Ο Στουρνάρας φέρνει νέα μέτρα 1,3 δισ., ο Σαμαράς σπεύδει στο Βερολίνο να σώσει την «πολιτική διαπραγμάτευση» και οι δανειστές φαίνεται να έχουν ξεπεράσει το ταμπού του Grexit. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Την «πολιτική αποφασιστικότητα» της δικομματικής κυβέρνησης αποφάσισε να «τεστάρει» το Eurogroup την Πέμπτη. Ο πρόεδρός του, Γέρουν Ντάισλεμπλουμ, δεν δίστασε να διαπιστώσει δημόσια ότι «εγείρονται αμφιβολίες και στέλνονται λάθος μηνύματα» γι’ αυτήν την «πολιτική αποφασιστικότητα». Η οποία, σε απλά ελληνικά, σημαίνει απόδειξη εθελοδουλίας. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι την απαίτησαν ορθά κοφτά και μάλιστα σε πεδία πολύ ευρύτερα από αυτά που υποτίθεται ότι αφορούν την εκκρεμούσα από τον Ιούνιο δόση του 1 δισ. ευρώ. Άφησαν δε εντελώς ανοικτό το χρονοδιάγραμμα της συμφωνίας -«είναι πολύ δύσκολο να πάρουμε αποφάσεις τον Δεκέμβριο», είπε ο Ντάισελμπλουμ.
Ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας που είχε αναλάβει τον άθλο της «πολιτικής διαπραγμάτευσης» στο Eurogroup δεν δίστασε στιγμή να δώσει δείγματα συμμόρφωσης. Προανήγγειλε από τις Βρυξέλλες πρόταση προς την τρόικα για νέα μέτρα ύψους 1,3 δισ. ευρώ που θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό του 2014 (από τα 500 εκατ. ευρώ που ήταν η «κόκκινη γραμμή» την προηγούμενη εβδομάδα). Προετοίμασε, έτσι, το έδαφος για να παρουσιαστεί ως «επιτυχία» της κυβέρνησης η αποδοχή μέτρων λίγο κάτω από τα 2 δισ. που ζητεί η τρόικα.
Ραντεβού με Μέρκελ
Η αλγεινή εικόνα που εκπέμφθηκε από τις Βρυξέλες προκάλεσε πανικό στο Μαξίμου. Το οποίο επιχειρεί να αναστηλώσει τον μύθο της «πολιτικής διαπραγμάτευσης» με το ραντεβού Σαμαρά- Μέρκελ στο Βερολίνο, την άλλη Παρασκευή. Μέχρι τότε, πρέπει να περάσει τον σκόπελο της τρόικας, στο ραντεβού της Κυριακής, και του προϋπολογισμού που πρέπει να κατατεθεί την Πέμπτη.
Το προφανές είναι ότι η τρόικα οδηγεί την κυβέρνηση στα όρια Της πολιτικής αντοχής της. Το ερώτημα είναι γιατί. Η κυβέρνηση δεν εξαρτάται, προς το παρόν, από τη δόση του 1 δισ. και από τα περίπου άλλα 4,5 δισ. που εκκρεμούν από το πρόγραμμα δανεισμού του 2013. Αλλά η παράταση του «παζαριού» κάθε άλλο παρά την ευνοεί. Τεχνικά, έχει τη δυνατότητα να καταθέσει έναν προϋπολογισμό ερήμην της τρόικας, με δικλίδα ασφαλείας έναν συμπληρωματικό την άνοιξη. Πολιτικά, όμως, αυτός ο χρόνος δεν είναι διαχειρίσιμος, ιδιαίτερα αν αποκαλυφθεί ότι πρέπει να «γεμίσει» με μέτρα (φόρος ακινήτων, απελευθέρωση πλειστηριασμών, νέο Μεσοπρόθεσμο). Οι ευρωεκλογές και οι δημοτικές του Μαΐου, αν υποθέσουμε ότι δεν θα συνοδευτούν από εθνικές, θα εξελιχθούν σε «ολοκαύτωμα» για τα κόμματα της συγκυβέρνησης. Ακόμη κι αν οι κοινωνικές αντιδράσεις παραμείνουν τόσο υποτονικές όσο σήμερα.
Πολιτικό πείραμα
Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς πως οι Ευρωπαίοι δανειστές δεν έχουν επίγνωση του ρίσκου που παίρνουν φέρνοντας την εκλεκτή τους κυβέρνηση στην Αθήνα σε κατάσταση πανικού. Το πείραμα βίαιου οικονομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού εξελίσσεται πια και σε ακραίο πολιτικό πείραμα.
