Ο Δρόμος προτίθεται να ανοίξει έναν διάλογο γύρω τα κρίσιμα ζητήματα που ξετυλίγονται σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, με αφορμή την αντιμετώπιση της πανδημίας ή της οικολογικής κρίσης και με φόντο μια τεράστια αναδιοργάνωση και μετασχηματισμό, που κωδικά ονομάζεται «Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση», «Μεγάλη Επανεκκίνηση», «Ψηφιακός Κόσμος».
Η ΤΕΡΑΣΤΙΑ αναδιοργάνωση και ο μετασχηματισμός που συντελείται χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό την πανδημία και την οικολογική κρίση για να δικαιολογήσει τη διαρκή κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να θέσει τις κοινωνίες στον προθάλαμο μιας νέας φάσης, όπου όσα ξέραμε ως «κανονικότητα» έως το 2020 να είναι παρελθόν.
Εδώ και 18 μήνες συμβαίνουν πράγματα που δεν μπορούσε να τα διανοηθεί κανείς λίγο πριν, και η πανδημία αποτέλεσε και αποτελεί ένα πεδίο σχεδόν αποκλειστικού ενδιαφέροντος, ωθώντας –αλλά και χρησιμεύοντας ως πρόσχημα– σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο διακυβέρνησης, σε ένα νέο μοντέλο ελέγχου.
Υπάρχουν πλευρές που εσκεμμένα δεν φωτίζονται ή αφήνονται στο «σκοτεινό» μέρος της πραγματικότητας. Δύο μεγάλα παραδείγματα: Κάτω από το χαλί της πανδημίας και της οικολογικής κρίσης συγκαλύπτεται μια βαθιά κρίση του ίδιου του συστήματος. Όπως και αποκρύπτονται οι πραγματικοί στόχοι μιας μεγάλης γεωπολιτικής ανακατανομής ισχύος, της οποίας αιχμές είναι προωθημένοι τομείς τεχνολογίας και νέων συστημάτων επιτήρησης, διαχείρισης, «αποτελεσματικότητας».
Οι τριγμοί του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού ακούγονται καθαρά. Οι προσπάθειες διατήρησης των κοινωνικών σχέσεων που επιτρέπουν τη διαιώνιση και αναπαραγωγή του, γίνονται χωρίς κάποια πολιτικά και κοινωνικά ρεύματα ενεργού υποστήριξης – γεγονός που τροφοδοτεί τη δυσπιστία, την κρίση πολλών θεσμών (που θεωρούνται ξεπερασμένοι), μια τεράστια υποβάθμιση των θεμάτων δημοκρατίας, δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Το «ξαφνικό» της έλευσης της πανδημίας, μαζί με το τεράστιο ψυχολογικό σοκ και την τεχνητή καλλιέργεια μιας κατάστασης φόβου και τρόμου, δημιούργησαν μια τεράστια σύγχυση σε όλο το φάσμα της κοινωνίας, των συλλογικοτήτων, των ενώσεων, των ανθρώπων ξεχωριστά. Ο εγκλεισμός, η αποκοπή από τον δημόσιο χώρο, ο φόβος του θανάτου, η αναμονή μιας σωτηρίας, συνολικά η διαχείριση της πανδημίας, η εργαλειοποίησή της, αποτελούν ένα πρωτόγνωρο πλαίσιο σε πλανητική κλίμακα, και όχι σε μια πληττόμενη και ίσως μακρινή περιοχή του πλανήτη. Η ιατρικοποίηση της κοινωνικής ζωής είναι ένα νέο χαρακτηριστικό που έφερε η πανδημία, η οποία, μαζί με το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, μοιάζουν να είναι στο τιμόνι ή στη βιτρίνα του μεγάλου μετασχηματισμού που οδηγεί σε ένα δυστοπικό παρόν και μέλλον.
Ο Δρόμος, λοιπόν, προτίθεται να ανοίξει έναν διάλογο ανάμεσα σε όσους διακρίνουν αυτές τις πλευρές, σε όσους διαισθάνονται ότι κάτι πολύ σημαντικό συμβαίνει, σε όσους θεωρούν και διαπιστώνουν ότι η διαχείριση της πανδημίας δεν γίνεται με γνώμονα την προστασία της υγείας, σε όσους θέλουν να υπάρξει μια αντίσταση στο νέο καθεστώς που εγκαθιδρύεται μέρα με την μέρα, σε όσους αναζητούν μια δημοκρατική αντισυστημική φωνή και κατεύθυνση, σε όσους δεν επιλέγουν μία από τις δύο στρατοπεδεύσεις: είτε την κυρίαρχη, καθεστωτική, συστημική (που έχει και την ευθύνη της διαχείρισης της πανδημίας), είτε τη σκληρή ανορθολογική-σκοταδιστική (που, όλως παραδόξως, ενισχύει και νομιμοποιεί την πρώτη). Ανάμεσα σε αυτές τις δύο στρατοπεδεύσεις υπάρχει μια ολόκληρη «θάλασσα» που αγωνιά, φοβάται, ελπίζει, αναζητά, υποχρεώνεται, τυραννιέται, καταπιέζεται και τελεί σε μεγάλη σύγχυση και δυσκολία.
Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ, που φιλοδοξούμε να είναι γόνιμος και επωφελής, οφείλει να θίξει μια σημαντική πλευρά που είναι οι ιδιαιτερότητες και τα ειδικά χαρακτηριστικά που πήρε η πανδημική διαχείριση στην Ελλάδα, όπως επίσης και το τι συμβαίνει με τις οικολογικές καταστροφές σε σχέση με την «πράσινη οικονομία». Οφείλει, επίσης, να αναδείξει πώς το πολιτικό σύστημα διαπλέκεται με τα κομβικά αυτά ζητήματα.
Ο διάλογος, επομένως, έχει κάποιους στόχους: Καταρχήν αν έχει νόημα και βάθος η αντίσταση σε αυτά που συμβαίνουν (δεν είναι προφανές, γιατί έχει κυριαρχήσει μια αντίληψη και νοοτροπία, ότι έτσι γίνονταν πάντα, έτσι προχωρούσε η επιστήμη, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα κ.λπ.). Αν μπορούν να εντοπιστούν τα νέα στοιχεία που φέρνει στην επιφάνεια η πανδημία και ο λόγος περί οικολογικής καταστροφής. Αν μπορούμε να μιλήσουμε για τομή, για στροφή, για μετασχηματισμό στην ίδια την πορεία του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Αν υπάρχει ζήτημα βιοηθικής και νέων σχέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους, τη ζωή, τη φύση. Αν υπάρχει ανάγκη μιας μεγάλης ιδεολογικής και συνειδησιακής αλλαγής για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και μεγάλων διλημμάτων της εποχής μας. Αν μπορούν να επισημανθούν ορισμένοι κεντρικοί άξονες αντίστασης και πάλης και, φυσικά, αν είναι αναγκαίο να υπάρξουν κινήματα για την απάντηση των μεγάλων θεμάτων που αντιμετωπίζουμε σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι της ανθρώπινης ιστορίας (γιατί σε τέτοιο σημείο βρισκόμαστε).
Σε γενικές γραμμές έχουμε ανάγκη από έναν διάλογο που να συμβάλλει σε έναν προσανατολισμό απέναντι σε μια δύσκολη και ρευστή κατάσταση, όπως και να υποβοηθά τη συσπείρωση ενός ευρέος φάσματος ανθρώπων που νοιώθουν ότι κάτι πρέπει να γίνει και δεν βλέπουν κάποια σοβαρή και εποικοδομητική προσπάθεια. Δεν έχουμε ανάγκη από –και δεν μπορούμε να διεξάγουμε– έναν εξειδικευμένο διάλογο γύρω από επιστημονικά ή υγειονομικά ειδικά ζητήματα.
ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΤΕΧΝΙΚΑ και μεθοδολογικά ζητήματα για τον διάλογο: Μπορούμε να τον χωρίσουμε σε ενότητες (παρόλο που δεν υπάρχουν σινικά τείχη ανάμεσα στις θεματολογίες). Για παράδειγμα, ορισμένες ενότητες μπορούν να είναι:
α) Η διαχείριση της πανδημίας: γενικά χαρακτηριστικά, ειδικές πλευρές, διαφορετικά μοντέλα, ελληνική περίπτωση.
β) Κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δημόσιος χώρος, πολιτική, δημοκρατία, ελευθερία, βιοπολιτική, βιοηθική.
γ) Κοινωνικές διεργασίες, αντιστάσεις, κινήματα απέναντι στο νέο καθεστώς.
δ) Σωματική και ψυχική υγεία στο περιβάλλον της πανδημίας και της διαχείρισής της.
ε) Αριστερά και αντιεξουσιαστικός χώρος μέσα στην πανδημία.
Βέβαια, συμβαίνει να έρχονται κείμενα και συμβολές χωρίς να μπορεί να τεθεί ένα πρόγραμμα που να ακολουθεί μια λογικά χρονολογική σειρά εξέτασης των διαφόρων ενοτήτων. Τέλος, χρειάζεται μια «οικονομία» στην έκταση των κειμένων. Θεωρούμε ότι σε μια σελίδα (1.000 λέξεις) ή το πολύ δύο σελίδες (2.000 λέξεις) του Δρόμου μπορούν να εκτεθούν συλλογισμοί ή να αναπτυχθεί μια επιχειρηματολογία γύρω από ένα θέμα.
