Η στιγμή της αλήθειας για τη χρεοκοπημένη αποικία των ΗΠΑ
της Ντέμπορα Σαντάνα*
Στις 2 Ιανουαρίου 2017 ανέλαβε η νέα κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο, του υπό χρεοκοπία νησιού-αποικίας των ΗΠΑ που παρουσιάζει, όπως θα δούμε, τραγικές ομοιότητες με την ελληνική περίπτωση. Ο νέος κυβερνήτης Ricky Rosselló (εκλεγμένος με το 41,8% των ψήφων σε μια διαδικασία όπου η αποχή ανήλθε σε 45%…) και το κόμμα του, το Νέο Προοδευτικό Κόμμα/PNP, υποσχέθηκαν να συνεργαστούν με την εσχάτως διορισμένη από την Ουάσιγκτον «Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου» (Junta de Control Fiscal, ή απλά… «χούντα»). Διατείνονται μάλιστα ότι έτσι προωθούν την αποαποικιοποίηση του Πουέρτο Ρίκο, μέσω της μετατροπής του σε… 51η Πολιτεία των ΗΠΑ! Ξεκίνησαν λοιπόν τη νέα χρονιά με δεκάδες νέους νόμους, όπως αυτόν της «εργασιακής μεταρρύθμισης». Βάσει αυτού, καθιερώνεται η… περιαγωγή δημοσίων υπαλλήλων σε άλλες περιοχές ή υπηρεσίες με απώλεια «προνομίων», ενώ στον ιδιωτικό τομέα οι εργοδότες μπορούν πλέον να απολύουν εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης και να τους προσλαμβάνουν εκ νέου σαν μερικής απασχόλησης. Με άλλον νόμο εισάγεται η λεγόμενη «άδεια εξορθολογισμού», η οποία μειώνει τις προϋποθέσεις για την έγκριση μεγάλων έργων και ποινικοποιεί τις διαμαρτυρίες για έργα υψηλού περιβαλλοντικού κινδύνου. Επιπρόσθετα, οι «συνέργειες δημόσιου-ιδιωτικού τομέα», επεκτάθηκαν ώστε να περιλαμβάνουν ουσιαστικά όλες τις υπηρεσίες και την υποδομή του Δημοσίου. Αυτοί και πολλοί άλλοι νέοι νόμοι αποτελούν μήνυμα ότι το χρεοκοπημένο Πουέρτο Ρίκο «άνοιξε και σας περιμένει για μπίζνες».
Αυξημένοι φόροι και τέλη κανονίστηκαν για τα πάντα: από την άδεια κυκλοφορίας αυτοκινήτου και τα διόδια στους (ιδιωτικοποιημένους) αυτοκινητόδρομους ως τους λογαριασμούς νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, μέσα από ειδικές χρεώσεις που θα καταβάλλονται απευθείας στους πιστωτές. Τώρα επιπλέον προετοιμάζεται εν κρυπτώ, ώστε να μην προκαλέσει μαζικές διαμαρτυρίες, ο διπλασιασμός του φόρου ακίνητης περιουσίας – συμπεριλαμβανομένων και των μη πολυτελών πρώτων κατοικιών. Αυτό που ωστόσο προκαλεί αντιδράσεις είναι η δρακόντεια περικοπή (κατά 50%!) του προϋπολογισμού για το Πανεπιστήμιο του Πουέρτο Ρίκο. Αυτό το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι μακράν το καλύτερο στη χώρα, προσφέροντας μόρφωση υψηλής ποιότητας σε όλους τους φοιτητές ανεξαρτήτως των οικονομικών δυνατοτήτων τους, και γι’ αυτό η σημασία του για την κοινωνία είναι πολύ μεγάλη.
