του Ηλία Φιλιππίδη
1. Τα δεδομένα της εποχής μας
Με την κοινωνιολογική μας πείρα έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι τα δεδομένα που αφορούν τον Ελληνισμό, είναι:
1.1 Η Ελλάδα έχει εισέλθει σε μία εσχατολογική φάση γενικευμένης παρακμής, οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και αξιακής, με λογικό επακόλουθο τον υποβιβασμό της χώρας μας σε αναλώσιμο χώρο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
1.2 Στον διεθνή χώρο επικρατεί ο απόλυτος ανταγωνισμός, όλοι εναντίον όλων. Στην Ε.Ε. επικρατεί σύγχυση και ένταση σε δύο άξονες: α) μεταξύ χωρών του Βορρά και του Νότου και β) μεταξύ των δυνάμεων της παγκοσμιοποιήσεως και του εθνοκεντρισμού. Δεν υπάρχουν συμμαχίες, υπάρχουν μόνο συμφέροντα. Εξάλλου το ΝΑΤΟ ουδέποτε πήρε το μέρος της Ελλάδας, πάντα λειτουργούσε ως σύμμαχος της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδας.
1.3 Ο 21ος αιώνας ξεκίνησε με μία μεγάλη αντίφαση. Από τη μία έχουμε την τεράστια ανάπτυξη των γνώσεων, των επιστημών, της επικοινωνίας καθώς και την εξέλιξη της θεσμικής λειτουργίας των ανεπτυγμένων τουλάχιστον κοινωνιών, ενώ από την άλλη παρατηρούμε τη φαλκίδευση της δημοκρατίας, την αποστροφή μεγάλου μέρους των πολιτών έναντι της πολιτικής και επίσης την εμφάνιση μη δημοκρατικών κομμάτων σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη.
1.4 Η αυτονόμηση, η ανεξέλεγκτη λειτουργία και η υπερδιόγκωση (φούσκα) της άυλης οικονομίας, η οποία εξελίσσεται σε έναν παρασιτικό γίγαντα, ο οποίος επιστρέφει και καταβροχθίζει (εξαγοράζει) κερδοφόρες μονάδες της πραγματικής οικονομίας και των ΜΜΕ.
1.5 Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός βρίσκεται σε μία καθοδική πορεία παρακμής. Τρεις είναι κατά τη γνώμη μας οι βασικοί λόγοι: α) η γερμανοποίηση της Ε.Ε. αντί του αρχικού σκοπού του εξευρωπαϊσμού της Γερμανίας. β) Δεν υπάρχουν πλέον οράματα και πολιτικά προγράμματα, τα οποία θα ενέπνεαν τους λαούς, ενώ ο ρεαλισμός έχει ταυτισθεί με την απαξίωση του ίδιου του ανθρώπου και γ) η ανεξέλεγκτη μετανάστευση χωρίς αναζήτηση των αιτίων της και χωρίς διάκριση, ποιες χώρες έχουν τη δυνατότητα να τους απορροφήσουν και ποιες όχι, με αποτέλεσμα να διαχέεται ο φόβος ισλαμοποιήσεως της Ευρώπης. Η Γερμανία πάντως, αφού προσείλκυσε πάνω από ένα εκατομμύριο μετανάστες, χωρίς να πληρώσει ούτε ένα ευρώ για τη μεταφορά τους, προκάλεσε το κλείσιμο των συνόρων …μέσω αντιπροσώπων, για να φαίνεται η ίδια πόσο πολιτισμένη και ανθρωπιστική είναι! Για τους υπόλοιπους μετανάστες φαίνεται, ότι έχει βρει την επόμενη ανθρωπιστική λύση, που είναι η μετατροπή της Ελλάδας σε αποθήκη ψυχών…
Το τελικό συμπέρασμα είναι, ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Ε.Ε. έχουν περιέλθει σε μία δίνη δυσοίωνων προοπτικών, οι οποίες απειλούν να αποτελέσουν την πραγματικότητα του μέλλοντος, εάν δεν υπάρξουν προγραμματισμένες αντιδράσεις.
Το «ευρωπαϊκό εγχείρημα» για μία ήπειρο ενότητας, ειρήνης, δημοκρατίας, ευημερίας και πολιτισμού, για μία όαση διεθνούς ανεξαρτησίας και ισορροπίας έχει ήδη καταρρεύσει. Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι ο απολιθωμένος σκελετός του μεταπολεμικού οράματος.
