Δεν υπάρχει πιο τραγική κοινοτυπία από το να επαναλάβουμε ότι ο πόλεμος είναι όλο και πιο κοντά μας τα τελευταία χρόνια. Στη χώρα μας, πριν μερικά χρόνια αναπτύχθηκαν σημαντικά αντιπολεμικά κινήματα (Γιουγκοσλαβία, Ιράκ), αλλά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σήμερα. Στον χώρο του αθλητισμού, που θα ήταν προνομιακός για να ακουστούν φιλειρηνικές φωνές, δεν βλέπουμε να κινείται κάτι. Τι συνέβαινε όμως παλιότερα και τι θα μπορούσε να γίνει; Ο Γιώργος Παπαϊωάννου, από τη συντακτική επιτροπή του Δρόμου, συζητά για το θέμα αυτό με τον Νίκο Μάλλιαρη, παλαίμαχο ποδοσφαιριστή και επί σειρά ετών μέλος των διοικήσεων του συλλόγου των ποδοσφαιριστών, του ΠΣΑΠ. Η συζήτηση θα ολοκληρωθεί στο επόμενο φύλλο.
Γ. Παπαϊωάννου: Αγαπητέ Νίκο, έχουμε μιλήσει αρκετές φορές, και από τις σελίδες του Δρόμου, για τις προσπάθειες που κάνατε, από το 1976 που ιδρύθηκε ο ΠΣΑΠ, να φτιάξετε ένα διαφορετικό κλίμα στο ελληνικό ποδόσφαιρο και ευρύτερα στον χώρο του αθλητισμού. Η προσπάθειά σας αυτή δεν είχε στενά συνδικαλιστικά όρια. Θα ήθελες να αναφερθούμε αρχικά σε αυτό;
Ν. Μάλλιαρης: Κοίταξε, όπως έχουμε ξαναπεί, η μαγιά που έφτιαξε τον ΠΣΑΠ είχε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ήταν παιδιά που τα περισσότερα είχαν μεγαλώσει στα δύσκολα, από τη δεκαετία του ‘40, τον πόλεμο και τις μετέπειτα περιπέτειες της χώρας μας. Οι περισσότεροι είχαν ζήσει μέσα στη φτώχεια και κατάφεραν μέσα από τον αγώνα τους, κυρίως μέσα από τη μπάλα, να καταξιωθούν και να γίνουν αγαπητοί στον κόσμο, κρατώντας τις αξίες τους. Είχαν φίλαθλο πνεύμα, αλληλεγγύη, φιλότιμο. Στα τέλη της δεκαετίας 70, πολλοί από αυτούς βρίσκονταν προς το τέλος της καριέρας τους. Ο Δομάζος, ο άλλος Μίμης, ο Παπαϊωάννου, λίγο πιο μικρός ο Κούδας, και πάρα πολλοί άλλοι.
Γ.Π.: Ήταν όμως και μια εποχή ιδιαίτερη, μετά τη χούντα.
Ν.Μ.: Αυτό φυσικά έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Ήταν εποχή που υπήρχε πολιτικό ενδιαφέρον, ριζοσπαστικοποίηση. Σε αυτό το περιβάλλον φτιάχτηκε ο ΠΣΑΠ. Βασικό του μέλημα δεν ήταν να λύσει κάποια συντεχνιακά προβλήματα των μελών του. Βεβαίως υπήρχαν θέματα, όπως ο βραχνάς των τεράστιων σε διάρκεια συμβολαίων που έδεναν τους ποδοσφαιριστές. Κυρίως όμως προσπάθησαν, προσπαθήσαμε, να φτιαχτεί το ελληνικό ποδόσφαιρο. Να υπάρξει σε μια πιο υγιή βάση.
Γ.Π.: Ταυτόχρονα ήταν εποχή ψυχρού πολέμου, για να μπούμε και στο θέμα της συζήτησης.
