυναμία μας να διαχειριστούμε την πρόσφατη ιστορία μας, αποδεικνύοντας ότι η ελληνική δραματουργία μπορεί να αποτελέσει για τη χώρα ένα δυνατό εξαγώγιμο χαρτί, το Γιοι και Κόρες του Γιαννη Καλαβριανού, η Μαιρούλα της Λένας Κιτσοπούλου, και οι Ασκήσεις για γερά γόνατα του Ανδρέα Φλουράκη, τον προσεχή Οκτώβριο (1-4/10) θα περάσουν το κατώφλι του Εθνικού Θεάτρου της Μαδρίτης (Centro Dramático Nacional-CDN).
Είναι η πρώτη φορά που η νέα ελληνική δραματουργία θα παρουσιαστεί στην ισπανική γλώσσα, από ισπανούς σκηνοθέτες και ηθοποιούς, στην πρώτη κρατική σκηνή της Μαδρίτης, στο πλαίσιο ενός αφιερώματος στη σύγχρονη ελληνική θεατρική γραφή, που θα πλαισιωθεί από ποικίλες δράσεις που αφορούν το ελληνικό έργο. Οι τρεις Έλληνες συγγραφείς όχι μόνο θα είναι παρόντες στην πρεμιέρα των έργων τους, αλλά έχουν προσκληθεί να πραγματοποιήσουν masterclass σε ομάδα Ισπανών θεατρικών συγγραφέων του Εθνικού της Μαδρίτης.
Το κενό του υπουργείου Πολιτισμού, που έχει εγκαταλείψει κάθε πολιτική προώθησης της νεοελληνικής λογοτεχνίας εν γένει στο εξωτερικό, παρ’ ότι δεν του κοστίζει κάτι, ευτυχώς καλύπτεται από ενθουσιώδεις, ακούραστες μονάδες με όραμα. Η είσοδος, εν προκειμένω, της ελληνικής δραματουργίας στο Εθνικό της Μαδρίτης οφείλεται στη φιλόλογο, θεατρολόγο και μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ, που υπογράφει περισσότερες από 50 μεταφράσεις ισπανόφωνων θεατρικών κειμένων και έχει υπάρξει υποψήφια για το Βραβείο Θεατρικής Μετάφρασης Μάριος Πλωρίτης (για τη Νυκτόβια Ζώα του Ζουάν Μαγιόργκα) και το Βραβείο Θεατρικής Μετάφρασης του Θεατρικού Μουσείου (για το Ροτβάιλερ του Γκιγιέρμο Ερας και τη Λα Τσούνγκα του νομπελίστα Μάριο Βάργκας Λιόσα).
Ανέλαβε την πρωτοβουλία, αμισθί, μετά από συνάντηση που είχε στη Μαδρίτη με τον καλλιτεχνικό διευθυντή και τον υπεύθυνο διεθνών σχέσεων του Εθνικού Θεάτρου της Μαδρίτης. Οι Ισπανοί εκδήλωσαν ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή, αν και, παρ’ όλα αυτά, δεν θα πρέπει να υποτιμάμε το γεγονός ότι η Ελλάδα, λόγω κρίσης, «πουλάει» αφάνταστα στο εξωτερικό.
«Μου ζήτησαν να επιλέξω δέκα έργα που να εκπροσωπούν -στο μέτρο του δυνατού- όλο το φάσμα της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας, από την άποψη της θεματολογίας, της μορφής, της καινοτομίας αλλά και της επιτυχίας που γνώρισαν στην Ελλάδα, δέκα έργα που θα μπορούσαν να σταθούν και στην ισπανική σκηνή, αλλά παράλληλα θα είναι έργα ελληνικά, που εκφράζουν την ελληνική κοινωνία του σήμερα», εξηγεί η μεταφράστρια, που παραδέχεται πάντως ότι «δεν ήταν εύκολη η επιλογή, αλλά πιστεύω πως το δείγμα τελικά ήταν αρκετά αντιπροσωπευτικό». Τα λεγόμενά της επιβεβαιώνει η πλήρης λίστα των 10 έργων που απέστειλε στη Μαδρίτη. Καλύπτουν μια εντυπωσιακά μεγάλη γκάμα θεματολογίας και θεατρικής φόρμας -τα καλά της ελληνικής κρίσης ήταν και η «έκρηξη» στη θεατρική γραφή, με μερικούς απ’ τους σημαντικότερους δραματουργικούς καρπούς των τελευταίων δεκαετιών . Τα υπόλοιπα έργα που προωθήθηκαν στους Ισπανούς είναι: το Γάλα του Βασίλη Κατσικονούρη, ο Κατάδικός μου των Ελένης Ράντου, Σάρας Γανωτή και Νίκου Σταυρακούδη, τα Αξύριστα Πηγούνια του Γιάννη Τσίρου -ο οποίος πάντως απέσυρε το έργο του-, το Τυφλό Σημείο του Γιάννη Μαυριτσάκη, το Πρωτάθλημα της Πένυς Φυλακτάκη, η Πείνα του Χαράλαμπου Γιάννου και το Αρκετά πια με την Αντέλα του Δημήτρη Καρατζιά.
