Με την τελευταία απευθείας πυραυλική επίθεση των ΗΠΑ σε συριακό αεροδρόμιο αλλάζουν τα δεδομένα στις αμερικανορωσικές σχέσεις και αυξάνονται οι πιθανότητες να λάβουν οι συγκρούσεις μια ευρύτερη διάσταση
Του Σπύρου Παναγιώτου
Λίγα μόλις εικοσιτετράωρα μετά την τρομοκρατική επίθεση στην Αγία Πετρούπολη και την – με πολλά ερωτηματικά ως προς το ποιoς πραγματικά κρύβεται και ποιoς ωφελείται – επίθεση με χημικά σε βάρος άμαχου πληθυσμού στην περιοχή Σαϊράτ της Συρίας, οι εξελίξεις στην περιοχή παίρνουν δραματικές και απρόβλεπτες διαστάσεις.
Τα ξημερώματα της Παρασκευής, με εντολή Τραμπ, δεκάδες πύραυλοι εκτοξεύθηκαν από πολεμικά πλοία των ΗΠΑ στη Μεσόγειο καταστρέφοντας ολοσχερώς μια αεροπορική βάση του συριακού στρατού.
Είχε προηγηθεί οξύτατη διπλωματική διαμάχη στον ΟΗΕ και ευθείες βολές κατά του καθεστώτος Άσαντ, στο οποίο, χωρίς αποδείξεις, η δυτική συμμαχία φόρτωνε την ευθύνη μιας πραγματικά απάνθρωπης ενέργειας.
Παρά την έλλειψη αποδείξεων, παρά τα εύλογα ερωτηματικά διπλωματών και αναλυτών ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος το καθεστώς Άσαντ να προχωρήσει σε τέτοια επίθεση σε μια συγκυρία αναγνώρισης του ρόλου του, σταθεροποίησης και σημαντικών επιτυχιών του στα πολεμικά μέτωπα, οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου και των δυτικών ηγετών προετοίμαζαν το έδαφος για όσα ακολούθησαν. Οι αναφορές Τραμπ για παραβίαση των «κόκκινων γραμμών» και η υπενθύμιση ότι ο προκάτοχός του Ομπάμα δεν τόλμησε να παρέμβει αποτελεσματικά στη συριακή κρίση δεν ήταν λόγια για να ικανοποιήσουν απλά ή να εξισορροπήσουν πιέσεις που δεχόταν και δέχεται από το βαθύ αμερικανικό κράτος. Άλλωστε είναι γνωστό, ότι λίγες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του είχε «παραγγείλει» στον υπουργό Άμυνας σχέδια ενεργού εμπλοκής στη Συρία. Πολλοί υποστηρίζουν – και πρώτα από όλους το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών – ότι η χθεσινή επίθεση ήταν από καιρό σχεδιασμένη και απλά αναζητιόταν η αφορμή.
Η απροσχημάτιστη αμερικανική επίθεση κατά της Συρίας δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία». Η στοχοποίηση του Ιράν αποτέλεσε διακηρυγμένο στόχο της νέας αμερικανικής διοίκησης. Και ένας τέτοιος σχεδιασμός δεν μπορεί παρά να περνά συνολικά μέσα από τη συνολική αντιπαράθεση – στοχοποίηση του άξονα που συγκροτεί το Ιράν με τη Συρία και τον Λίβανο. Τα προσχήματα περί δήθεν αντιμετώπισης της τρομοκρατίας του ISIS δεν μπορεί παρά να είχαν κοντά ποδάρια. Άλλωστε ήταν γνωστό ότι οι πέντε χρόνων αμερικανικοί βομβαρδισμοί κατά του Χαλιφάτου δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.
Τώρα αναμένονται οι επόμενες κινήσεις των ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι το βάθος τους και τα όσα θα δρομολογήσουν στις σχέσεις τους με τη Ρωσία. Και, εύλογα, μπορεί να αναρωτηθεί κανείς αν τα επόμενα βήματα θα είναι αποκλειστικά αμερικανικά ή θα ενεργοποιηθούν, σκόπιμα ή όχι, ελεγχόμενα ή ανεξέλεγκτα οι «συνήθεις ύποπτοι» των περιφερειακών δυνάμεων για να δημιουργηθούν νέα δεδομένα.
