Η τρίτη αναμέτρηση της κοινωνίας με το πολιτικό σύστημα και η αναζήτηση διεξόδου
του Βασίλη Ξυδιά
Ίσως να μην το περιμέναμε τόσο γρήγορα -πέντε μόλις μήνες μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου- αλλά να που ο λαός ξεσηκώνεται και πάλι. Για άλλη μια φορά ο λαϊκός παράγοντας επεμβαίνει αποφασιστικά στο πολιτικό προσκήνιο. Και τώρα δεν είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι μπροστά. Τη σκυτάλη έχουν πάρει οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και πρώτοι απ’ όλους οι αγρότες.
Ο χαρακτήρας των κινητοποιήσεων δεν είναι στενά αντικυβερνητικός. Ούτε λίγο-ούτε πολύ, ζούμε μια τρίτη αναμέτρηση της κοινωνίας με το πολιτικό σύστημα. Η πρώτη εκδηλώθηκε το καλοκαίρι του 2011 με τους Αγανακτισμένους του Συντάγματος, φτάνοντας μέχρι τις μεγάλες κινητοποιήσεις του Φεβρουαρίου του 2012. Η δεύτερη διοχετεύθηκε μέσω του ΣΥΡΙΖΑ, σαν ελπίδα ανατροπής μέσα από τις ίδιες τις διαδικασίες του πολιτικού συστήματος, και με αποκορύφωμα το δημοψήφισμα του Ιουλίου. Τώρα, χωρίς πλέον τις αυταπάτες της δεύτερης φάσης, και με ό,τι θετικό και αρνητικό έχει αφήσει πίσω της η αποτυχία-προδοσία του ΣΥΡΙΖΑ, η κοινωνική αντίσταση ξανατοποθετείται στο ίδιο πάνω κάτω έδαφος του Φεβρουαρίου του 2012· χωρίς πολιτική εκπροσώπηση και χωρίς ελπίδες για μια άμεση κάλυψη του πολιτικού αυτού κενού.
Αν το δούμε μέσα από τους διαστρεβλωτικούς φακούς της «πρώτη φορά Aριστεράς» πρόκειται για οπισθοδρόμηση. Αν, όμως, το δούμε μέσα από το πρίσμα της ωρίμασης του αντιμνημονιακού λαϊκού ριζοσπαστισμού μάλλον πρόκειται για πρόοδο. Βεβαίως το τραύμα από το πισώπλατο χτύπημα του ΣΥΡΙΖΑ θα μένει ανοιχτό πάνω στο λαϊκό σώμα. Αλλά ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό. Έτσι δεν λέει το τραγούδι;
Ουσιαστικά αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια είναι μια ισορροπία τρόμου σε έναν πόλεμο που, όπως αποδεικνύεται, είναι μακράς διάρκειας. Οι «από πάνω» έχουν τον έλεγχο, αλλά δεν μπορούν να επιβληθούν οριστικά. Και οι «από κάτω» αντιστέκονται σθεναρά, ορισμένες φορές με θεαματικά αποτελέσματα, δεν μπορούν όμως να συγκροτήσουν τη δική τους εναλλακτική διέξοδο. Έχοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων, το πολιτικό σύστημα βρίσκει διαρκώς τρόπους να ελίσσεται και να επιτυγχάνει τους άμεσους τακτικούς του στόχους, αλλά και η κοινωνία βρίσκει τελικά τρόπους να μην επιτρέπει τη σταθεροποίηση των συστημικών λύσεων.
Πολλοί αναρωτιούνται ποιο θα είναι τώρα το αποτέλεσμα της αντίστασης των άρτι ριζοσπαστικοποιημένων δυνάμεων (της αγροτιάς, των ελευθέρων επαγγελματιών, των μικρομεσαίων επιχειρηματιών κ.ά.). Το απαισιόδοξο σενάριο είναι πως ζούμε την παροδική έκρηξη των πληττόμενων κοινωνικών στρωμάτων, ανάλογη με τις αντιδράσεις των δημοσίων υπαλλήλων στα μέτρα Σαμαρά το 2013-14. Η αισιόδοξη εκδοχή είναι τούτη τη φορά ο ξεσηκωμός να οδηγήσει, παρά κάθε προηγούμενη πρόβλεψη, στο να αποτραπεί η ψήφιση του ασφαλιστικού. Αυτό θα σημάνει βέβαια το τέλος της κυβέρνησης Τσίπρα και την αποτυχία όλου του σχεδίου της κεντροαριστερής διαχείρισης που εκφράζει ο μνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ. Θα είναι μεγάλη ήττα για όλο το συστημικό μπλοκ, όσο κι αν για την ώρα το πολιτικό σύστημα έχει ήδη προλάβει μέσω της νεομητσοτακικής Ν.Δ. να ετοιμάσει τις εφεδρείες του για έναν ακόμα γύρο.
Είτε έτσι, είτε αλλιώς θα ακολουθήσουν πολλές μάχες. Άλλες θα τις κερδίσουμε κι άλλες θα τις χάσουμε. Κι εμείς οφείλουμε να ανακαλύψουμε τους τρόπους με τους οποίους η ριζοσπαστικοποιούμενη κοινωνική πλειοψηφία θα συγκροτείται σε αυτόνομη πολιτική δύναμη και μέσα από τις νίκες της, αλλά και μέσα από τις ήττες της. Κι όσο οι «από κάτω» δεν έχουμε την απαιτούμενη συγκρότηση και ισχύ για να αναμετρηθούμε σαν ίσος προς ίσο με τους «από πάνω» οφείλουμε να βελτιώσουμε την τακτική μας σ’ αυτόν τον πόλεμο φθοράς κατά του πολιτικού συστήματος που εγκαινίασαν οι Αγανακτισμένοι το 2011 και που συνεχίζουν τώρα οι αγρότες και οι άλλες κοινωνικές ομάδες*.
*Η στρατηγική του πολέμου φθοράς έχει δύο πλευρές: (α) τη φθορά του αντιπάλου, και (β) τη διαρκή ανασυγκρότηση του δικού μας μετώπου. Ενδείκνυται στις περιπτώσεις που ο αντίπαλος είναι ισχυρότερος, αλλά υποχρεωμένος να κινείται σε εχθρικό περιβάλλον και χωρίς πολλά περιθώρια ανανέωσης των εφεδρειών του, ενώ η δική μας πλευρά είναι μεν πιο αδύναμη, έχει όμως περιθώριο άντλησης εφεδρειών από το φιλικό περιβάλλον. Μ’ αυτή τη στρατηγική νίκησαν οι Ρωμαίοι τους Καρχηδόνιους στα τέλη του 3ου αι. π.X. και ο Τζ. Ουάσινγκτον τους Άγγλους, στην Aμερικανική Eπανάσταση. Την ίδια τακτική, σε ακραία μάλιστα εκδοχή, ακολούθησαν οι Ρώσοι με τον Ναπολέοντα και τον Χίτλερ, οι Ισπανοί δημοκράτες στον ισπανικό εμφύλιο, και οι Βιετναμέζοι μαχητές στο Ντιέν Μπιέν Φου και μετά με τους Αμερικάνους.
Σκίτσο του Γιάννη Αντωνόπουλου (johnantono.blogspot.gr)
