του Νίκου Σταθόπουλου
Bρισκόμαστε για τα καλά στον αστερισμό των «αποκαθηλώσεων», σε μια νέα εποχή πνευματικής συνείδησης που απορρέει από τη διαπιστωμένη ανεπάρκεια του «παλιού» και την ιδιαίτερα αισθητή ανάγκη μετάβασης σε ένα ποιοτικά και ποσοτικά διαφορετικό σκέπτεσθαι… κι αν όντως επιθυμούμε μια ανατρεπτική τομή στη συνέχεια των κοινωνικών μας οραμάτων, τότε πρέπει να εμβαθύνουμε αυτή τη νέα συνείδηση με τίμιους όρους, «να ξεμπερδεύουμε» με τα παρακμασμένα συνταγολόγια μιας «χειραφέτησης» που μύριζε αποπνικτικά αυθεντία, άμβωνα και φατριαστικό και ιδεοληπτικό εκλεκτικισμό…. άλλωστε, είναι καιρός να «ξαναδούμε» έννοιες όπως η εν λόγω «χειραφέτηση», που πριμοδότησαν ακυρώσεις θεμελιωτικών ποιοτήτων στη ζωή και νομιμοποίησαν διαστρεβλώσεις που επέτειναν το χάος (σκέψης και ηθικής) που επιδιώκει το σύγχρονο «σύστημα»… «ανεπαισθήτως» μας «έκλεισαν από τα τείχη έξω», καθώς δεν αντιληφθήκαμε τη ραγδαία διάβρωση της ανθρωπινότητας και του πολιτισμού από τον ξεσαλωμένο ναρκισσισμό που απλώς ήταν η οργανική υπερεπέκταση του ιδρυτικού της αστικής κοσμοαντίληψης ατομικισμού.
«Πάτωσε» η «επαναστατική κριτική», κι αυτός ήταν, ίσως, ο πιο βασικός από τους λόγους που «ξέπλυναν» τη δεξιά και ανανέωσαν την πειθώ της συστημικής χειραγώγησης… ωστόσο, ακόμα και τώρα, που διακηρύσσεται με δημοσιογραφική υπερέμφαση το «οριακό σημείο μετάβασης στο νέο», ακόμα και τώρα η «διολίσθηση» στα προπατορικά αμαρτήματα της «αριστερής ιδεολογικής νοοτροπίας» είναι τόσο συνήθης ώστε βεβαιώνει για την αδιατάρακτη συντήρηση της ημετέρας παράδοσης!… ναι, «αλλαγή του κόσμου», αλλά ποιου κόσμου, με ποια οράματα, κινητοποιώντας ποια ανθρώπινα σύνολα, ιεραρχώντας ποια προβλήματα;
ΤΟ ΘΕΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ, προφανώς, να πάψουμε να προσδιοριζόμαστε ως «αριστεροί» και να ενδυθούμε τις πολιτικές μάσκες του αστικού στάβλου, αλλά να παραγάγουμε λειτουργικές έννοιες μιας καινούργιας πολιτικής αίσθησης και σκέψης, που θα επικεντρώνει στην αλλαγή του κόσμου χωρίς να ξαναλουστράρει απατεωνίστικα τις αρχαίες «εξισώσεις» μιας «αταξικής κοινωνίας» που την μεσολαβούσαν χίλιοι φατριασμοί βαθιάς συστημικής λογικής και ψυχολογίας… και πάντα με αφετηρία της «έρευνας» τη θέση ότι ο κόσμος δεν είναι βούληση και γλώσσα, οπότε ο αυτοσχεδιασμός είναι το πρόταγμα και η ολοσχερής αφομοίωση από τον καπιταλισμό της Μαζικής Καταναλωτικής Δημοκρατίας το αναμενόμενο αποτέλεσμα, αλλά είναι η οργανική ενότητα του δεδομένου και του στοχασμού, της εμπειρίας και της νοητικής ανάπλασης, του υπαρκτού και του φαντασιακού.
Είναι απλώς απάτη να ρητορεύεις περί «νέου τρόπου» και να επαναλαμβάνεις τα ιδεοληπτικά στερεότυπα της παλιάς εποχής των εκφυλισμένων επαναστάσεων και κινημάτων: λόγου χάρη, να επιμένεις να βλέπεις το «σύστημα» σαν μια εξαντικειμενισμένη δομή κείμενη απέναντι, και όχι σαν μια πολιτισμική και ανθρωπολογική σύνθεση όπου όλοι συμμετέχουν με όλα τους και στην ανατροπή και στην αναπαραγωγή του… αυτή η εφιαλτικά νηπιώδης αντίληψη των κοινωνικών μορφών, καθόρισε μια γενική πολιτική εντελώς μεταφυσικής μονομέρειας που και την λυτρωτική αλήθεια ακύρωνε και σε συγκεντρωτικές διαχειρίσεις και μονίμως αποτυχημένες προβλέψεις και σχεδιασμούς έτεινε… το «σύστημα» αναπαράγεται από όλους με όλους τους τρόπους, και σε μια εποχή καθολικευμένης αναπαραγωγής με όρους τεχνοκεντρικής μεταφεουδαρχίας ο διαχωρισμός των «πεδίων» απλώς συντηρεί τη μεταφυσική του παραδοσιακού πολιτικίστικου αρχαιοπρεπούς «μαρξισμού».
