Αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά υπάρχει κάτι στη φαύλη συμπεριφορά που ο Μπάρμπα Σαμ δεν έχει τα κονδύλια για να καλύψει: την αγορά των 32 τρισ. δολαρίων των CDS – των ασφαλίστρων κινδύνου, τα 32 τρισ. ισοδυναμούν με το υπερδιπλάσιο του αμερικανικού ΑΕΠ.
Τα CDS είναι ένα είδος παραγώγων, που αγοράζουν οι επενδυτές έναντι κινδύνου αθέτησης πληρωμών. Σύμφωνα με τη διεύθυνση του νομίσματος, σχεδόν το 95% της έκθεσης των τραπεζών σε συμβόλαια παραγώγων το έχουν στα χέρια τους οι πέντε μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ: JPMorgan Chase, Citigroup, Bank of America, HSBC και Goldman Sachs. Η αγορά των CDS δεν υπόκειται σε ρυθμίσεις και δεν υπάρχει η απαίτηση να διαθέτει ο «ασφαλιστής» τα κεφάλαια για να πληρώσει. Τα CDS μοιάζουν περισσότερο με στοιχήματα και μια μαζική απώλεια σ’ αυτό το καζίνο μπορεί να γκρεμίσει το μαγαζί.
Θα μπορούσε, τουλάχιστον, εκτός εάν το καζίνο κάνει κομπίνες. Το εάν ένα «πιστωτικό γεγονός» αποτελεί «αθέτηση πληρωμών» πυροδοτώντας την πληρωμή των εν λόγω παραγώγων, καθορίζεται από την International Swaps and Derivatives Association (ISDA), και η ISDA αποτελεί ιδιοκτησία των μεγαλύτερων τραπεζών και hedge funds του κόσμου. Που σημαίνει, Γιάννης κερνάει Γιάννης πίνει.
Οι τράπεζες Morgan, Goldman και οι άλλες Μεγάλες Πέντε δικαιολογημένα ανησυχούν τούτη ακριβώς τη στιγμή, διότι ένα «γεγονός αθέτησης πληρωμών» επί ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα 32 τρισ. των παραγώγων τους. Σε άρθρο του Rudy Avizius, στο βρετανικό The Market Oracle (15/2), εξηγείται τι συνέβη στην εταιρία MF Global και γιατί η διαγραφή του 50% των ελληνικών ομολόγων δεν κηρύχθηκε ως γεγονός αθέτησης πληρωμών…
MF Global: Καναρίνι στο ορυχείο;
Η MFGlobal ήταν μια μεγάλη, παγκόσμια εταιρία χρηματοπιστωτικών παραγώγων μέχρι που βρήκε το χαμό στις 30 Οκτωβρίου του 2011, όταν καταγράφηκε ως η όγδοη μεγαλύτερη χρεοκοπία στις ΗΠΑ, αφού ανέφερε «έλλειμμα» εκατοντάδων εκατ. δολαρίων σε κεφάλαια ξεχωριστών πελατών. Χρησιμοποιούσε ένα μεγάλο αριθμό σύνθετων και αντιθετικών συμφωνιών επαναγοράς ή «repos» για τη χρηματοδότηση και την αποκόμιση κερδών με μόχλευση (δανεισμό). Ανάμεσα στα χαμένα στοιχήματα ήταν κάτι που περιγράφηκε ως λανθασμένη εμπορική συναλλαγή 6,3 δισ. δολ. που η εταιρία έκανε για δικό της λογαριασμό επί ομολόγων ορισμένων από τις πιο χρεωμένες χώρες της Ευρώπης.
