Σκέψεις για την Ευρώπη και την παγκοσμιοποίηση με αφορμή την Καταλονία
του Λεονάρντο Ματσέι*
Είναι δύσκολο, μπροστά στις εξελίξεις στην Καταλονία, να μη δούμε την ανάδειξη μιας μεγάλης βλέψης των κυρίαρχων δυνάμεων. Να τελειώνουν δηλαδή άπαξ δια παντός με τα εθνικά Κράτη, για να προχωρήσουν σε ένα ευρωπαϊκό υπερ-Κράτος που θα αποτελείται από πλήθος περιφερειών χωρίς οιαδήποτε κυριαρχία. Όποιος είναι λίγο μεγαλύτερος σε ηλικία, θα θυμάται πόσο της μόδας ήτανε αυτή η θεωρία στις αρχές της δεκαετίας του 1990…
Θα θυμηθεί επίσης ποιος και γιατί (η Λίγκα του Βορρά) προωθούσε διακαώς αυτή την ιδέα στην Ιταλία. Η ιδέα αυτή ήταν ουσιαστικά να στηριχτεί ο κοινωνικός εγωισμός των πιο πλούσιων περιοχών της χώρας, υποστηρίζοντας παράλληλα την γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη. Μια ιδέα που θα ξαναέρθει στο προσκήνιο με τα δύο δημοψηφίσματα που θα γίνουν στις 22 του Οκτώβρη στις ιταλικές επαρχίες του Βένετο και της Λομβαρδίας.
Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο όπως εξομολογήθηκε ο «αγνός» Ρομάνο Πρόντι το 2014. Ο δημοσιογράφος που του έπαιρνε συνέντευξη τον ρώτησε: Εσείς πιστεύετε πως είναι εφικτή μια Ευρώπη των περιφερειών σε μια στιγμή όπου η οικονομική κρίση, τουλάχιστον στην Ιταλία, φαίνεται να ενισχύει έναν νέο κρατικό συγκεντρωτισμό;».
Και να η φωτισμένη του απάντηση: «Σήμερα υπάρχει η Ευρώπη των Κρατών. Προσοχή όμως: Η πραγματική αντιπαράθεση δεν είναι ανάμεσα στην Ευρώπη των Κρατών και την Ευρώπη των περιφερειών, αλλά ανάμεσα σε μια Ευρώπη κυβερνώμενη από μια πολύ ισχυρή υπερεθνική δομή, δηλαδή μια ομοσπονδιακή Ευρώπη, και σε μια Ευρώπη των Εθνών. Δεν βλέπω να είναι σε αντιπαράθεση οι Περιφέρειες μέσα σε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη, αφού δύο περιφέρειες δεν συνιστούν νέο κράτος».
Μετάφραση: Τα εθνικά Κράτη είναι το πρόβλημα, ενώ αντίθετα μια κατακερματισμένη Ευρώπη των περιφερειών θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για την ολοκλήρωση της οικοδόμησης του ευρωπαϊκού τέρατος. Όποιος θέλει πραγματικά να αντιταχθεί σε αυτό το αντικοινωνικό τέρας, έχει άφθονο υλικό για σκέψη.
Κρίση της παγκοσμιοποίησης, ανάδυση των εθνών
Υπάρχει ωστόσο μια άλλη πλευρά που μας δείχνουν τα γεγονότα στην Καταλονία. Είναι η πολύμορφη ανάδυση του έθνους σαν απάντηση σε μια καταστροφική παγκοσμιοποίηση, που βρίσκεται σε κρίση. Η ανάδυση αυτή δεν παίρνει πάντα προσφιλείς σε εμάς όψεις, ωστόσο παραμένει σαν φαινόμενο. Και μας καταδεικνύει ακριβώς πόσο μεγάλη είναι η κρίση του σχεδίου των ελίτ της παγκοσμιοποίησης.
Μέσα στην κοινωνική διάλυση που προκάλεσε ο πλήρως ανεπτυγμένος φιλελευθερισμός και επιπλέον, στην καρδιά της Ε.Ε. που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε με αυτόν ακριβώς το σκοπό, η επανεμφάνιση του εθνικισμού –έστω και με τόσο διαφορετικές μορφές- είναι βασικά μια απάντηση της κοινωνίας στην κυριαρχία των ολιγαρχιών, που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με τη συγκρότηση ανθεκτικών συλλογικοτήτων.
Το ότι στην ειδική περίπτωση της Καταλονίας, την τάση αυτή την εκμεταλλεύτηκαν κύρια φιλελεύθερες δυνάμεις, που ενδιαφέρονται επίσης να συγκαλύψουν τις επιπτώσεις της ίδιας τους της πολιτικής, δεν αλλάζει την ουσία ενός βαθιού και ισχυρού φαινομένου. Αν επιχειρήσουμε να το εξορκίσουμε με διάφορους τρόπους, όπως κάνουν ορισμένοι από την ιταλική Αριστερά, είναι σίγουρο πως θα μας συμπαρασύρει.
* Το κείμενο είναι τμήμα από τα «Οκτώ σημεία για το δημοψήφισμα» που δημοσιεύτηκε στις 2 Οκτωβρίου στην ιταλική ιστοσελίδα antimperialista.it. Δημοσιεύουμε αυτό το απόσπασμα γιατί εξετάζει κάποιες πλευρές που δείχνουν την πολυπλοκότητα όσων συμβαίνουν. Ο τίτλος είναι του Δρόμου.
