Το σημερινό εράνισμα προέρχεται από εισήγηση στην ολομέλεια του οικονομικού τομέα της ΕΠ-ΑΝ με τίτλο Κριτική των δημοσιονομικών κατευθύνσεων και άμεσες δημοσιονομικές επιδιώξεις του Ι.Τ. Ευαγγελίδη, πρώην επιθεωρητή στο υπουργείο Οικονομικών, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος αριθ. 3 (χρόνος Β΄) στις 31/10/1946.
«1. Η δημοσιονομική πολιτική που ασκήθηκε κατά περίοδο της εχθρικής κατοχής στη Χώρα μας, αποτελεί προέκταση της πολιτικής των κατακτητών που απόβλεπε στη ληστρική εκμετάλλευση της οικονομίας μας για τους πολεμικούς και άλλους σκοπούς τους. Η πολιτική αυτή, που με περισσή ασυνειδησία δέχτηκαν να την εφαρμόσουν οι Κυβερνήσεις των Κουΐσλιγκς, με τις συγκεντρώσεις των προϊόντων των αγροτών για φορολογικούς σκοπούς, τους χαμηλούς μισθούς, τις τεράστιες δαπάνες για τα στρατεύματα κατοχής και τον πληθωρισμό -που ήρθε ως συνέπεια της τέτοιας τακτικής- συνετέλεσε όχι λίγο στη χειροτέρευση της θέσης των λαϊκών μαζών. Ευτυχώς η ομαδική πάλη του λαού, μετρίασε σε σημαντικό βαθμό τις συνέπειες των αντιλαϊκών μέτρων στις πόλεις, ενώ η απελευθέρωση της υπαίθρου απ’ τις αντάρτικες δυνάμεις την απάλλαξε έγκαιρα απ’ τη θλιβερή υποχρέωση να χαλκεύει με την οικονομική συμβολή της βαρύτερα τα δεσμά της.
»2. Για τη δημοσιονομική πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων του Εξωτερικού δεν έχουμε τα στοιχεία να μιλήσουμε, γιατί δε δόθηκαν στη δημοσιότητα μετά την απελευθέρωση, όπως θα ’πρεπε, υπολογιστικά για τη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών από τις κυβερνήσεις εκείνες. Εξάλλου ο κύκλος της δημοσιονομικής δράσης τους ήταν πολύ στενός, περιοριζόμενος στη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας έξω απ’ τα σύνορα της Χώρας.
»3. Η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, μετά την άφιξή της στην Ελλάδα, ασχολήθηκε με το δημοσιονομικό πρόβλημα της Χώρας, κατάγινε δε ειδικότερα με το νομισματικό ζήτημα, το δημοσιοϋπαλληλικό ζήτημα και με προπαρασκευή πλατιών φορολογικών μεταρρυθμίσεων. Η διάσπαση της κυβέρνησης αυτής και τα γεγονότα που την ακολούθησαν, δεν επιτρέψανε την εκπλήρωση και τη θέση σ’ εφαρμογή των μέτρων που μελετιόνταν.
»4. Η δημοσιονομική πολιτική των άλλων μεταπελευθερωτικών Κυβερνήσεων, με μικρές διαφορές ανάμεσά τους, χαρακτηρίζεται απ’ την προσπάθεια επανόδου στο προπολεμικό δημοσιονομικό καθεστώς, τόσο όσο αφορά τη φορολογική πολιτική, όσο και την πολιτική των δαπανών, καθεστώς που καταδίκασε τη Χώρα στην παραγωγική καθυστέρηση και την μείωση της οικονομικής και πολιτικής της ανεξαρτησίας και αποτέλεσε μια απ’ τις κύριες αιτίες του χαμηλού βιοτικού επιπέδου του λαού. Άλλο χαρακτηριστικό της πολιτικής αυτής είναι η ολότελα ανεπαρκής μέριμνα για την ανασυγκρότηση της οικονομίας του Τόπου και γενικότερα την ανοικοδόμηση. Έτσι η ασυδοσία που είχε εξασφαλίσει η ολιγαρχία του πλούτου προπολεμικά, όχι μόνο διατηρήθηκε μα και επεκτάθηκε στους επιχειρηματίες, τους συνεργάτες των κατακτητών και τους εκμεταλλευτές της πείνας και δυστυχίας του λαού, μεγαλομαυραγορίτες.
»Μια σύντομη ανασκόπηση της πολιτικής αυτής αποδείχνει την ακρίβεια των διαπιστώσεών μας:
»Με μια μονοκονδυλιά επαναφέρθηκε όλο το αντιλαϊκό προπολεμικό σύστημα της άμεσης φορολογίας, κι ακόμα επιβλήθηκαν καινούργια βάρη, στην καταστρεμμένη απ’ τον πόλεμο και την δράση των κατακτητών αγροτική τάξη (στρεμματική φορολογία), που συμπληρώθηκαν αργότερα με το φόρο πάνω στην ακαθάριστη παραγωγή του λαδιού και των ελιών, με ποσοστά αρκετά βαριά και με αυτόματη αναπροσαρμογή του φόρου στις κάθε τόσο τιμές των ειδών αυτών.
»Η συνεχής αναπροσαρμογή των φόρων κατανάλωσης (καπνού, κρασιού, οινοπνεύματος, μπίρας κ.λπ.) και των τιμών των ειδών του κρατικού μονοπωλίου (αλάτι, σπίρτα, πετρέλαιο), χωρίς ουσιαστικό διαφορισμό κατά ποιότητα, επιβάρυνε κατά κύριο λόγο τις λαϊκές μάζες, που ένα μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους διατίθεται για την προμήθεια των ειδών αυτών.
»Για τους οικονομικά συνεργασθέντες με τον εχθρό όχι μόνο δεν πάρθηκε το δίκιο μέτρο της κατάσχεσης των περιουσιών τους, όπως έγινε σ’ όλες τις απελευθερωθείσες χώρες, αλλά τόσο αυτοί όσο και γενικά όσοι πλούτισαν κατά τον πόλεμο και την κατοχή δεν υποβλήθηκαν σε ουσιαστική φορολογία».
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