2. Τι μπορούμε να κάνουμε
Με βάση την κοινωνιολογική λογική αντιμετωπίσεως γενικών κοινωνικών κρίσεων καθώς και με την ιδεολογία του πατριωτισμού ως αγάπη για την Ελλάδα, την Ευρώπη και τη δημοκρατία, αυτά που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε, είναι :
Α) Ανάλυση των αιτίων της κρίσεως (οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής, αξιακής) μαζί βεβαίως με τον Λογιστικό έλεγχο του ελληνικού χρέους. Τα συμπεράσματα πρέπει να κοινοποιηθούν και να γίνουν αποδεκτά σε τρία επίπεδα, σε επίπεδο επιστημόνων, σε επίπεδο πολιτικών και σε επίπεδο λαού. Μπορούμε να δραστηριοποιηθούμε ιδιαίτερα στο τελευταίο επίπεδο. Η αλήθεια για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, πρέπει να γίνει κοινό κτήμα όλου του λαού με εκδόσεις κειμένων και σχετικές εκλαϊκευμένες και μη ομιλίες.
Η αλήθεια πρέπει να γίνει η κοινή βάση ενός νέου ελληνικού διαφωτισμού και το κέντρο ιδεολογικής συσπειρώσεως του λαού μας χωρίς τους διαχωρισμούς και τις σκόπιμες ή πλαστές διαφοροποιήσεις των κομμάτων.
Β) Χρειαζόμαστε έναν νέο, κοινωνικό , πολιτικό και αξιακό πολιτισμό.
Η δημοκρατία της Μεταπολιτεύσεως στην Ελλάδα μεταμορφώθηκε σε κομματοκρατία και μάλιστα του 19ου αιώνα. Η Βουλή έχει καταντήσει να είναι ένα χάνι ιδιοτέλειας, αγραμματοσύνης, αμοραλισμού και συναλλαγής. Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Ο ένας δρόμος, ο δρόμος της παρακμής, είναι ο δρόμος της μοιρολατρίας, του ατομισμού και της ανεύθυνης, ακόμη και ραγιάδικης αντιλήψεως, ότι η λύση θα προέλθει από τα πολιτικά κόμματα, μέχρι να βρεθούν οι καλύτεροι πολιτικοί. Άλλο πράγμα η ευθύνη της εξουσίας και άλλο πράγμα η ευθύνη του λαού, ειδικά όταν το καράβι βουλιάζει. Επίσης άλλο πράγμα είναι η διαφημιζόμενη «έξοδος από την κρίση», που μπορεί να σημαίνει και κύκλους στο ίδιο σημείο και άλλο η ανάπτυξη και σωτηρία της χώρας.
Ο σωτήριος δρόμος είναι ο δρόμος της αναγεννήσεως του Ελληνισμού, που απαιτεί συνειδητότητα, συλλογικότητα, ποιότητα και στρατηγική, με σαφή καταμερισμό των καθηκόντων της εξουσίας, των πολιτικών κομμάτων και του λαού.
Η στρατηγική του ελληνικού μέλλοντος απαιτεί μία σύγκλιση αντιλήψεων και ενεργειών και έγκειται στην διαμόρφωση ενός νέου οράματος για τη δημιουργία ενός σύγχρονου ελληνικού κράτους της εθνικής ανεξαρτησίας, της ενότητας και της προόδου. Κατ’ ουσίαν χρειαζόμαστε αυτό που ονομάζω νέο Δημόσιο πολιτισμό, με την έννοια του συνειδητού επαναπροσδιορισμού, της ανανεώσεως και του στρατηγικού εκσυγχρονισμού (και όχι απλώς μιμητικού εκμοντερνισμού) του αξιακού, του θεσμικού και του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Αυτή θα είναι η Νέα Μεγάλη Ιδέα του Ελληνισμού, η οποία πρέπει να ξεκινήσει εκ των κάτω και να έχει παλλαϊκό και όχι κομματικό χαρακτήρα. Επίσης θα επιδρά πρώτα οριζόντια μέσα στην ελληνική κοινωνία, ενεργοποιώντας και συσπειρώνοντας τον λαό μας και μετά κάθετα, δηλ. ως πίεση προς τα πολιτικά κόμματα, όποια και αν θα είναι αυτά. Η Εθνική ανεξαρτησία είναι η δίδυμη αδελφή της Λαϊκής κυριαρχίας. Είναι πρακτικά πιο εύκολο, να ξεκινήσει η Εθνική αναγέννηση από την ιδεολογική εμπέδωση, ότι ο λαός δεν καλείται απλώς να συμμετάσχει στην άσκηση της εξουσίας αλλά να πάρει την εξουσία στα χέρια του, πρώτα ιδεολογικά, συνειδητοποιώντας, ότι αυτός είναι η πηγή της εξουσίας. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να καταλήξουμε κάποτε στη σύγκλιση της Συνταγματικής Εθνικής Συνελεύσεως.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι, από κοινωνιολογικής πλευράς, η ουσία της δημοκρατίας δεν είναι το Σύνταγμα και οι νόμοι αλλά το θεμέλιό της, που είναι ο Δημόσιος πολιτισμός. Κτίζουμε τη δημοκρατία πάνω στην άμμο, γι’ αυτό καταρρέει.