ΕΙΝΑΙ ΕΠΟΧΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΝΑΤΡΟΠΩΝ στις βασικές δομές της εθνικής κοινωνικής σύνθεσης, κι αν δεν αλλάξουμε τον «προσδιορισμό παραγόντων ευθύνης», τότε φερόμαστε προς μια νέα αυταπάτη… με απλά λόγια, πρέπει να αναδομήσουμε τα αναλυσιακά μας εργαλεία εμπλουτίζοντας καίρια την «αντικειμενική» εστίαση με τις, αρνητικές και θετικές δυναμικές του «υποκειμενικού παράγοντα»… και δεν εννοώ το περιβόητο δίλημμα του απαρχαιωμένου «κλασικού μαρξισμού» για έμφαση στις «παραγωγικές σχέσεις» ή στην «ταξική πάλη», αλλά την οργανική διασύνδεση της «υλιστικής» και της «ιδεαλιστικής» οπτικής πάνω στη βάση της «βούλησης» ως κρίσιμου διαμορφωτικού συντελεστή σε κάθε γίγνεσθαι… αυτή η «βούληση»: αν αποθεωθεί (όπως έγινε από τον υπαρξισμό του Σαρτρ, ας πούμε) καταλήγει στον μετανεωτερικό βολονταρισμό της αυθαίρετης υποκειμενικότητας, όπου ο καπιταλισμός των «λειτουργιών-υπηρεσιών» και της «άυλης οικονομίας» βρίσκει το ιδεώδες του «εποικοδόμημα», και αν υποβαθμιστεί τείνουμε προς τον μυστικισμό του στρουκτουραλισμού, όπου η ιστορία γίνεται μια ένθεη πανουργία κι εμείς απλά φερέφωνά της, δηλαδή εύκολα θύματα των Κυρίαρχων.
Τα σύγχρονα επαναστατικά κινήματα, είναι «ως το λαιμό» στην αναγκαιότητα της διαλεκτικής πρόσληψης της παράδοσης και της εξέλιξης, αλλιώς απορροφώνται εκμηδενιστικά από τις «μαύρες τρύπες» ενός καινοφανούς πολιτισμικού μοντέλου που θεμελιώνεται στην απροϋπόθετη οντότητα, δηλαδή στο Τίποτα που είναι εγγενώς επιρρεπές στην τηλεχειριζόμενη επιτήδευση της μορφής… ο «ταξικός σχηματισμός» ως πολιτισμική σύνθεση και η πολιτική δράση ως «διαλεκτική βουλησιαρχία» στη βάση της συναντίληψης του «υλικού» και του «πνευματικού», καθορίζουν μια νέα «πρόταση ανατροπής» που διαρθρώνεται σε εστίες αυτενέργειας αναπτυσσόμενες ως διαχεόμενοι και πολλαπλασιαζόμενοι «κόμβοι κοινωνικού κλεφτοπόλεμου».
Το θέμα είναι… να παραγάγουμε λειτουργικές έννοιες μιας καινούργιας πολιτικής αίσθησης και σκέψης, που θα επικεντρώνει στην αλλαγή του κόσμου χωρίς να ξαναλουστράρει απατεωνίστικα τις αρχαίες «εξισώσεις»
ΕΙΜΑΣΤΕ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ εντός μιας οργανικότητας που εμπεριέχει και τα θετικά σημεία αναφοράς του λόγου μας, και του ανθρώπινου και του πολιτικού, και τη διαλεκτική των ευθυνών μας, δηλαδή την ίδια μας την προσωπική κληρονομιά αυτογνωσίας… η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ δεν είναι άσχετη προς ένα «συνδικαλιστικό πεπρωμένο» σφραγισμένο βαθιά από την έννοια του «μερτικού» που συνέχει τη μεταπρατική κοινωνία των πολλαπλών διαμεσολαβήσεων, ούτε (είναι άσχετη) προς τη δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία ενός βαστάζου του μικροαστικού κρατισμού… και η κατάρρευση της Μέσης Εκπαίδευσης, στην ιλιγγιώδη τροχιά μιας αποδόμησης προς την «ιδιωτική αυθεντία», δεν είναι ανεξάρτητη συλλογικών πολιτικών στάσεων που ποτέ δεν ξεπέρασαν την ενσωματωμένη ποσοτικότητα «διεκδικήσεων» χωρίς ίχνος κουλτούρας βάθους ως προς τη βαθιά πολιτισμική δυναμική της παιδείας… οι «προοδευτικοί καθηγητές» ανέκαθεν εναντιώνονταν, ας πούμε, στον «εκπαιδευτικό εθνικισμό και τραντισιοναλισμό» και, έτσι, έστρωναν το χαλί στην εμπράγματη «αφήγηση» της απόλυτης αποδόμησης μέσω της «ρήξης με τα στερεότυπα».