Χούντα επιτήρησης με λαμπρή προϋπηρεσία…
Όλα αυτά τα μέτρα που έχουν ληφθεί δεν αρκούν ως «εγγύηση» στην έξωθεν επιβεβλημένη Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου, που θέλει να ελέγχει, ακόμα και αναδρομικά, όλες τις αποφάσεις της κυβέρνησης. Και, εάν δεν θεωρεί ικανοποιητικό το κυβερνητικό δημοσιονομικό πλάνο, θα έχει δικαίωμα να επιβάλλει το δικό της. Αυτή η επταμελής «χούντα» διορίστηκε από τον Ομπάμα ως απόρροια του νόμου «Promesa», τον οποίο ψήφισε το Κογκρέσο των ΗΠΑ, υποχρεώνοντας επιπλέον το Πουέρτο Ρίκο να πληρώνει τα έξοδα για αυτό το δικτατορικού τύπου διευθυντήριο (τουλάχιστον 3 εκατομμύρια δολάρια το μήνα). Η βασική αποστολή της «χούντας» είναι να διασφαλίσει ότι θα πληρωθούν οι πιστωτές του Πουέρτο Ρίκο, ακόμα και πριν ικανοποιηθούν οι βασικές ανάγκες της κοινωνίας. Τέσσερα από τα επτά μέλη της είναι Πορτορικανοί – εκ των οποίων οι τρεις ήταν στελέχη μιας προηγούμενης κυβέρνησης της χώρας, η οποία ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το χρέος. Από τους υπόλοιπους, ο ένας είναι ειδικός στην ιδιωτικοποίηση των συντάξεων(!), ενώ ένας άλλος ήταν δικαστής κατά τη χρεοκοπία του Ντιτρόιτ. Τέλος, ας σημειωθεί ότι έχουν και προσωπικό συμφέρον για την καταλήστευση της χώρας μας, αφού οι περισσότεροι κατέχουν διαμαρτυρημένα χρεόγραφα του Πουέρτο Ρίκο.
Η πιο εξοργιστική πράξη στην οποία προέβη η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου το τελευταίο διάστημα ήταν ο διορισμός στη θέση του επιχειρησιακού διευθυντή της Νατάλια Γιαρέσκο – η οποία «διέπρεψε» από το 2014 έως το 2016 ως υπουργός Οικονομίας της… Ουκρανίας! Γεννημένη στο Σικάγο και στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η Γιαρέσκο «αποσπάστηκε» στην Ουκρανία, κρατώντας μάλιστα την αμερικανική υπηκοότητα. Εκεί ιδιωτικοποίησε το μεγαλύτερο μέρος των υποδομών της χώρας, με το αζημίωτο και για την ίδια μέσω της προσωπικής της εταιρίας. Τώρα λοιπόν ανέλαβε τη διεύθυνση της «χούντας» με ετήσιο μισθό 625.000 δολάρια (υψηλότερος ακόμα και από αυτόν του προέδρου των ΗΠΑ!), και φυσικά πληρωμένα όλα τα έξοδα για τα ταξίδια της στο Κίεβο, όπου διατηρεί «συμφέροντα», τη χρήση λιμουζινών και ιδιωτικής ασφάλειας. Δεδομένου του ιστορικού της, είναι ξεκάθαρο ότι η Γιαρέσκο δεν έρχεται για να σώσει το Πουέρτο Ρίκο, αλλά για να το καταστρέψει. Δεν είναι τυχαίες οι διαρκείς αναφορές των ΜΜΕ σε ένα νέο κύμα μετανάστευσης και συνακόλουθης απώλειας πληθυσμού – δηλαδή πολιτικές σχεδιασμένες για να ερημώσουν τη χώρα. Όπως είπε κάποτε ο μάρτυρας ηγέτης του αγώνα μας για Ανεξαρτησία, ο δόκτωρ Πέδρο Αλμπιζού Κάμπος, «θέλουν το κλουβί, αλλά όχι το πουλί»…
Προσπάθειες διαφυγής από την ομηρία
