Ως απάντηση στις παρατηρούμενες αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις το τελευταίο έτος στις ΗΠΑ, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα επέλεξε να στενεύσει τη μέχρι τώρα ασκούμενη νομισματική πολιτική. Έτσι προχώρησε στην υιοθέτηση ενός ανοδικού κύκλου επιτοκίων (αύξηση των επιτοκίων κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι τώρα και αναμένεται τουλάχιστον άλλη μία αύξηση), προκαλώντας μια θετική διαφορά μεταξύ των αμερικανικών επιτοκίων και των υπόλοιπων επιτοκίων των ισχυρών τραπεζών. Η θετική αυτή διαφορά οδήγησε στη μαζική κίνηση κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ προκειμένου να εκμεταλλευτούν τις υψηλότερες αποδόσεις που προσφέρουν τα δολαριακά χρηματοπιστωτικά προϊόντα, αυξάνοντας τη ζήτηση του δολαρίου και κατ’ επέκταση την ονομαστική τιμή του έναντι των άλλων κύριων νομισμάτων, όπως το ευρώ, η βρετανική λίρα και το ιαπωνικό γιέν.
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι εκτός από τις υψηλότερες αποδόσεις που αύξησαν τη ζήτηση για αμερικανικούς τίτλους, αυτό που συμβάλλει στην παραπάνω εξέλιξη είναι ο ρόλος του δολαρίου, ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, και ως ασφαλούς καταφυγίου σε περιόδους σοβαρών οικονομικών διαταραχών και υψηλής αβεβαιότητας στις αγορές. Από τη στιγμή που το δολάριο εξακολουθεί να είναι το κύριο (με διαφορά από το δεύτερο) αποθεματικό νόμισμα, ο ρόλος του δολαρίου και των αμερικανικών κεφαλαιαγορών είναι πιο σημαντικός από ό,τι υποδηλώνει το σχετικό μέγεθος της οικονομίας των ΗΠΑ.
Η άνοδος του δολαρίου, του βασικού νομίσματος για το διεθνές εμπόριο και τις συναλλαγές, ενδέχεται να επισπεύσει την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και να κλιμακώσει τις πληθωριστικές πιέσεις λόγω της αύξησης των τιμών των εισαγωγών που αποτιμώνται στο αμερικανικό νόμισμα. Μάλιστα, οι προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών για στήριξη των εθνικών νομισμάτων τους αποτυγχάνουν εν μέρει λόγω του δολαρίου που συνεχίζει να ανεβαίνει, γεγονός που διευκολύνει τον εισαγόμενο πληθωρισμό και δυσκολεύει όλο και περισσότερο τη μεγέθυνση των οικονομιών τους. Το ευρώ, το γιεν και η στερλίνα έχουν διολισθήσει σε πολυετή χαμηλά έναντι του αμερικανικού νομίσματος, όπως αντίστοιχα και τα νομίσματα αναδυόμενων οικονομιών (Γράφημα 2).
Παράλληλα, όμως, το αμερικανικό νόμισμα ενισχύεται και από τις δυσοίωνες προβλέψεις στον υπόλοιπο κόσμο, με την Ευρώπη να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή ενός οικονομικού πολέμου με τη Ρωσία και με την Κίνα αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη επιβράδυνση των τελευταίων ετών. Για τις ΗΠΑ βέβαια, το ισχυρότερο δολάριο σημαίνει φθηνότερες εισαγωγές, καλύτερη βάση για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού και μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη στο εξωτερικό για τους Αμερικανούς.
Ωστόσο, για τον υπόλοιπο κόσμο, η άνοδος του δολαρίου είναι βραχνάς. Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε ότι η διεθνής οικονομία οδεύει προς ύφεση και ότι αναμένεται μια σειρά οικονομικών κρίσεων στις αναδυόμενες αγορές και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι οποίες θα τους επιβαρύνουν για πολύ καιρό.
Το ισχυρό δολάριο καθιστά ακριβότερα τα χρέη των αναδυόμενων οικονομιών, τα οποία διογκώθηκαν από την επέλαση του κορωνοϊού. Σύμφωνα μάλιστα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο, εκτιμάται ότι οι αναδυόμενες οικονομίες θα έχουν μέχρι το τέλος του 2023 χρέη ύψους 83 δισ. δολαρίων. Οι μνήμες από την κρίση χρέους των χωρών της Λατινικής Αμερικής στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ζωντανεύουν.
Συγχρόνως οι υψηλές αναλογίες χρέους εταιρειών και κυβερνήσεων αποτελούν βόμβα που είναι έτοιμη να εκραγεί. Καθώς αυξάνονται τα ποσοστά και το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, πολλοί οργανισμοί-ζόμπι, νοικοκυριά-ζόμπι, επιχειρήσεις, τράπεζες, σκιώδεις τράπεζες και χώρες-ζόμπι πρόκειται να πεθάνουν. Κανείς δεν γνωρίζει ποιος μπορεί να επιβιώσει.
Όλες οι πρώτες ύλες, τα ημικατεργασμένα, τα τρόφιμα, τα λιπάσματα, τα ενεργειακά προϊόντα και τα υπόλοιπα εισαγόμενα προϊόντα στις αναδυόμενες οικονομίες αλλά και στις περισσότερο φτωχές οικονομίες, τιμολογούμενα σε δολάρια, εισάγουν πληθωρισμό αλλά και προκαλούν αδυναμία ακόμη και στην προμήθειά τους, σπρώχνοντας τεράστιους πληθυσμούς στην ανέχεια και στη φτώχεια.
Στην ίδια κατεύθυνση με τα παραπάνω, και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση, κινούνται οι πρόσφατες εκτιμήσεις της Διευθύντριας του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα η οποία προειδοποίησε πως η παγκόσμια οικονομία θα δίνει την αίσθηση της ύφεσης μέσα στο επόμενο έτος. Το 1/3 της παγκόσμιας οικονομίας θα γνωρίσει τουλάχιστον δύο τρίμηνα συρρίκνωσης και ο συνδυασμός μείωσης των εισοδημάτων και αύξησης των τιμών θα προκαλεί και στις άλλες χώρες την εντύπωση ότι είναι σε ύφεση.
Γενικά η κατάσταση είναι περισσότερο κρίσιμη από αυτό που αφήνουν να διαφανεί οι κυβερνήσεις. Αν προσθέσουμε και τους κινδύνους από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, η κατάσταση επιβαρύνεται σε μέγιστο βαθμό.
