Στο σημείωμα του προηγούμενου φύλλου (βλ. Αναζητώντας απαντήσεις για τις προκλήσεις που θέτει η ψηφιακή μετάβαση, Δρόμος, φύλλο 706) κάναμε λόγο για τους βασικούς πυλώνες των τρεχουσών ψηφιακών μετασχηματισμών σε πλανητική κλίμακα, με ελκυστή την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ). Εκεί αναφέραμε πως «η Ελλάδα δεν είναι έξω από αυτή την προοπτική. Η Ελλάδα 2.0, τα σχέδια ψηφιακού μετασχηματισμού, η τεχνολογική σύγκλιση συνδυάζουν ταυτόχρονα τις παραπάνω επιδιώξεις και τάσεις του κεφαλαίου, με την ελληνική ιδιαιτερότητα της αρπακτής, της κρατικοδίαιτης μπίζνας, της επαρχιώτικης λογικής. Κάπως έτσι η χώρα μας εντάσσεται στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας και στον τομέα αυτό, μετατρεπόμενη σε έναν κόμβο υπεργολαβιών, παροχής υπηρεσιών χαμηλής προστιθέμενης αξίας (βλέπε data center, κέντρα υποστήριξης), με τους όποιους πυρήνες καινοτομίας (είτε αφορούν επιχειρήσεις, είτε εκπαιδευτικά ιδρύματα) να αναπαράγουν τα μοτίβα της εξάρτησης και του μεταπρατισμού που εμφανίζει συνολικά το ελληνικό παραγωγικό μοντέλο».
Ας δούμε τρεις χαρακτηριστικές ειδήσεις του τελευταίου διαστήματος από την χώρα μας που φωτίζουν κάπως καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα εισέρχεται στις διαδικασίες αυτές, τα χαρακτηριστικά που λαμβάνει το «εγχώριο οικοσύστημα», τον χαρακτήρα που έχουν οι «επενδύσεις» των μεγάλων παικτών, το τι συμβαίνει με τις υποδομές και την ψηφιακή ανεξαρτησία της χώρας, πώς αξιοποιούνται οι πόροι (ενέργεια, ανθρώπινο δυναμικό και δεξιότητες κ.ά.) και προς όφελος ποιων.
- Η Amazon επενδύει 1 δισ. δολαρίων για τρία νέα αιολικά πάρκα στην χώρα μας, στα πλαίσια του προγράμματος «Climate Pledge» και την δέσμευσή της για μηδενικούς ρύπους (των άκρως ενεργοβόρων τεχνολογιών data center και cloud service που αναπτύσσει). Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια ημερίδας «AWS Day powered by Logicom», που διεξήχθη στην Αθήνα την Τρίτη 19/11 στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», παρουσία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρου Σκυλακάκη, η Amazon (σε συνεργασία με την ιρλανδική Aer Soléir) σχεδιάζει αιολικά πάρκα τόσο στη Δυτική Μακεδονία (όρος Βέρμιο) όσο και στην Πελοπόννησο με στόχο να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της στην περιοχή. Η χρηματοδότηση του έργου θα συγχρηματοδοτηθεί από την Εθνική Τράπεζα και από κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με την «πανηγυρική» ανακοίνωση το έργο αναμένεται να δημιουργήσει 300 θέσεις εργασίας. Μιλάμε για επενδύσεις χαμηλής προστιθέμενης αξίας με την ελληνική επικράτεια να φαντάζει ιδανικός χώρος για φθηνά data center που υποστηρίζονται από δίκτυα –ελεγχόμενα από τους μεγάλους τεχνολογικούς κολοσσούς– και «φθηνή» ενέργεια από την «πράσινη» λεηλασία της φύσης.
