του Κώστα Βενιζέλου
Η Αθήνα τρέχει πίσω από τις αδιέξοδες πολιτικές της. Η πίεση που αισθάνεται από την τουρκική περικύκλωση την οδηγούν σε σπασμωδικές κινήσεις, στέλνοντας το μήνυμα στην Άγκυρα ότι είναι ευάλωτη και φοβισμένη. Η ακολουθούμενη πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης, αποτέλεσμα διαχρονικών προσεγγίσεων της ηγεσίας της δεξιάς στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, έχει ενθαρρύνει την Τουρκία να προχωρήσει βαθμηδόν στην υλοποίηση των επεκτατικών της σχεδιασμών. «Σύμμαχος» σε αυτή την κατηφόρα η εθνομηδενιστική αριστερά και οι διάφορες οικονομικές ελίτ, που θεωρούν πως η ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία, θα ενισχύσει το κεφάλαιο (επενδύσεις κ.λπ.).
Πρόκειται για μια πολιτική κατευνασμού και προσαρμογής, που οδηγεί βαθμηδόν στη φινλανδοποίηση της Ελλάδας και κατ’ επέκταση και της Κύπρου. Η υλοποίηση του μεγαλεπήβολου οράματος «Γαλάζια Πατρίδα», που αποτυπώνεται και σε χάρτες βρίσκεται σε τροχιά υλοποίησης κι αυτό οφείλεται και στα φοβικά σύνδρομα της ελληνικής πλευράς.
Είναι πλέον προφανές πως η ακολουθούμενη πολιτική της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας οδηγεί πιο κοντά σε ένα θερμό επεισόδιο με την Τουρκία. Η ελληνική πλευρά δεν κινήθηκε αποτρεπτικά όταν η Άγκυρα δοκίμαζε τα αντανακλαστικά της Αθήνας. Δεν κινήθηκε όταν η Τουρκία έστελνε ερευνητικά σκάφη στην Κύπρο ενώ διατυπώθηκε το αμίμητο ότι το «Ορούτς Ρέις» το έστειλε ο άνεμος στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας! Μπροστά στον ορατό κίνδυνο να αντιμετωπιστεί το χειρότερο σενάριο, η ελληνική κυβέρνηση κινείται σπασμωδικά και με άγχος.
Για μια μεγάλη περίοδο στην Αθήνα επένδυαν πως στο παρά πέντε της κορύφωσης της κρίσης, λίγο πριν από μια ενδεχόμενη σύγκρουση, θα υπάρξει αμερικανική παρέμβαση. Αυτό πλέον φαντάζει απομακρυσμένο. Οι Αμερικανοί διανύουν προεκλογική περίοδο ενώ αντιμετωπίζουν εσωτερικά προβλήματα (κορωνοϊός, έξαρση ρατσισμού, κοινωνικών ανισοτήτων) και ως εκ τούτου δεν διαφαίνεται διάθεση για παρέμβαση. Πέραν, βέβαια, του γεγονότος ότι οι ΗΠΑ έχοντας εγκαταλείψει την περιοχή χαρακτηρίζονται από στρατηγική αμηχανία αυτή την περίοδο.
Είναι προφανές και από το ταξίδι Δένδια στο Παρίσι, ότι στην Αθήνα (και στη Λευκωσία) επενδύουν στη γαλλική στήριξη. Προφανώς και οι Γάλλοι θέλουν ρόλο στην περιοχή και μάλιστα φαίνεται να θέλουν να χρησιμοποιήσουν την Ελλάδα και την Κύπρο. Σημειώνεται συναφώς ότι η Λευκωσία έχει προσφέρει ναυτική βάση στους Γάλλους, ένα θέμα που δεν έχει ακόμη προχωρήσει, αν και η κυπριακή κυβέρνηση προαγγέλλει ανακοινώσεις προσεχώς στο πεδίο της ασφάλειας. Μάλλον, όμως, θα έχει σχέση συνεργασίες με χώρες της περιοχής και την Ε.Ε.
«Η Κύπρος είναι μακριά»
Όταν η Τουρκία υπέγραφε το παράνομο μνημόνιο με τη Λιβύη, στην Άγκυρα ανέμεναν πως η Ελλάδα θα προχωρούσε, ως απάντηση, στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό το γνώριζε η Αθήνα, αλλά δεν προχώρησε στο αναμενόμενο. Κι αυτό γιατί προφανώς φοβήθηκε την τουρκική αντίδραση. Φοβήθηκε πως η Τουρκία θα έστελνε στην περιοχή φρεγάτες. Σημειώνεται συναφώς ότι οι φρεγάτες ούτως ή άλλως κυκλοφορούν και το καθεστώς Ερντογάν έχει εξαγγείλει σεισμικές έρευνες στην περιοχή της Κρήτης, με στόχο τις γεωτρήσεις. Κι όλα αυτά συμβαίνουν γιατί προφανώς δεν υπήρξε ελληνική αντίδραση στην προσπάθεια της Άγκυρας να επιβάλει νέα τετελεσμένα.