Ν.Μ.: Ναι, και αυτό ήταν κάτι που απασχολούσε. Διαχρονικά και διεθνώς, ο χώρος του αθλητισμού στάθηκε σε γενικές γραμμές στο πλευρό της Ειρήνης. Αξιοποιήθηκε βέβαια συχνά υπέρ πολεμικών και επιθετικών συμφερόντων, όπως ο Χίτλερ με τους Ολυμπιακούς του 1936 και τόσα άλλα που γνωρίζουμε. Αλλά στον πυρήνα του αθλητισμού είναι η άμιλλα, ο υγιής συναγωνισμός, η συμφιλίωση. Μην πάμε μακριά, στην Ελλάδα είμαστε. Στους ολυμπιακούς αγώνες σταματούσαν οι πόλεμοι και υπήρχε εκεχειρία, οι αθλητές συμφιλιώνονταν στο πεδίο των αγώνων. Τρομερό αν το σκεφτείς, μιλάμε για χιλιάδες χρόνια πίσω.
Γ.Π.: Τι πρωτοβουλίες είχαν παρθεί λοιπόν παλιότερα για το θέμα που συζητάμε.
Ν.Μ.: Να σου πω κάτι για αρχή, που δεν έχει να κάνει απευθείας με τον πόλεμο, γιατί μίλησες και για ψυχρό πόλεμο. Υπήρχε τότε ένα αίτημα, κυρίως από την Αριστερά, για τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων, των ανθρώπων που είχαν φύγει μετά τον εμφύλιο για τη Σοβιετική Ένωση και τις ανατολικές χώρες και δεν μπορούσαν να γυρίσουν στην πατρίδα. Ο ΠΣΑΠ είχε πάρει θέση υπέρ του επαναπατρισμού. Δεν το έκανε σαν μια γενική διακήρυξη, αλλά με τρόπο που άγγιζε την κοινωνία. Έρχονταν εδώ ποδοσφαιριστές από την ανατολική Ευρώπη και την Τασκένδη, οι πιο πολλοί ξέρουν τον Χατζηπαναγή, ήταν πολλοί ακόμα. Δεν μπορούσαν όμως να έρθουν οι δικοί τους άνθρωποι, οι γονείς τους. Αυτό το καταλάβαινε ο κόσμος, ότι ήταν μια αδικία, ότι πρέπει να πάψει.
Γ.Π.: Και να πούμε βέβαια ότι στα συμβούλια του ΠΣΑΠ δεν ήταν μόνο αριστεροί.
Ν.Μ.: Όχι βέβαια, αλλά ήμασταν ενωμένοι όλοι σε αυτά. Δεν βάζαμε μπροστά την πολιτική ή την κομματική ταμπέλα, όπως συμβαίνει σήμερα συχνά. Ή όπως συνέβαινε και τότε σε άλλους χώρους. Αλλά τις αξίες τις ανθρώπινες, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία.
Γ.Π.: Τι άλλες διαμαρτυρίες είχαν γίνει;
Ν.Μ.: Να σου φέρω άλλα δύο παραδείγματα. Γινόταν το 1982 σχολή προπονητών, τα μαθήματα θυμάμαι ήταν στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις της Καλογρέζας. Πήραμε πρωτοβουλία και υπογράφτηκε κοινή διακήρυξη κατά του πολέμου και των πυρηνικών από όλους τους υποψήφιους προπονητές, τους καθηγητές και το διοικητικό προσωπικό της σχολής. Δεκάδες άνθρωποι, μαζί και οι ομοσπονδιακοί τεχνικοί Παπαποστόλου και Αρχοντίδης.
Γ.Π.: Το δεύτερο;
Ν.Μ.: Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, επί Ρίγκαν τότε, αποφάσισε την κατασκευή της βόμβας νετρονίου. Διαφημιζόταν σαν ένα τρομερό όπλο που μάλιστα θα μπορούσε να σκοτώνει ανθρώπους, αφήνοντας σχετικά άθικτες τις εγκαταστάσεις. Οι άνθρωποι ήταν ο στόχος και αυτό το λέγανε για καλό, ενώ ήταν κάτι αρρωστημένα απάνθρωπο. Έγιναν τότε κινητοποιήσεις για αυτό και 27 Έλληνες ποδοσφαιριστές, μέλη του ΠΣΑΠ, στείλαμε επιστολή προς τον Ρόναλντ Ρίγκαν, που πήρε δημοσιότητα τότε. Θυμάμαι υπογράφαμε ο Καμάρας, ο Κούδας, ο Κυράστας, ο Κοντογεωργάκης, ο Ορφανός, ο Νικολάου και πολλοί, πολλοί ακόμα, μην αδικήσω κανέναν. Ο κόσμος μάς άκουγε περισσότερο από τους πολιτικούς και τα κόμματα.
