Δημοσιεύουμε το σχόλιο του Πιερλουίτζι Φαγκάν, φίλου του Δρόμου και της χώρας μας, για τις ελληνικές εκλογές. Έχει ενδιαφέρον η γνώμη κάποιου που παρακολουθεί τις εξελίξεις αλλά δεν είναι μέσα σε αυτές. Έτσι μας δίνεται στη συνέχεια η δυνατότητα να σκεφτούμε και εμείς ξανά για τον χώρο μας και την σημασία όσων συμβαίνουν. Μας βοηθά στον αναστοχασμό γύρω από την πολιτική πραγματικότητα.
του Πιερλουίτζι Φαγκάν*
Στην Ελλάδα επιστρέφει στην εξουσία το βασικό συστημικό κόμμα που την οδήγησε στις δραματικές εξελίξεις του 2015. Αν και στην αρχή θα εμφανιστεί με ανανεωμένο προσωπείο, η Νέα Δημοκρατία θα αποκαλυφθεί σύντομα σαν ο τυπικός εκπρόσωπος των ελληνικών ελίτ, με αρχηγό έναν απόφοιτο του Χάρβαρντ, γόνο παλιάς πολιτικής οικογένειας. Οι Αγορές πανηγυρίζουν προκαταβολικά εδώ και καιρό, περιμένοντας μεγάλες και μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, μείωση των δημόσιων υπαλλήλων, λιγότερους φόρους για τους επιχειρηματίες που έχουν μεγάλη δύναμη στη χώρα. Ο ελληνικός εκλογικός νόμος όμως δίνει στην Νέα Δημοκρατία του 40%, την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.
Όμως η μεγάλη επιστροφή της Ελλάδας των μεσαίων στρωμάτων δεν είναι όλη η εικόνα. Μετά από τέσσερα φοβερά χρόνια διακυβέρνησης, με μια κυβέρνηση που το μόνο που μπορούσε να διαχειριστεί ήταν η λιτότητα και οι περικοπές, στις εκλογές της Κυριακής ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε ένα απρόσμενο 32%, ενώ στη δύναμή του μπορεί να προστεθεί και το 3,4% του ΜέΡΑ25 του Γ. Βαρουφάκη, ξεπερνώντας έτσι έστω και λίγο το 35%, το θριαμβευτικό αποτέλεσμα που τον είχε φέρει στην κυβέρνηση στις εκλογές του 2015.
Αν και η κυβέρνηση θα είναι μονοκομματική, της Ν.Δ., θα μπορεί να υπολογίζει και στην υποστήριξη του 8% του πρώην ΠΑΣΟΚ (ΚΙΝ.ΑΛ.), φθάνοντας περίπου σε ένα 48%, έχοντας να αντιμετωπίσει μια αντιπολίτευση, που αν στο μπλοκ ΣΥΡΙΖΑ-Βαρουφάκη προσθέσουμε το 5% των πούρων κομμουνιστών του ΚΚΕ θα φτάσει το 41%. Για να μη μιλήσουμε και για μικρότερους σχηματισμούς, ανάμεσα στους οποίους και το νέο εθνικιστικό δεξιό κόμμα του Βελόπουλου που διεμβόλισε τον ναζιστικό χώρο της Χρυσής Αυγής. Κοντολογίς το εκκρεμές της μετάβασης στην Ελλάδα διολισθαίνει προς κεντροδεξιά/δεξιά κατεύθυνση, αν και όχι απόλυτα, κυρίως γιατί αναφερόμαστε σε μια δυναμική «εκκρεμούς».
Τρία συμπεράσματα
Καταλήγουμε με βάση τα παραπάνω σε τρία συμπεράσματα:
1. Μπορούμε να κατατάξουμε ιστορικά τις ευρωπαϊκές χώρες στον χώρο ενός κέντρου που γέρνει προς τα δεξιά. Αριθμητικά η μικρομεσαία αστική τάξη συμμαχεί με την μεγάλη αστική τάξη στην οποία στηρίζεται για να προωθήσει τα συμφέροντά της. Όταν όλοι αυτοί ή δεν πετυχαίνουν εξαιρετικό εκλογικό αποτέλεσμα ή απλά δεν κυριαρχούν, συμβαίνει επειδή οι εκλογείς τους δεν πάνε να ψηφίσουν και όχι επειδή αλλάζουν οι απόψεις τους. Θυμίζω εδώ μια πολύ σκληρή αντιπαράθεση που γινόταν από όσους παραγνώριζαν αυτή τη «λεπτομέρεια» κοινωνικής δυναμικής, και μιλούσαν για προδοσία του Τσίπρα, που δεν αποφάσισε να βγει από το ευρώ, σαν να ήταν κάτι τέτοιο εφικτό, και σαν να αντανακλούσε τη βούληση του «λαού» του. «Λαός» είναι ένα στατιστικό/πολιτισμικό κατασκεύασμα, που περιλαμβάνει στο εσωτερικό του ετερογενείς, ακόμη και αντιπαρατιθέμενους σχηματισμούς. Μια πολιτική που δεν παίρνει υπόψη της αυτόν τον συντηρητικό πυρήνα του συστήματος, μπορεί να τροφοδοτήσει τα νοητικά κατασκευάσματα αυτών που σχεδιάζουν τον κόσμο από το πληκτρολόγιο των υπολογιστών τους, αλλά αδυνατούν να δώσουν μια εφικτή εναλλακτική προοπτική.