Ο R. Avizius γράφει:
Στην Ευρώπη συνάφθηκε μια συμφωνία βάσει της οποίας οι επενδυτές έπρεπε να διαγράψουν 50% της αξίας ομολόγων του ελληνικού χρέους. Η MF Global δανειζόταν με 1 προς 40 ή 1 προς 80, ανάλογα με το ποια στοιχεία πιστεύει κανείς. Ας υποθέσουμε ότι η MF Global δανειζόταν με 1 προς 40, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούσε να απορροφήσει ούτε μια απώλεια της τάξης του 3%, έτσι όταν συμφωνήθηκε «κούρεμα» 50%, η MF Global κατέρρευσε…
Ωστόσο, η MF Global θεωρούσε ότι κερδοσκοπούσε χωρίς ρίσκο, επειδή είχε αγοράσει CDS από αυτές τις μεγάλες τράπεζες για να προστατευτεί στην περίπτωση που τα στοιχήματά της πάνω στο ευρωπαϊκό χρέος πήγαιναν στραβά. Η MF Global θα έπρεπε να είχε προστατευτεί με τα CDS που είχε, αλλά εφόσον η ISDA δεν κήρυξε το ελληνικό «πιστωτικό γεγονός» ως αθέτηση πληρωμών, η MF Global δεν μπορούσε να καλύψει τις απώλειές της, πράγμα που επέφερε τη χρεοκοπία της.
Οι τράπεζες νίκησαν επειδή ήταν αυτές που καθόριζαν ποιος είναι ο «νικητής». Αλλά τι θα συμβεί όταν η Ελλάδα ή μια άλλη χώρα απλώς αρνηθεί να πληρώσει; Αυτό δεν θα είναι ένα «κούρεμα». Θα είναι αποκεφαλισμός. Με κανέναν ορισμό δεν θα μπορούσε να μη χαρακτηριστεί αυτό το γεγονός ως «αθέτηση πληρωμής».
Κάποιοι αναλυτές πιστεύουν ότι αυτό το είδος οριστικής άρνησης πληρωμών από την Ελλάδα είναι πολύ πιθανό και θα συμβεί ενός ολίγου. Ο δρ Ίρβινγκ Στέλτζερ, διευθυντής της ομάδας Οικονομικών Μελετών του Ινστιτούτου Hudson, είπε, σύμφωνα με τη βρετανική Yorkshire Post (18/2), τα εξής:
Η χρεοκοπία είναι απλώς ζήτημα χρόνου. Χρεοκοπεί τώρα και είναι απλώς ένα ζήτημα το πώς αναγνωρίζεις τη χρεοκοπία και πώς την αποκαλείς.
Βεβαίως και θα προχωρήσει σε αθέτηση πληρωμών … πιθανώς τόσο γρήγορα όσο τον Μάρτιο. Εάν ήμουν στη θέση της Ελλάδας θα έφευγα [από το ευρώ].
Το άγγιγμα του Μίδα δεν έφερε χρυσάφι
Ο Ίαν Στιούαρτ, σε άρθρο του στον Observer (11/2), με τίτλο «Η μαθηματική εξίσωση που προκάλεσε το κραχ των τραπεζών» έγραψε για την εξίσωση των Black-Scholes που δημιούργησε τον κόσμο των παραγώγων:
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας την αποκάλεσε Φόρμουλα του Μίδα και την είδε ως συνταγή που μετατρέπει να πάντα σε χρυσάφι. Αλλά οι αγορές ξέχασαν ποιο είναι το τέλος της ιστορίας του Μίδα. … Σήμερα ο ελληνικός λαός πεινάει για να προστατευτεί μια κομπίνα 32 τρισ. δολαρίων στο καζίνο της Γουόλ Στριτ.
Ο Avizius γράφει:
…Αυτό που έκαναν οι τράπεζες είναι να μοχλεύσουν το σύστημα σε τέτοιο ακραίο βαθμό που όλο το σπίτι με τα τραπουλόχαρτα απειλείται από μια μικρή χώρα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να σωριάσει κάτω την παγκόσμια οικονομία. Εάν κηρυσσόταν αθέτηση πληρωμών, τα χρήματα που θα έπρεπε να καταβληθούν θα πυροδοτούσαν μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα προκαλούσε χρεοκοπίες τραπεζών σε διεθνή κλίμακα, κάνοντας τη χρεοκοπία της Lehman να φαίνεται συγκριτικά ασήμαντη.