Γ.Π.: Αυτό νομίζω ισχύει περισσότερο σήμερα. Όχι γιατί έχουμε περισσότερες προσωπικότητες στο ποδόσφαιρο που αγαπάει ο κόσμος, σε σχέση με τότε. Είχαμε βέβαια το 2004, και τώρα βγαίνει πάλι μια φουρνιά νέων παιδιών. Κυρίως, όμως, γιατί είναι απείρως πιο αναξιόπιστα τα κόμματα.
Ν.Μ.: Αυτό είναι σίγουρο. Ποιος ακούει τι θα πει σήμερα ένα κόμμα; Ελάχιστοι. Για το θέμα του πολέμου, για παράδειγμα. Άσε που τα περισσότερα δεν λένε τίποτα. Κι όσα λένε κάτι, είναι με τον γνωστό τρόπο, μεγάλα λόγια που δεν ακουμπάνε κανέναν. Γιατί ο άλλος σου λέει δεν τα εννοούν αυτά που λένε οι πολιτικοί, τα λένε για να τα πουν.
Γ.Π.: Από τότε έγιναν κι άλλες κινήσεις, στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας για παράδειγμα.
Ν.Μ.: Βεβαίως είχαν γίνει κι άλλα, πέρα από αυτά που είπαμε για τον ΠΣΑΠ. Θυμόμαστε όλοι το ταξίδι της ΑΕΚ που πήγε στη Γιουγκοσλαβία εν μέσω βομβαρδισμών και έπαιξε με την Παρτιζάν, είχε πάει τότε κι ο Γλέζος. Είχε δώσει μεγάλο κουράγιο αυτή η πρωτοβουλία, το ποδόσφαιρο ένωσε τους δύο λαούς. Ή η απόφαση που πήρε η Σοφία Σακοράφα, να εκπροσωπήσει την Παλαιστίνη σε Ολυμπιακούς Αγώνες.
Γ.Π.: Είπες δύο ονόματα και θα ήθελα κάτι να σχολιάσω. Η κυρία Σακοράφα είναι σήμερα πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ και θα περιμέναμε κάποια πρωτοβουλία για τα θέματα τα πολεμικά, για τη γενοκτονία που γίνεται στη Γάζα, κάτι να γινότανε στον χώρο του στίβου. Δεν ακούμε πολλά νομίζω. Ήθελα όμως κυρίως να πω για τον Μανώλη Γλέζο. Δεν λείπουν σήμερα πολύ αυτές οι προσωπικότητες; Ο Γλέζος, ο Θεοδωράκης…
Ν.Μ.: Αναμφίβολα και οι δύο που ανέφερες, ο Μίκης κι ο Γλέζος, θα ήταν πολύτιμοι σήμερα. Όχι μόνο στα θέματα των πολέμων αλλά και στα εσωτερικά, δες αυτά που γίνονται με τα Τέμπη ας πούμε. Με τον Θεοδωράκη είχαμε πάρει σημαντικές πρωτοβουλίες, είχαμε βρεθεί τον Δεκέμβριο του 2011 με τους ποδοσφαιριστές, πολλούς από αυτούς που είχαν κατακτήσει το Euro. Είχαν άλλο λόγο αυτοί οι άνθρωποι, ο Μίκης ήταν συγκλονιστικός. Έθετε τότε το θέμα των μνημονίων με τον δικό του, ξεχωριστό τρόπο. Η ζωή όμως προχωρά με όσα έχουμε…
* Στο επόμενο φύλλο, το δεύτερο και τελευταίο μέρος: Τι γίνεται σήμερα; Γιατί δεν υπάρχει αντιπολεμικό κίνημα στον αθλητισμό, τι φταίει και τι θα μπορούσε να γίνει από αθλητές και φιλάθλους, ποιος ο ρόλος των πολιτικών παραγόντων.