2. Η κατάσταση της Ελλάδας, όπως ξέρουμε, έχει πολλά κοινά με την κατάσταση των άλλων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, ως προς τη δομή της. Μέχρις ότου ανακαλύψει κάποιος το μαγικό ραβδάκι για να διαλύσει την Ε.Ε. σαν την άμαξα της Σταχτοπούτας τα μεσάνυχτα, οι πολιτικές δυνάμεις των χωρών της νότιας Ευρώπης είναι αναγκασμένες να οικοδομήσουν ένα κοινό μέτωπο ώστε να έχουν μια βαρύτητα στα πλαίσια της Ευρώπης. Το ευρωπαϊκό ιερατείο ξέρει να συνθέτει ταχυδακτυλουργικά τις μεγάλες και βασικές διαφωνίες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων σε λίγα ξεκάθαρα σημεία συμφωνίας, αφού η εξουσία ενώνει. Αντίθετα η αντιπολίτευση δεν χαρακτηρίζεται απ’ αυτή την τάση, μισεί την τέχνη των συμβιβασμών, προτιμάει τις ιδεολογικές ταυτοτικές διαφοροποιήσεις, που μπορεί να είναι μειοψηφικές αλλά ξεκάθαρες. Στην πολιτική η καθαρότητα αποτελεί ένα διανοητικό βίτσιο.
3. Κάποια ποσοστιαία μονάδα επίσης έχασε ο Αλ. Τσίπρας με αφορμή την αναγνώριση της Βόρειας Μακεδονίας, δηλαδή με το «εθνικό» ζήτημα. Όμως αναγκάστηκε να το καταπιεί κι αυτό (Τσίπρας και ΣΥΡΙΖΑ αναγκάστηκαν να καταπιούν πολλά τούτα τα χρόνια, το ίδιο και όσοι τους υποστήριζαν), για καθαρά γεωπολιτικούς λόγους. Είναι όλο το ζήτημα που έχει σχέση με την Τουρκία και με το πολυδιάστατο θέμα των υδρογονανθράκων του Αιγαίου στα πλαίσια των παιχνιδιών που παίζονται στη Μεσόγειο (κοιτάσματα αερίου κοντά στις ακτές της Συρίας, του Λιβάνου, της Κύπρου και του Ισραήλ).Δεν επέβαλε η Ε.Ε. την πολυσυζητημένη αναγνώριση της Βόρειας Μακεδονίας –εθνικό θέμα αταβισμού που ξεκινάει από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου– αλλά οι ΗΠΑ. Κι αυτή η «λύση», για μια σειρά λόγους που δεν μπορούμε να αναλύσουμε εδώ, δεν είχε άλλες εφικτές εναλλακτικές.
Σταθερά σημεία
Έτσι, σχετικά με τα σχέδια πολιτικής αλλαγής στη Νότια Ευρώπη, πρέπει να έχουμε κατά νου τα εξής σταθερά σημεία: α) Όσοι επιδιώκουν την ηγεμονία σε ένα μεγάλο κομμάτι του λαού, πρέπει να έχουν ξεκάθαρο στο μυαλό τους τι ακριβώς είναι αυτός ο λαός, τι σκέφτεται, τι γνωρίζει, τι είναι διατεθειμένος να κάνει για να πετύχει μια ουσιαστική αλλαγή. β) Αναμένοντας καλύτερες συνθήκες, η Ε.Ε. είναι απέναντι μας και χρειάζεται να αναμετρηθούμε με αυτήν. Η πλειοψηφία της διαθέτει τεράστιες δυνάμεις που συνδέονται με τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου. Είναι ανόητο και αδιέξοδο να πας να την αντιπαλέψεις χωρίς μια καθαρή διευρωπαϊκή συμμαχία. γ) Το γεωπολιτικό πλαίσιο δεν είναι δευτερεύουσας σημασίας για όσους έχουν στραμμένα τα μάτια προς τα έξω, το γεωπολιτικό πλαίσιο είναι καθαρά πολιτικό, αυτό το «έξω» δεν είναι παρά η άλλη όψη του «μέσα», ενώ και τα δύο μαζί συναποτελούν τον ενιαίο στόχο πολιτικών βλέψεων.
Αν δεν σκεφτόμαστε και τα τρία αυτά σημεία «συνδυαστικά», μπορεί να γράφουμε ή να αναρτούμε άρθρα στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν κάνουμε πολιτική. Και πάνω απ’ όλα δεν μπορούμε να δρομολογήσουμε μια σοβαρή αλλαγή.
* Ο Πιερλουίτζι Φαγκάν είναι αναλυτής και συγγραφέας. Στα ελληνικά κυκλοφορεί μια συλλογή κειμένων του από τις εκδόσεις Α/συνεχεια με τίτλο «Πολυπολικός κόσμος, Γεωπολιτική και Ευρώπη».