Σημειώνεται συναφώς ότι η Λευκωσία είναι έτοιμη για τον καθορισμό ΑΟΖ με την Ελλάδα. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ετοιμάσει τις συντεταγμένες και επιχείρησε πολλές φορές να ξεκινήσει συζητήσεις με την ελλαδική πλευρά. Μετά τις ανεπιτυχείς προσπάθειες να υπάρξουν τα προηγούμενα χρόνια συνεννοήσεις επί του θέματος, η Λευκωσία κατέθεσε μονομερώς τις συντεταγμένες για ΑΟΖ με την Τουρκία, που συνδέεται τούτο και με την ελληνική περιοχή.
Και στο βάθος Αίγυπτος
Μετά την υπογραφή συμφωνίας Ελλάδος και Ιταλίας για καθορισμό ζωνών, που έγινε υπό την πίεση των τουρκικών επιθετικών ενεργειών, η ελληνική διπλωματία στράφηκε προς το Κάιρο. Το θέμα του καθορισμού θαλάσσιων συνόρων με την Αίγυπτο χρονίζει. Οι Αιγύπτιοι πλέον θέτουν αξιώσεις που δυσκολεύουν την επίτευξη συμφωνίας. Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας επισκέφθηκε την περασμένη Πέμπτη την Αίγυπτο προτάσσοντας το θέμα της ΑΟΖ. Η δήλωση του μετά την ολοκλήρωση των επαφών είναι ενδεικτική: «Ξαναπιάσαμε σήμερα το νήμα της διαπραγμάτευσης για τη συμφωνία των οικονομικών ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου».
Τούτο ερμηνεύεται πως οι συζητήσεις συνεχίζονται. Αποφεύχθηκε το αδιέξοδο και διαμορφώνονται συνθήκες για να προχωρήσουν οι συνομιλίες. Η Αίγυπτος δεν ήταν την Πέμπτη έτοιμη να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά ζητήματα ενώ η ελληνική πλευρά προσήλθε με ιδέες.
Η τακτική της Αθήνας, ωστόσο, είναι «ανοικτό βιβλίο». Πριν το ταξίδι Δένδια στο Κάιρο, δημοσιοποιήθηκαν σενάρια για τμηματικό καθορισμό ΑΟΖ. Να συμφωνηθεί, δηλαδή, εκεί όπου δεν υπάρχουν διαφορές. Και να αφήσουν για μεταγενέστερα περιοχές για τις οποίες υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις ή δεν θέλουν να «αγγίξουν», όπως είναι αυτή νοτίως και δυτικά της Κύπρου. Το Κάιρο, παρά τις διαφορές με την Άγκυρα, δεν θέλει να εμπλακεί στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση.
Είναι σαφές πως εάν η Ελλάδα προχωρήσει σε τμηματική συμφωνία με την Αίγυπτο για ΑΟΖ, θα δικαιώσει την Άγκυρα στις παράλογές διεκδικήσεις της στην περιοχή Ρόδου- Καστελλόριζου, Κύπρου. Αυτό σημαίνει πως εγκαταλείπει το χώρο που ενώνει τα δυο κράτη. Κι αυτό γιατί δεν θέλει να προκαλέσει την Τουρκία. Η Αθήνα θα έλυνε το θέμα και με την Αίγυπτο εάν προχωρούσε αμέσως σε συμφωνία με τη Λευκωσία για την μεταξύ τους ΑΟΖ.
Απειλούν με νέο 1974
Η Κύπρος από πλευρά της δεν έχει δυνατότητες αποτροπής. Οι τουρκικές παράνομες ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ αποτελούν πλέον σύνηθες φαινόμενο. Το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» βρίσκεται στο θαλασσοτεμάχιο 6 και διενεργεί γεώτρηση, ανενόχλητα ως να νομιμοποιείται να πράττει τούτο. Η Λευκωσία κινείται σε διπλωματικό επίπεδο και έχει προτάξει το θέμα των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Το εγχείρημα τούτο δεν φαίνεται να είναι εύκολο καθώς την προεδρία της Ε.Ε. αναλαμβάνει από την 1η Ιουλίου η Γερμανία. Το Βερολίνο παρουσιάζεται έτοιμο να παρέμβει για αποκλιμάκωση, δεν φαίνεται όμως θα συναινέσει στην υιοθέτηση κυρώσεων κατά της Τουρκίας.
Την ίδια ώρα, Τούρκοι αξιωματούχοι προειδοποιούν με νέο 1974. Αυτή τη φορά τα όσα διαδραματίσθηκαν με την εισβολή στην Κύπρο, θα επεκταθούν, όπως προκύπτει από τις απειλές που εξαπολύει το καθεστώς Ερντογάν. «Είμαστε στο ίδιο σημείο που βρισκόμασταν και το 1974 στην Κύπρο. Ό,τι χρειάστηκε να γίνει εκείνη την ημέρα, κανείς να μην αμφιβάλει ότι δεν θα γίνει το ίδιο σε παρόμοια κατάσταση σήμερα», ήταν η δήλωση του υπουργού Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ. Ο Τούρκος αξιωματούχος επανέλαβε για άλλη μια φορά την αποφασιστικότητα της Τουρκίας για συνέχιση των δραστηριοτήτων της στην Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο και την Κύπρο.
