Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
«Οι θάλασσες του Τιτάνα έλκονται από την ισχυρή βαρύτητα του Κρόνου, όπως οι δικές μας θάλασσες, και το παλιρροϊκό εύρος σε κάποιες ακτές μπορεί να φτάνει το ένα πόδι [30 εκατοστά]. Επειδή η παλιρροϊκή περίοδος –η ημέρα του Τιτάνα– είναι μεγάλη, όσο 16 γήινες ημέρες, ο παλιρροϊκός κύκλος είναι αργός, οπότε τα παλιρροϊκά ρεύματα είναι γενικά αδύναμα» είπε ο Ραλφ Λόρενζ του Πανεπιστημίου «Τζονς Χόπκινς», μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Η ανάλυση βασίστηκε σε δεδομένα «διστατικού» ραντάρ που συνέλεξε το Cassini στη διάρκεια τριών κοντινών περασμάτων το 2014 και το 2016. Το σκάφος στόχευε τη δέσμη στην επιφάνεια του Τιτάνα και οι ανακλάσεις καταγράφονταν από κεραία στη Γη.
Η μέθοδος αυτή προσφέρει πλουσιότερα δεδομένα σε σχέση με τις «μονοστατικές παρατηρήσεις, στις οποίες οι ανακλάσεις του ραντάρ καταγράφονταν από το ίδιο το Cassini.
«Αυτό είναι πιθανότητα το τελευταίο ανέγγιχτο σετ δεδομένων που μας άφησε το Cassini» σχολίασε ο Ποτζιάλι.
Δυνητικά, ο Τιτάνας θα μπορούσε να φιλοξενεί κάποιου είδους μικροβιακή ζωή, καθώς κάτω από την παγωμένη του επιφάνεια μπορεί να κρύβεται ένας υπόγειος ωκεανός υγρού νερού.
«Είναι τα βαριά οργανικά μόρια που παράγονται στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα προβιοτικά στη φύση τους;» διερωτήθηκε ο Ποτζιάλι.
«Έχει έρθει ποτέ το οργανικό υλικό σε επαφή με υγρό νερό; Πιστεύουμε ότι αλληλεπιδράσεις αυτού του είδους μπορεί να οδήγησαν στην εμφάνιση ζωής στον πλανήτη μας με την παραγωγή μορίων που μπορούν να παράγουν ενέργεια ή να αποθηκεύουν πληροφορία».
Κατάδυση σε εξωγήινες θάλασσες υδρογονανθράκων
Η αποστολή Cassini της NASA, η οποία εξερεύνησε τον Κρόνο και τους δεκάδες παγωμένους δορυφόρους του, ανάμεσά τους ο Τιτάνας, τερματίστηκε με βουτιά αυτοκτονίας του σκάφους στην ατμόσφαιρα του πλανήτη το 2017.
Όμως οι ωκεανοί δεδομένων που μετέδωσε το Cassini στα 13 χρόνια της αποστολής τους ακόμα μελετώνται από την επιστήμη.
Οι παρατηρήσεις ραντάρ του Cassini αποκαλύπτουν τώρα νέες λεπτομέρειες για τις θάλασσες υγρών υδρογονανθράκων του Τιτάνα, του δεύτερου μεγαλύτερου δορυφόρου του Ηλιακού Συστήματος μετά τον Γανυμήδη του Δία, μεγαλύτερου από τον πλανήτη Ερμή.
Τυλιγμένος σε μια πυκνή, αδιαφανή πορτοκαλί ατμόσφαιρα, ο Τιτάνας είναι ο μόνος γνωστός κόσμος πέρα από τη Γη που διαθέτει θάλασσες, οι οποίες όμως δεν αποτελούνται από νερό αλλά από υγρό μεθάνιο και αιθάνιο, συστατικά του φυσικού αερίου.
Η νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Communications αφορά τρεις θάλασσες κοντά στον βόρειο πόλο του Τιτάνα: την Kraken Mara, ο μεγαλύτερος όγκος υγρού, με έκταση συγκρίσιμη με της Κασπίας∙ την Ligeia Mare, δεύτερη μεγαλύτερη με έκταση όσο η αμερικανική Λίμνη Σουπίριορ∙ και την Punga Mare, συγκρίσιμη με τη Λίμνη Βικτόρια στην Αφρική.
Η χημική σύσταση αυτών των θαλασσών –περισσότερο μεθάνιο ή αιθάνιο– βρέθηκε να ποικίλλει ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος. Η μελέτη καταγράφει επίσης την κατανομή των κυματισμών, η οποία υποδεικνύει την ύπαρξη παλιρροϊκών ρευμάτων στα δέλτα ποταμών.
Ο Τιτάνας, με διάμετρο 5.150 χιλιόμετρα, είναι το μόνο γνωστό μέρος εκτός της Γης όπου υγρά πέφτουν ως βροχή από τα σύννεφα, κυλούν σαν ποτάμια που καταλήγουν σε λίμνες και θάλασσες, από όπου εξατμίζονται για να ξεκινήσουν τον υδρολογικό κύκλο από την αρχή.
Στη Γη βρέχει νερό, στον Τιτάνα βρέχει μεθάνιο.
«Ο Τιτάνας είναι ένας κόσμος που μοιάζει με τη Γη και διαθέτει μια ποικιλία γνώριμων μορφολογικών χαρακτηριστικών, τα οποία διαμορφώνονται από έναν υδρολογικό κύκλο που βασίζεται στο μεθάνιο και εκτυλίσσεται σε μια πυκνή ατμόσφαιρα αζώτου» όπως η γήινη, δήλωσε ο Βαλέριο Ποτζιάλι του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης, επικεφαλής της μελέτης.