Όπως συμβαίνει και αλλού, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κινητοποιούνται ενάντια σ’ αυτήν την κατάσταση. Κυριαρχούν ο φόβος και η απαισιοδοξία, ακόμη και η απάθεια ή η παραίτηση. Το γνωστό «σύνδρομο της Στοκχόλμης», που πλήττει τα θύματα περιστατικών μακρόχρονης ομηρίας, είναι ισχυρό στο εδώ και πολύ καιρό αποικιοποιημένο Πουέρτο Ρίκο – αν και πλέον πολύ λιγότεροι πιστεύουν στη «βοήθεια του Θείου Σαμ». Χιλιάδες άνθρωποι καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για να αντισταθούμε στην κυβέρνηση, τη χούντα και το καθεστώς αποικίας. Αναπτύσσονται ποικίλα σχέδια, αν και ασυντόνιστα μεταξύ τους, για τη σωτηρία εγκαταλελειμμένων περιοχών ή για την αναζωογόνηση της αυτάρκειας στην τοπική γεωργία – αυτή τη φορά με συνεργατικό και όχι καπιταλιστικό τρόπο. Πολλές τοπικές δομές αντίστασης εμποδίζουν επικίνδυνες προτάσεις, όπως η τοξική για το περιβάλλον εξόρυξη κάρβουνου ή η κατασκευή πολυτελών ξενοδοχείων (με την ειρωνική ονομασία «Άφιξη του Κολόμβου»). Ίσως η σημαντικότερη μέχρι στιγμής προσπάθεια είναι το κάλεσμα των φοιτητών του Πανεπιστημίου του Πουέρτο Ρίκο στο λαό, να ενωθεί για την υπεράσπιση του πανεπιστημίου του. Εδώ και βδομάδες οι φοιτητές καθημερινά πραγματοποιούν μπλόκα και διαδηλώνουν, ενώ έχουν εγκαταστήσει φοιτητικές κατασκηνώσεις και έχουν επεξεργαστεί σχέδια για τον εφοδιασμό σε τρόφιμα και την προστασία από τις επιθέσεις της αστυνομίας (εδώ ας σημειωθεί ότι ο νέος αρχηγός της Αστυνομίας του Πουέρτο Ρίκο ήταν αξιωματικός των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ…). Δεδομένου ότι το Πανεπιστήμιο ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα ενάντια στην αποικιοκρατία και το νεοφιλελευθερισμό, δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι πρόκειται για μια μάχη για το μέλλον της χώρας.
Υπάρχουν μερικά ακόμη καλά νέα: Η μαζική διεθνής εκστρατεία για την απελευθέρωση του δικού μας Μαντέλα, του Πορτορικάνου πολιτικού κρατούμενου Όσκαρ Λόπεζ Ριβέρα, ευοδώθηκε. Μετά από 35 χρόνια φυλάκισης στις ΗΠΑ, στις 17 Μαΐου ο Όσκαρ θα επιστρέψει στην πατρίδα, και αναμένουμε με το κύρος του να προωθήσει αποφασιστικά την ενότητα μεταξύ όλων όσων δίνουμε την «προαιώνια» μάχη για Ανεξαρτησία και εθνική κυριαρχία. Οι στιγμές είναι κρίσιμες ενόψει και του επερχόμενου δημοψηφίσματος της 17ης Ιουνίου, με την κυβέρνηση να προωθεί τη μετατροπή της χώρας σε 51η Πολιτεία των ΗΠΑ. Για να σιγουρέψει την επικράτηση αυτής της επιλογής, η κυβέρνηση του ΡΝΡ απέκλεισε την επιλογή της «αυτονομίας» (την οποία υποστηρίζει το δεύτερο μεγαλύτερο πορτορικάνικο κόμμα, το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα/PPD), και άφησε ως μοναδική άλλη επιλογή την «κυριαρχία» μέσω ανεξαρτησίας. Ίσως αυτή η μικροπολιτική τακτική να της γυρίσει τελικά μπούμερανγκ, αφού πλέον πολλοί υποστηρικτές του PPD ενώνονται με τους υπέρμαχους της Ανεξαρτησίας στη βάση της αντίθεσής τους στη μετατροπή του Πουέρτο Ρίκο σε Πολιτεία των ΗΠΑ. Ίσως, όπως προέβλεψε ο Αλμπιζού, το Πουέρτο Ρίκο να πλησιάζει τη στιγμή της υπέρτατης επιλογής: Γιάνκηδες ή Πορτορικανοί;
* Πορτορικάνα πανεπιστημιακός και συγγραφέας. Εκπροσώπησε στο περσινό Resistance Festival τη διεθνή καμπάνια για την απελευθέρωση του Όσκαρ Λόπεζ Ριβέρα (επί 35 χρόνια Πορτορικάνου πολιτικού κρατούμενου στις ΗΠΑ). Έγραψε το παρόν άρθρο ειδικά για το Δρόμο.
Μετάφραση: Ιάσονας Κωστόπουλος