3. Η τριλογία της δημοκρατίας
Το όραμα του ελληνικού μέλλοντος πρέπει να έχει εποπτικό χαρακτήρα ως προς το σύνολο των προβλημάτων του Ελληνισμού και σαρωτικό χαρακτήρα ως προς την ενημέρωση και την ενεργοποίηση της ελληνικής κοινωνίας. Με αυτή την έννοια προτείνουμε ένα τριπλό σύστημα αρθρωτών πρωτοβουλιών, που είναι:
3.1. Το Σχέδιο «Ρήγας Φεραίος» για μία ιδεολογική πορεία προς τον λαό, για την ποιοτική αναβάθμισή του και την πνευματική του στήριξη, για ένα νέο ελληνικό διαφωτισμό με σημαία το έργο του θεμελιωτού του δημοκρατικού πατριωτισμού, του εθνομάρτυρα και πανευρωπαϊκού συμβόλου αγώνα για την ελευθερία και τη δημοκρατία, Ρήγα Φεραίου. Ασφαλώς η ιδέα θα αρέσει στον πρωτοπόρο επιστημονικό ερευνητή του έργου του, Λουκά Αξελό και στον πρωτεργάτη ανανεώσεως της μνήμης του, Δημήτρη Καραμπερόπουλο.
3.2. Η «Αμφικτιονία Συλλογικοτήτων», ως ένα ανοικτό και οριζόντιο δίκτυο συνεργασίας μεταξύ φορέων στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Διασπορά, οι οποίοι διατηρώντας την αυτοτέλειά τους, θα επικοινωνούν και θα επιδιώκουν να συγκλίνουν γύρω από τον προβληματισμό για το μέλλον του Ελληνισμού, την ποιότητα του Δημόσιου πολιτισμού στην Ελλάδα και την Κύπρο καθώς και το μέλλον της Ευρώπης. Πρέπει να καταλάβουμε: α) Ότι ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός βρίσκεται σε μία καθοδική πορεία παρακμής, β) ότι βασική αιτία της παρακμής στην Ελλάδα, Ευρώπη και Δύση είναι η απομάκρυνση από τον άξονα του αρχαίου ελληνικού ανθρωποκεντρισμού, της πνευματικότητάς του και της δημοκρατίας και γ) ότι τα μόνα όπλα που έχουμε, όσοι θέλουμε να αντιδράσουμε, είναι το όραμα, η ανάληψη ευθύνης και η συνεργασία.
3.3. Η «Διάσκεψη Δημοκρατίας». Όπως έχω ήδη γράψει (Δρόμος, φ. 458, 8/6/19), πρόκειται για ένα μόνιμο φόρουμ διαλόγου, παρατηρητήριο και δεξαμενή σκέψεως σχετικά με την εξέλιξη της δημοκρατίας και του πνευματικού πολιτισμού στην Ελλάδα, Κύπρο, Ευρώπη και Δύση. Ο Δημ. Κωνσταντακόπουλος έχει προτείνει παράλληλα και τη δημιουργία ενός ιστότοπου, ο οποίος θα είναι παγκοσμίου εμβέλειας, θα ελέγχει τις ειδήσεις και θα κερδίσει το στοίχημα της αξιοπιστίας. Μία φορά τον χρόνο η Διάσκεψη Δημοκρατίας θα λειτουργεί ως Γενική Συνέλευση της Αμφικτιονίας Των Συλλογικοτήτων παράλληλα με το Συμβουλευτικό Προεδρείο από εξέχουσες προσωπικότητες του πνεύματος, με σκοπό την ανασκόπηση της καταστάσεως, την κριτική και τον προβληματισμό για νέες προτάσεις.
Είναι μεγάλη ευθύνη να ζεις σ’ αυτόν τον τόπο αλλά εξίσου μεγάλη είναι και η δυνατότητα να δέσουν τα όνειρα. Από εμάς εξαρτάται, εάν θα γίνει πραγματικότητα το όραμα του Μίκη Θεοδωράκη για την Ελλάδα ως Ελβετίας της Ειρήνης, της Δημοκρατίας και του Πολιτισμού.
* Ο Ηλίας Φιλιππίδης έχει διατελέσει πανεπιστημιακός καθηγητής κοινωνιολογίας και νομικός.