Ορισμένοι παρατηρητές αμφιβάλλουν αν η αθέτηση πληρωμών από την Ελλάδα θα έκανε τόση ζημιά. Σε σχόλιο που εμφανίστηκε σε ρεπορτάζ του Forbes, στις 10/10/2011, αναφέρεται:
Η χονδρική νοητή αξία των ελληνικών συμβολαίων CDS μέχρι την τελευταία εβδομάδα ήταν 54,34 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Depository Trust & Clearing Corporation (DTCC). Η DTCC μπορεί να αναλαμβάνει εσωτερική εκκαθαριστική ανάλυση επειδή διαθέτει δεδομένα από όλη την αγορά των CDS. Και ανέφερε ότι, σε περίπτωση αθέτησης πληρωμών, οι καθαρές απώλειες θα ήταν μια τάξη μεγέθους χαμηλότερες, με μάξιμουμ ποσότητα μεταφοράς χρημάτων από τη μία τράπεζα στην άλλη, σε σχέση με τη διευθέτηση των αξιώσεων σε CDS, μόλις 2,68 δισ. ευρώ, συνολικά. Αν η ανάλυση της DTCC είναι σωστή, η αγορά CDS για το ελληνικό χρέος δεν θα μεγιστοποιούσε τις συνέπειες μιας ελληνικής αθέτησης πληρωμών – παρεκτός αν το φαινόμενο μεταδιδόταν και επηρέαζε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Φαίνεται ότι αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι η μετάδοση. Οι παίκτες που έχουν καλύψει τα στοιχήματά τους στοιχηματίζοντας και με τους δυο τρόπους δεν μπορούν να μαζέψουν τα στοιχήματα που κερδίζουν και αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουν να πληρώσουν τα στοιχήματα που χάνουν, προκαλώντας αθετήσεις πληρωμών και από άλλους παίκτες στοιχημάτων. Το ντόμινο θα προκαλέσει καταιγισμό διασταυρούμενων αθετήσεων πληρωμών που θα πλήξει όλο τον τραπεζικό κλάδο και θα θέσει σε κίνδυνο την παγκόσμια πυραμίδα. … Αυτό που κινδυνεύει είναι το όλο σχήμα των παραγώγων. Η Wall Street Journal (20/1/2012) έγραψε:
Διακυβεύεται η φήμη των CDS ως εργαλείου για τους κατόχους των χαρτιών κάλυψης και τους κερδοσκόπους – μια αγορά 32,4 τρισ. δολαρίων, με στοιχεία του περασμένου Ιουνίου. Η αξία που μπορεί να αποδοθεί στο δημόσιο χρέος και στα 2,9 τρισ. των CDS επί του δημόσιου χρέους, αν η προστασία δεν θεωρηθεί αξιόπιστη όσον αφορά την καταβολή των πληρωμών. Ο αντίκτυπος μιας χαοτικής αθέτησης πληρωμών από την Ελλάδα θα μπορούσε να κατεδαφίσει το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα.
Οι παίκτες πιθανώς να αρνηθούν να ξαναπαίξουν στο μέλλον. Όταν η κομπίνα γίνεται τόσο φανερή, αμφισβητείται το όλο σχήμα των CDS. Όπως ανακάλυψε και το πλήρωσε η MF Global, δεν υπάρχει «κερδοσκοπία χωρίς ρίσκο» με την προστασία των παραγώγων.
*Αναφορά στον αμερικανικό νόμο (2010) για τη μεταρρύθμιση της Γουόλ Στριτ και την προστασία των καταναλωτών.
Πηγή: Global Research 21/2/2012, η Ε. Μπράουν είναι νομικός και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημόσιας Τραπεζικής).