Ήδη ο Ερντογάν δήλωσε ότι είναι πρόθυμος να στηρίξει τις ΗΠΑ και να συμβάλλει σε μια επέμβαση κατά του καθεστώτος Άσαντ. Δημοσιογραφικές πληροφορίες έκαναν λόγο για οξύτητα τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ Πούτιν και ισραηλινού πρωθυπουργού Ντετανάχιου με αφορμή τις δηλώσεις του τελευταίου κατά του Άσαντ. Είναι γνωστό ακόμα ότι το Ισραήλ έχει ενισχύσει και στρατιωτικά τις επεμβάσεις στο έδαφος της Συρίας. Θα μείνει ως εκεί ή θα πραγματοποιήσει την απειλή του για επίθεση απευθείας κατά του Ιράν;
Αν πραγματοποιηθούν αυτές οι απειλές ή αν μια περιφερειακή δύναμη, βλέπε Ισραήλ ή Τουρκία, θεωρήσουν τη στιγμή ως ευκαιρία για ανάληψη πρωτοβουλιών στη Συρία ή το Ιράν, τότε ολόκληρη η περιοχή κινδυνεύει από ανεξέλεγκτη ανάφλεξη.
Η αντίδραση της Ρωσίας
Άμεση ήταν η αντίδραση της Ρωσίας στην αμερικανική επίθεση κατά των συριακών δυνάμεων. Δεν στάθηκε μόνο σε μια ρηματική καταδίκη κατά των ΗΠΑ, δεν περιορίσθηκε στο αίτημα για άμεση σύγκλιση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Χαρακτήρισε την επίθεση σαν ωμή επέμβαση «εναντίον κυρίαρχου κράτους κατά παραβίαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου, με βάση κατασκευασμένα προσχήματα» και σημείωσε με έμφαση ότι «Η ενέργεια της Ουάσινγκτον αποτελεί πλήγμα για τις ρωσο-αμερικανικές σχέσεις και για τις προσπάθειες συγκρότησης διεθνούς συνασπισμού κατά της τρομοκρατίας». Παράλληλα ανακοίνωσε ότι διακόπτει τις επικοινωνίες μεταξύ των στρατιωτικών δυνάμεων Ρωσίας και ΗΠΑ στη Συρία που είχαν από κοινού αποφασιστεί για τον συντονισμό και την αποφυγή ατυχήματος και ετοιμάζει την αποστολή ισχυρών ναυτικών δυνάμεων και αεροπλάνων στη Συρία για να αποκατασταθεί η ισορροπία μετά το πλήγμα που δέχθηκε η συριακή αεροπορία.
Η Ρωσία δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να παραιτηθεί τόσο επί των στρατιωτικών της επιτυχιών στο έδαφος της Συρίας όσο, πολύ περισσότερο, των γεωπολιτικών της βλέψεων στην περιοχή.
Οι εξελίξεις στο μέτωπο της Συρίας θα τροφοδοτήσουν σοβαρές τροποποιήσεις στη συνολική εικόνα των σχέσεων ΗΠΑ – Ρωσίας και όχι μόνο στην περιοχή.
Η σπουδή με την οποία οι ηγέτες της Ε.Ε έσπευσαν να στηρίξουν τη μονομερή ενέργεια των ΗΠΑ, με πιο αιχμηρές τις δηλώσεις του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών, Ζαν Μαρκ Ερό που έκανε λόγο για «προειδοποίηση προς ένα εγκληματικό καθεστώς» φανερώνουν τις κρυφές ελπίδες για συνολική αλλαγή στάσης των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας σε όλα τα μέτωπα.
Χωρίς αμφιβολία μπαίνουμε σε ένα εξαιρετικά απρόβλεπτο και επικίνδυνο τοπίο παγκοσμίως.
Αλί Φαγιάντ: Επέρχεται κλιμάκωση στη Μ. Ανατολή
Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα Δρόμος της Αριστεράς την Πέμπτη, παραμονή της επίθεσης των ΗΠΑ στη Συρία, ο Αλί Φαγιάντ (Λιβανέζος πανεπιστημιακός, συγγραφέας και βουλευτής του Μπλοκ της Αντίστασης/Χεζμπολά). Η πλήρης συνέντευξη θα δημοσιευθεί στο επόμενο φύλλο, αλλά έχει ενδιαφέρον η έγκαιρη και εύστοχη επισήμανση από τον Αλί Φαγιάντ της βασικής τάσης, που είναι η αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ και η κλιμάκωση της επέμβασής τους στην περιοχή:
«Ο Τραμπ έχει εξτρεμιστές συμβούλους που βάζουν στο στόχαστρο το Ιράν, και θα πιεστεί να κλιμακώσει την επέμβαση των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Θα αυξηθεί κι άλλο η ένταση και η αστάθεια στην περιοχή, καθώς εκτιμώ ότι οι ΗΠΑ πραγματοποιούν σημαντική στροφή στην πολιτική τους, προσανατολιζόμενες και σε απευθείας στρατιωτική δράση – δηλαδή όχι πια μόνο μέσω των ντόπιων συμμάχων τους. Χρειάζεται πάντως χρόνος για να αποσαφηνιστεί η ακόμη θολή και ασταθής στρατηγική της προεδρίας Τραμπ. Π.χ. προεκλογικά είχε στραφεί και εναντίον της Σαουδικής Αραβίας, ενώ τώρα ανέκρουσε πρύμνα στο πλαίσιο της νέας υπό διαμόρφωση επεμβατικής στρατηγικής της Ουάσιγκτον. Αν πάντως υπάρχει μία σταθερά στην πολιτική του Τραμπ, αυτή είναι η υποστήριξη του Ισραήλ με ακραίο τρόπο, χάρη και στη στελέχωση του επιτελείου του από ακροδεξιούς, συντηρητικούς και παράγοντες του σιωνιστικού λόμπι. Όλα αυτά με οδηγούν στην εκτίμηση ότι η γενική τάση είναι προς επερχόμενη κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή».