- Έντεκα μόλις εταιρείες συγκεντρώνουν αθροιστικά ανεκτέλεστα έργα ύψους 2,3 δισ. ευρώ, στον κλάδο της πληροφορικής. Ο κλάδος της πληροφορικής βιώνει μια χρυσή εποχή στην χώρα μας με τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης που τροφοδοτούνται στον εν λόγω κλάδο να αγγίζουν τα 7 δισ. ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό πως το τεχνολογικό αυτό big bang στηρίζεται σε κρατικές ενισχύσεις με τα αντίστοιχα ποσοστά επενδύσεων από ιδιωτικές εταιρείες να κινούνται σε χαμηλά επίπεδα (1% του συνολικού τους τζίρου). Φτιάχνεται λοιπόν ένα, αλά ελληνικά κρατικοδίαιτο ολιγοπώλιο, εταιρειών (Intrasoft, Quest, Cosmos, Space Hellas κ.ά.) που οδηγούν τον λεγόμενο ψηφιακό μετασχηματισμό κράτους και επιχειρήσεων.
- Παρουσιάστηκε από τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης η πρόταση της χώρας μας για το πρώτο ελληνικό «εργοστάσιο» Τεχνητής Νοημοσύνης σε συνέχεια σχετικής πρωτοβουλίας της Ε.Ε. Τα «εργοστάσια» Τεχνητής Νοημοσύνης (AI Factories) παρουσιάζονται ως κόμβοι συγκέντρωσης υπολογιστικής ισχύος, δεδομένων και ταλέντων, ως απαραίτητα στοιχεία για να δημιουργήσουν πρωτοποριακά μοντέλα Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (Generative AI) και να εξελίξουν τις εφαρμογές της σε διάφορους κρίσιμους τομείς. Αναγνωρίζεται ως μια πραγματική ανάγκη να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγή τεχνολογικής καινοτομίας, συνδεδεμένης με πραγματικές ανάγκες, ειδικά σε μια περίοδο που οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά και αυτό το πεδίο.
Γίνεται εμφανής μια μεγάλη αντίθεση που διαπερνά τους τρέχοντες ψηφιακούς μετασχηματισμούς ειδικά στη χώρα μας. Από την μία, η ψηφιακή εποχή ευνοεί την ένταξη της οικονομίας στην παγκόσμια σφαίρα ωθώντας επιχειρήσεις και κέντρα έρευνας να απαγκιστρωθούν από τις εγχώριες πραγματικότητες (και τις αντίστοιχες κοινωνικές δεσμεύσεις), από την άλλη ανοίγεται ταυτόχρονα και μια μεγάλη πρόκληση που αφορά τη δυνατότητα και την ανάγκη για να καταστεί εφικτή η επιβίωση στον πλανητικό ανταγωνισμό, να δοθεί βάρος στην ανάπτυξη και τον έλεγχο υποδομών και δικτύων, σε μια κατεύθυνση ανάκτηση βαθμών ψηφιακής αυτονομίας. Μπροστά στην αντίθεση αυτή οι ελίτ επιλέγουν να προβάλλουν τη φαντασμαγορία της «Ελλάδας 2.0», προβάλλοντας την Ελλάδα ως «silicon valley» της Ευρώπης, πουλώντας καθρεφτάκια σε ιθαγενείς. Η ανάγκη να ανοίξει ένας πραγματικός διάλογος, για κινδύνους, προκλήσεις και δυνατότητες είναι επιτακτική, ειδικά όσο οι ρυθμοί της όποιας τεχνολογικής προόδου γίνονται όλο και πιο επιταχυνόμενοι.
«Οι προκλήσεις της ψηφιακής εποχής στην Ελλάδα και τον Κόσμο»
Ημερίδα | Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2025 | Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων (ΚΕΔΕΑ) ΑΠΘ | Θεσσαλονίκη
- Πρώτη Θεματική Συζήτηση: Τεχνητή Νοημοσύνη – αυτοματοποίηση – ψηφιακές πλατφόρμες: Αποκρυπτογραφώντας τον χαρακτήρα και τις επιδράσεις τους.
- Δεύτερη Θεματική Συζήτηση: Κόμβος 2.0: Η Ελλάδα και η τρέχουσα ψηφιακή μετάβαση.
- Εργαστήριο: Αντανακλάσεις των τεχνολογικών εξελίξεων στους χώρους εργασίας, την εκπαίδευση και συνολικότερα την κοινωνική ζωή.