Το παράδοξο, εκ πρώτης όψεως, είναι ότι οι εκπρόσωποι των δανειστών εμφανίζονται ενωμένοι στην επίδειξη πολιτικής πυγμής προς την Αθήνα, τη στιγμή που πλήθος αντιθέσεων αναζωπυρώνονται στον σκληρό τους πυρήνα. Δεν είναι μόνο η θέση του ΔΝΤ, που απαιτεί πολιτικές εγγυήσεις για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους (κούρεμα και νέο δανεισμό). Είναι κυρίως η θεσμική «πολιορκία» του Βερολίνου από την ΕΚΤ και την Κομισιόν, με τη μείωση των επιτοκίων του ευρώ, τον έλεγχο των εμπορικών πλεονασμάτων της Γερμανίας και την αντίθεση στο γερμανικό σχέδιο για την τραπεζική ενοποίηση που εκφράζουν η ΕΚΤ, η Γαλλία, η Ισπανία και άλλες χώρες.
Κανείς δεν πιστεύει ότι η αμφισβήτηση της γερμανικής ηγεμονίας θα φτάσει στα άκρα, π.χ. σε πρόστιμα από την Κομισιόν, αλλά είναι φανερό ότι οι ασθενέστεροι του ευρωπαϊκού πυρήνα προσπαθούν να βελτιώσουν τη διαπραγματευτική τους θέση. Οι αντιθέσεις αυτές εντός της Ευρωζώνης -επί της ουσίας ιμπεριαλιστικές, αφού αφορούν τον έλεγχο των αγορών στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα- έχουν και το ρίσκο της διάλυσης, αλλά το πιθανότερο είναι να διευθετηθούν. Το κλειδί είναι ο συμβιβασμός για την τραπεζική ένωση, στην οποία υπάρχει μερική συμφωνία για την ουσία (ποιος πληρώνει τις τράπεζες: μέτοχοι, ομολογιούχοι, καταθέτες και σε έσχατη ανάγκη ο ESM- η Γερμανία δεν θέλει καμιά εμπλοκή του), αλλά όχι για τη διαδικασία (ποιος εποπτεύει και ποιες τράπεζες).
Plan A, B και C
Για να επέλθει ο συμβιβασμός αυτός υπάρχει μια ακόμη προϋπόθεση: Να λειτουργήσει πλήρως η «υγειονομική ζώνη» που έχει χτιστεί κατά την τριετία της κρίσης στην Ευρωζώνη. Κι εδώ υπεισέρχεται το «ελληνικό μυστήριο». Ενώ η Ισπανία και η Ιρλανδία αποδεσμεύονται μετά πολλών επαίνων από τα μνημόνιά τους, η Πορτογαλία είναι σε ελεγχόμενη προσαρμογή και η Κύπρος μικρή για να προκαλεί ανησυχία, η Ελλάδα αναδεικνύεται πάλι σε εξαίρεση του κανόνα. Με τη διαφορά ότι τώρα ενδεχόμενη «απώλειά» της δεν θεωρείται επικίνδυνη.
Το ταμπού του Grexit έχει ξεπεραστεί αρκετά, ώστε αρκετοί να το ξανασκέφτονται με ψυχραιμία. Ίσως γι’ αυτό η πρόταση του επικεφαλής του ινστιτούτου Ifo, Χανς Βέρνερ Ζιν, δεν είναι τόσο γραφική όσο φαίνεται. Εκφράζοντας φωναχτά βαθύτερες σκέψεις της γερμανικής ελίτ, ο Ζιν προτείνει την «προσωρινή» έξοδο της Ελλάδας (πιθανά κι άλλων χωρών) από την Ευρωζώνη, επανένταξη όταν γίνει αρκετά «ανταγωνιστική» (όσο η Ρουμανία ή το Μαρόκο;) και ταυτόχρονα ανάληψη μέρους του κόστους αποχώρησης από την ίδια τη Γερμανία. Με κούρεμα του χρέους αλλά και κάποια υποχώρησή της από τα «υπερβολικά πλεονάσματα» και το «μισθολογικό ντάμπινγκ».
Από μιαν άποψη ακούγεται… γενναιόδωρο, αλλά αποτελεί μια ένδειξη ότι η γερμανική ελίτ διαθέτει για πάρτη της και Plan A και Plan B και Plan C. Το πρώτο προβλέπει τυφλή υποταγή στο γερμανικό σχέδιο για το ευρώ, ακόμη κι αν χρειαστεί η Ελλάδα να υποτιμηθεί σε επίπεδα της Βόρειας Αφρικής. Το δεύτερο οδηγεί σε εξώθηση των ασθενέστερων στην έξοδο από το κοινό νόμισμα, ώστε να προκύπτει μια πιο συνεκτική Ευρωζώνη. Και το τρίτο διαμηνύει σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο ότι, σε τελική ανάλυση, η Γερμανία αντέχει και χωρίς το ευρώ.