Ταραγμένα τοπία σε θολό, απρόβλεπτο και ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον
Η Αγία Πετρούπολη αποτέλεσε την επόμενη μεγαλούπολη στη μακριά αλυσίδα της τυφλής βίας που συγκλονίζει από άκρη σε άκρη τον κόσμο.
Παρά τα μέτρα ασφαλείας, παρά τη δράση και την αλληλοϋποστήριξη δεκάδων μυστικών υπηρεσιών, η ασύμμετρη απειλή που συνιστά η απόφαση ορισμένων, όχι και τόσο «μεμονωμένων λύκων», να καταφέρνουν ισχυρά πλήγματα μοιάζει αδύνατο να αναχαιτισθεί. Η διασπορά του τρόμου, η μεταφορά της βίας των δυτικών από τις «φλεγόμενες» περιοχές στις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις, στέλνουν ένα πολλαπλό μήνυμα, όχι οπωσδήποτε συμβολικό.
Το ταραγμένο γεωπολιτικό τοπίο που οργανώνουν συστηματικά με τις αντιπαραθέσεις τους ΗΠΑ – Ρωσία και οι περιφερειακές δυνάμεις-δορυφόροι τους θα τροφοδοτεί διαρκώς με τρομοκρατικά πλήγματα που θα αφήνουν και αυτά τα σημάδια τους, θα υποδαυλίζουν τις υπαρκτές αντιθέσεις, θα παίζουν ρόλο στις εξελίξεις.
Θα συμπληρώνουν τις πολλαπλές εικόνες μιας αναστάτωσης που ξεκινά από τη Μ. Ανατολή , απλώνεται στο Αιγαίο και στην Κύπρο και φθάνει μέχρι τον Βράχο του Γιβραλτάρ
Το Brexit τροφοδοτεί γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις
Έχουμε σημειώσει ήδη, από τις στήλες του Δρόμου, τις τεράστιες εμπλοκές και τριγμούς που γεννούν στο εσωτερικό της Ε.Ε το Brexit και η σύναψη της ιδιόμορφης συμμαχίας ΗΠΑ – Μ. Βρετανίας για παγκόσμια ηγεμονία. Δίπλα στα πολύπλευρα θεσμικά και οικονομικά προβλήματα προστέθηκαν αιφνιδίως και εδαφικά σε άμεση συνάρτηση με τα γεωπολιτικά. Η κυβέρνηση Μέι με πρωτοφανές για ενδοευρωπαϊκή αντιπαράθεση ύφος, απείλησε ακόμα και με πόλεμο την Ισπανία με αφορμή τα «κυριαρχικά της δικαιώματα» της στο Γιβραλτάρ που επιθυμεί να παραμείνουν ως έχουν παρά την έξοδό της από την Ε.Ε. Εκπρόσωποι των Συντηρητικών, ως λαγοί της βρετανικής αποφασιστικότητας υπενθύμισαν τη νίκη της Θάτσερ πριν 35 χρόνια όταν «ένα άλλο ισπανόφωνο κράτος», η Αργεντινή, επιχείρησε να αμφισβητήσει τη βρετανική κυριαρχία στα Φόκλαντ. Οι πιο συγκρατημένες δηλώσεις της ισπανικής κυβέρνησης δεν απέτρεψαν πρωτοφανείς, για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, εικόνες οξύτητας με αγγλικά πολεμικά σκάφη να απομακρύνουν τα ισπανικά που παραβίασαν τα «χωρικά ύδατα» του Γιβραλτάρ.
Μπορεί τις επόμενες μέρες οι τόνοι της αντιπαράθεσης να έπεσαν, αλλά η αίσθηση μιας βαθιάς κλονιζόμενης Ευρώπης δεν υποχώρησε.
Η Μ. Βρετανία δεν περιορίζει τις βλέψεις της στο Βράχο του Γιβρλτάρ.