Η Αριστερά που διάβηκε την «καγκελόπορτα» του Φραγκιά, μπήκε για τα καλά στον συστημικό τζόγο της προίκας, της σύνταξης, της «εκμοντερνιστικής ανοικοδόμησης», της «ελεγχόμενης απόκλισης» υπό την ώθηση του «ευρωπαϊκού αέρα»… μετά, όλα ήταν προδιαγεγραμμένα!… το σύστημα αυτομεταρρυθμίζεται, είναι μια κομβική στιγμή στο γίγνεσθαί του, αφού πλέον αυτό που προτάσσεται ως «μείζον διακύβευμα» είναι αυτή καθαυτή η ανθρώπινη υπόσταση σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο απόλυτης υπερτεχνολογικής διαμεσολάβησης… όλες οι παραδοσιακές σταθερές «ξηλώνονται» και μια ριζική εμφύτευση νέων φίλτρων συμμετοχής στο ριζικά ανακαινισμένο κοινωνικό συντελείται.
ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΟ ΠΡΟΦΑΝΕΣ περιεχόμενο των εκτυλισσόμενων στρατηγικών επιτάσσει τη ριζική αναθεώρηση των τρόπων και αντίληψης και παρέμβασης… αυτό που στοχεύεται ως αλλαγή αλλάζει ήδη, και ακριβώς γι’ αυτό απαιτείται νέος ποιοτικός και ποσοτικός χειρισμός… ωστόσο οι ελίτ «παίζουν» μόνες τους σε ένα «γήπεδο» εντελώς ορισμένο και ελεγχόμενο από αυτές… μόνο οι «ψεκασμένοι», οι «μουσειακοί», οι «συνωμοσιολόγοι», δείχνει να αντιστέκονται, και τούτο σηματοδοτεί εξόφθαλμα και τις νέες ποιότητες που ορίζουν την πολιτισμική εμπειρία και την απόλυτη χρεοκοπία των παραδοσιακών «φορέων χειραφέτησης»… είναι ο «λαϊκισμός» του «απολιτίκ μικροαστικού προσωποκεντρισμού» που τρέπεται σε «ατμομηχανή» της ιστορικής (αντι)κίνησης, κι αυτό ακριβώς «χρεώνει» τη συγκροτημένη ριζοσπαστική σκέψη με το «επείγον πρέπει» μιας ανατρεπτικής επανεξέτασης των όρων ανάλυσης του δεδομένου.
Συντηρητισμός, προοδευτικότητα, καταλογισμός, καλούμαστε να τα «ξαναδούμε» όχι σαν «ασκήσεις επί χάρτου» αλλά σαν φιλοσοφικά και ηθικά προαπαιτούμενα μιας νέας αντίστασης που ακριβώς θα πάψει να είναι αντίσταση και θα γίνεται δημιουργία μέσω της διαρκούς της αυτοΐδρυσης ως νέας συνείδησης του πολιτισμού και του ανθρώπου… η ζωή, σε κάθε της μορφοποίηση, ανήκει στους «ολικούς αρνητές Θεαμα-τικού θανάτου» και αντιπαλεύουμε τους σφετερισμούς μέσω της αποκατάστασης του «ζωντανού παράγοντα», δηλαδή μέσω της ολοκληρωμένης εναντίωσης σε μοντέλα και πολιτικές που ακυρώνουν το ανθρώπινο εντός των «δομών»… δεν είναι ο (ηγεμονεύων) «πολιτισμός των ελίτ» και «εμείς», αλλά οι «πάνω» και οι «κάτω» σε μια πολιτισμική σύνθεση καθολικής αναφοράς και αναγκαιότητας… με αυτό το πνεύμα πλέον συσπειρώνουμε δυνάμεις, καταλογίζουμε ευθύνες και «φαντασιωνόμαστε» οράματα υλοποιημένων ιδεών για μια Νέα Ζωή.
* Ο Νίκος Σταθόπουλος είναι φιλόλογος και συγγραφέας.