Τα τρία κείμενα που τελικά προκρίθηκαν θα παρουσιαστούν με τη μορφή σκηνοθετημένων θεατρικών αναλογίων: Semi-montaje ονομάζουν αυτή τη μορφή oι Iσπανοί, ήτοι «μισο-ανέβασμα» του έργου, δεν πρόκειται δηλαδή για τη συνήθη απλή ανάγνωση», διευκρινίζει η Μ. Χατζηεμμανουήλ.
Και τα τρία έργα γράφτηκαν για την ελληνική περίπτωση, αλλά θα μπορούσαν πραγματικά να αφορούν και την ισπανική: Το Γιοι και Κόρες είναι ένα σπαρακτικό μωσαϊκό της σύγχρονης Ελλάδας και των ανθρώπων της, ένα έργο-ντοκιμαντέρ που διατρέχει τη σύγχρονη ιστορία μας (Πόλεμοι, Εμφύλιος, Δικτατορία, Μεταπολίτευση, Ολυμπιακοί Αγώνες κ.ο.κ.) βασισμένο σε συνεντεύξεις και μαρτυρίες 85 ηλικιωμένων.
«Άλλοτε σε φωνάζουν Μαρία, άλλοτε Μαίρη, άλλοτε Μάρω, κι άλλοτε Μαράκι. Άλλος σε βλέπει ως κυρά-Μαρία η ψιλικατζού κι άλλος ως μάνα του Θεού, ή ό,τι γουστάρει ο καθένας. Εσύ τι είσαι; Τα υποκοριστικά των άλλων; Τα βλέμματα των άλλων; Ή τα συμπεράσματά τους για σένα; Ακόμα και ο εαυτός σου σε βλέπει σαν λίγο καλύτερο από αυτό που είσαι. Ή ώρες ώρες, πολύ χειρότερο. Εσύ, τι είσαι πραγματικά; Μήπως μία χιλιοτρυπημένη βάρκα, ξέμπαρκη σε ένα παλιό λιμανάκι, που γράφει στο πλάι με ξεθωριασμένα γράμματα “Μαιρούλα” και σε τραβάει φωτογραφία ο κάθε τουρίστας, για να λέει “πέρασα κι εγώ από δω”;» αναρωτιέται στο μονόλογο-υπαρξιακή κραυγή Μαιρούλα η κεντρική ομώνυμη ηρωίδα.
Τα άμεσα ή έμμεσα εγκλήματα του Καπιταλισμού, τον εργασιακό μεσαίωνα και τις «σφαγές» στον ιδιωτικό τομέα και μαζί την «εκκόλαψη» νεοφασιστών από την μικροαστική κοιτίδα μας φέρνουν επί σκηνής οι Ασκήσεις για γερά γόνατα του Ανδρέα Φλουράκη.
Η συμφωνία, πάντως, με τους Ισπανούς είναι αμφίπλευρη: τον Φεβρουάριο ή Μάρτιο του 2016 θα παρουσιαστούν ισπανικά έργα στο Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας και σε αθηναϊκές σκηνές. Στο μεταξύ, η Μαρία Χατζηεμμανουήλ έχει έρθει ήδη σε επαφή με εκδοτικό οίκο στην Ισπανία, ο οποίος ενδιαφέρεται να εκδώσει και τα τρία ελληνικά θεατρικά κείμενα.
ΙΩ.Κ.