Πιέζει ασφυκτικά Ελλάδα και Τουρκία για άμεση επίλυση του Κυπριακού έχοντας ήδη εξασφαλίσει την απρόσκοπτη λειτουργία της στρατιωτικής της βάση στην Κύπρο που παραμένει στο νέο σχέδιο Ανάν με όρους χωριστού κρατιδίου.
Δεν αρκείται σε αυτό. Εφαρμόζοντας την παλιά αυτοκρατορική λογική του «διαίρει και βασίλευε» επιχειρεί να αναγνωριστεί στην Τουρκία, μέσω του ελέγχου της τελευταίας στο τουρκοκυπριακό «συνιστών κρατίδιο», καθεστώς αναγνώρισης των τεσσάρων θεμελιωδών ελευθεριών της Ε.Ε. παρά την οξύτατη αντιπαράθεση της τελευταίας με την Ε.Ε. και τη δική της αποχώρηση από αυτήν. Η στρατηγική της Βρετανίας στην Κύπρο είναι η επιβολή ενός παντελώς ανίσχυρου και αναποτελεσματικού κρατιδίου – προτεκτοράτου στην Κύπρο που θα μπορεί να υπάρξει μόνο υπό τη δική της κυριαρχία.
Την ίδια στιγμή αντιλαμβάνεται ότι η κυριαρχία της στο Γιβραλτάρ, η ενίσχυση της βάσης της Κύπρου σε συνδυασμό με τη βελτίωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της αμερικανικής βάσης της Σούδας θα αποτελέσουν κρίσιμης σημασίας μεγέθη που θα θεμελιώνουν τη συνεργασία της με τις ΗΠΑ στη στρατηγικής σημασίας περιοχή σε ολόκληρη τη Μεσόγειο μέχρι τη Μέση Ανατολή.
Οξύτητα και στον άξονα Αιγαίο – Κύπρος
Παράλληλα τα όσα εξελίσσονται στον άξονα Θράκη-Αιγαίο-Κύπρος παραμένουν άκρως επικίνδυνα. Τρεις ευρωπαϊκές χώρες Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρος σε συνεργασία με Ισραήλ και Αίγυπτο ανακοίνωσαν με πανηγυρικούς τόνους την υπογραφή συνεργασίας για εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και των οδών μεταφοράς του στην Ευρώπη. Η συμφωνία αυτή έγινε με τις ευλογίες του αμερικανικού παράγοντα, ενώ ο αμερικανικών συμφερόντων πετρελαϊκός κολοσσός Exxon ανέλαβε την εργολαβία.
Την ίδια περίοδο τουρκικά πολεμικά πλοία κάνουν ασκήσεις με πραγματικά πυρά εντός της κυπριακής ΑΟΖ και η Άγκυρα απειλεί ευθέως την Κύπρο ότι θα εμποδίσει την έναρξη των εργασιών άντλησης φυσικού αερίου με κάθε τρόπο. Πάνω από τα τουρκικά αεροπλάνα πετούν ισραηλινά μαχητικά, καθώς έχουν αρχίσει να αποκαθίστανται οι διπλωματικές σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ και έχει ανακοινωθεί και συμφωνία μεταφοράς του ισραηλινού (στην πραγματικότητα παλαιστινιακού) φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή στη Θράκη αποκαλύπτεται «αιφνιδίως» η ενεργοποίηση μυστικών πρακτόρων της Τουρκίας, και ανακαλύπτονται οπλοστάσια σε κρησφύγετα-τζαμιά. Η επιθετικότητα της Άγκυρας στο Αιγαίο φτάνει στο σημείο να διατυπώνει ως στόχο την κατάληψη, όχι των Ιμίων, αλλά της Χίου, της Λέσβου και του Καστελόριζου.
Οι «κατ’ επάγγελμα» ψύχραιμοι συστημικοί παράγοντες βεβαιώνουν ότι όχι μόνο «δεν τρέχει τίποτα», αλλά έχουν φροντίσει για στήριξη από τις ΗΠΑ μετατρέποντας τη Σούδα σε αμερικανικό ορμητήριο με ακτίνα δράσης από την Ουκρανία έως το Ιράν. Βεβαιώνουν ότι όριο των τουρκικών λεονταρισμών είναι η 16η Μαρτίου, ημέρα του δημοψηφίσματος. Πιο «υποψιασμένοι» αναλυτές βλέπουν ότι η επιθετικότητα της Τουρκίας και στα νοτιοανατολικά της και δυτικά θα διατηρηθεί ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Σε κάθε περίπτωση η 17η Απρίλη θα βρει την Τουρκία πιο διχασμένη, πιο απρόβλεπτη, πιο επικίνδυνη από ό,τι είναι σήμερα.