Προστασία από τη λειψυδρία
Επείγουσα έκκληση για να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία και να προστατευθούν οι υδάτινοι πόροι, απευθύνουν στην Ε.Ε. 21 κράτη-μέλη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.
Στην κοινή επιστολή τους ζητάνε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις, για να ενισχύσει την ασφάλεια του νερού και την ανθεκτικότητα των υδάτινων συστημάτων σε όλο το μπλοκ. Η επιστολή δημοσιοποιήθηκε στο πλαίσιο της άτυπης σύσκεψης των υπουργών Περιβάλλοντος της Ε.Ε., υπό την προεδρία της Ουγγαρίας.
Η κοινή επιστολή, η οποία στάλθηκε με πρωτοβουλία της Πορτογαλίας, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα υψηλά επίπεδα ξηρασίας, λειψυδρίας και πλημμυρών σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Μάλιστα οι υπογράφουσες χώρες δηλώνουν ότι τα συγκεκριμένα φαινόμενα δεν μπορούν να θεωρούνται πλέον «εξαιρέσεις», καθώς γίνονται ολοένα και πιο συχνά.
Την επιστολή, εκτός από την Ελλάδα συνυπογράφουν, με αλφαβητική σειρά, οι εξής χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία.
Με την επιστολή τους προς τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Επιτροπής για το Περιβάλλον Μάρος Σέφκοβιτς, τα 21 κράτη μέλη ζητούν μια ολιστική προσέγγιση για το θέμα του νερού, που να διατυπωθεί επίσημα στο «υψηλότερο επιτελικό επίπεδο στην Ε.Ε.». Όπως γράφουν, το ολιστικό αυτό σχέδιο πρέπει καλύπτει τους πόρους γλυκού και αλμυρού νερού, την προστασία των οικοσυστημάτων, το νερό για ανθρώπινη κατανάλωση, τη γεωργία και τα συστήματα τροφίμων, την ενέργεια και τις βιομηχανίες.
Φάρμακο για τη σκλήρυνση κατά πλάκας
Φάρμακο για τους πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας είναι το υψηλό σε φαινόλες εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο που παράγεται στην Ελλάδα. Οπως ανέφερε ο Γεώργιος Σπανούδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, κατά την απονομή των διεθνών βραβείων ελαιολάδου Olympia health & Nutrition Award που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα, η κλινική μελέτη για τη σκλήρυνση κατά πλάκας διήρκεσε τρία χρόνια.
Το πιο ενδιαφέρον εύρημά της, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η μείωση του αισθήματος της κόπωσης, όπως το ανέφεραν οι ασθενείς που συμμετείχαν στην έρευνα. Το γεγονός αυτό έχει διπλή επιστημονική εξήγηση: το ελαιόλαδο φαίνεται ότι βελτιώνει τις γνωστικές λειτουργίες των ασθενών, γεγονός το οποίο ενισχύει την ψυχολογία τους και μειώνει το αίσθημα της κόπωσης, το οποίο οφείλεται κάποιες φορές σε ψυχολογικά αίτια.
Τα ευρήματα της μελέτης, σύμφωνα με τους ειδικούς, ανοίγουν τον δρόμο για καλύτερη ποιότητα ζωής σε χιλιάδες ανθρώπους, μέσω μιας απλής διατροφικής παρέμβασης, καθώς μόνο στην Ελλάδα οι πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας υπολογίζονται σε περίπου 23.000 άτομα.
«Ο δρόμος προς το φαρμακείο είναι ορθάνοιχτος για το υψηλά φαινολικό ελαιόλαδο» λέει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής στο Τμήμα Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ, Προκόπης Μαγιάτης, ο οποίος είχε την ερευνητική ευθύνη για τη δημιουργία της κάψουλας από φαινόλες ελαιολάδου.
«Αρκετοί τύποι προϊόντων με βάση το υψηλά φαινολικό εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο πωλούνται ήδη στα φαρμακεία, όμως για πρώτη φορά παρουσιάσαμε το πρώτο συμπλήρωμα διατροφής στον κόσμο με απομονωμένες φαινόλες που έχουν εξαχθεί από το ελαιόλαδο και έχουν τεθεί σε μορφή κάψουλας με την επωνυμία Thousand Olives. Οι κάψουλες παράγονται από ελιές Καλαμών, που έχουν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες, ενώ το ελαιόλαδο προέρχεται από το Αγιον Ορος, μια περιοχή με μηδαμινή περιβαλλοντική επιβάρυνση, και συγκεκριμένα από τους ελαιώνες της Μονής Βατοπεδίου, της οποίας το λάδι αποσπά κάθε χρόνο διεθνή βραβεία για την ποιότητά του.
Οπως εξηγεί ο Προκόπης Μαγιάτης, η δημιουργία του συγκεκριμένου συμπληρώματος «αποτελούσε αίτημα πολλών ανθρώπων οι οποίοι ενώ βλέπουν τις ευεργετικές επιδράσεις της κατανάλωσης ελαιολάδου αντιμετωπίζουν πρακτικές δυσκολίες. Στις ΗΠΑ, παρά τη χαμηλή κατά κεφαλήν κατανάλωση ελαιολάδου –περίπου 1 λίτρο ετησίως– παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αυξημένο ενδιαφέρον».
Οι μελέτες για τη σκλήρυνση κατά πλάκας και για το Thousand Olives, όπως και άλλες, υποστηρίχθηκαν οικονομικά από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό World Olive Center for Health (Παγκόσμιο Κέντρο Ελιάς για την Υγεία), ο οποίος ιδρύθηκε το 2017 και υποστηρίζει την έρευνα μέσα από τις συνδρομές και τις δωρεές εκατοντάδων μελών του από ολόκληρο τον κόσμο.
Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»
