ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Αντώνη Μαυρόματο
Η υπό γερμανική κυριαρχία Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί τιμωρητικά, υποστηρίζει ο Ζορζ Κόστα, ηγετικό στέλεχος του πορτογαλικού Μπλόκο της Αριστεράς. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Δρόμο, μιλά για την πολιτική κατάσταση στη χώρα του, για το επίπεδο κινητοποίησης του λαϊκού κινήματος, αλλά και για τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκτιμά δε ότι στην Ελλάδα «θα διεξαχθεί σκληρή σύγκρουση. Γι’ αυτό χρειάζεται κινητοποίηση του κόσμου σε όλη την Ευρώπη, αλλά και μια καθαρή και ακλόνητη στάση από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ».
Ποια είναι η γενική εικόνα της πολιτικής κατάστασης αυτή τη στιγμή στην Πορτογαλία;
Πρόσφατα συνέβησαν δύο πολύ σημαντικά γεγονότα που εξάλειψαν κάθε είδους αμφιβολία στην κοινή συνείδηση περί ύπαρξης ή όχι πολιτικής διαφθοράς και απόλυτου συσχετισμού μεταξύ εξουσίας και ιδιωτικών συμφερόντων. Το πρώτο ήταν η σύλληψη και προφυλάκιση του πρώην πρωθυπουργού της Πορτογαλίας. Το δεύτερο ήταν η κατάρρευση της μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας της Πορτογαλίας, της Banco Espirito Santo. Έχουν ήδη αποκαλυφθεί πολλά στοιχεία για παράνομες διεργασίες και οικονομικά εγκλήματα στη λειτουργία αυτών των τραπεζών, όχι μόνο στην Πορτογαλία αλλά και στην Αγκόλα, που ήταν πορτογαλική αποικία. Η πτώχευση αυτής της τράπεζας δεν οφειλόταν μόνο στην οικονομική κρίση, αλλά και στη διαφθορά – και πάλι, ο λαός κλήθηκε να πληρώσει τα σπασμένα. Αυτά τα δύο γεγονότα σόκαραν την κοινή γνώμη, φέρνοντας έντονα στο προσκήνιο το θέμα της διαφθοράς στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Φυσικά, εκτός από αυτό, τα μέτρα λιτότητας καθορίζουν μόνιμα το πολιτικό σκηνικό, φέρνοντας μαζική μετανάστευση και μεγάλα ποσοστά φτώχειας… Επίσης, οι περικοπές στις δαπάνες σε όλους σχεδόν τους δημόσιους τομείς είχαν σοβαρές συνέπειες το τελευταίο διάστημα.
Τι είδους συνέπειες;
Να σας δώσω τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα. Το πρώτο, οι λειτουργικές δυσκολίες στην άσκηση της δικαστικής εξουσίας, καθώς λόγω των περικοπών κατέρρευσε ολόκληρο το ηλεκτρονικό σύστημα υποστήριξης και η ομαλή λειτουργία των δικαστηρίων διακόπηκε για πολλές εβδομάδες. Το δεύτερο, η μεγάλη καθυστέρηση στη σωστή λειτουργία των σχολείων, καθώς το κράτος δεν είχε προχωρήσει στις αναγκαίες προσλήψεις εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού. Το τρίτο παράδειγμα αφορά το όλο και πιο έντονο πρόβλημα που παρουσιάζεται στη λειτουργία των μονάδων Υγείας. Η μείωση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού έχει προκαλέσει κατάσταση χάους: για παράδειγμα, ο χρόνος αναμονής για να εξυπηρετηθεί ένας ασθενής στο τμήμα επειγόντων περιστατικών αγγίζει τις 24 ώρες!
Παίρνοντας αφορμή από τα παραδείγματα που φέρατε, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι βασικές αλλαγές στην Πορτογαλία πριν και μετά το Mνημόνιο;
Μια μεγάλη και σημαντική αλλαγή αφορά την εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη συνείδηση του πορτογαλικού λαού. Πριν από το Μνημόνιο, υπήρχε η αίσθηση πως η Ε.Ε. έχει ένα πρόγραμμα διάσωσης των χωρών του Νότου, το οποίο θα βοηθούσε και την Πορτογαλία. Σήμερα, μετά την πολιτική άγριας λιτότητας που επιβλήθηκε, έγινε αντιληπτό από το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας πως η Ε.Ε. άγεται και φέρεται από την πολιτική ισχυρών χωρών όπως η Γερμανία, και φυσικά από τα συμφέροντα των τραπεζών. Αυτοί οι δύο παράγοντες απομυζούν τις υπόλοιπες χώρες. Επίσης, πέρα από τη μετανάστευση και την εξάπλωση της φτώχειας, άλλη μια σημαντική διαφορά με την προ Μνημονίου εποχή είναι η απώλεια του δημόσιου πλούτου και η συνεχώς αυξανόμενη εξάρτηση της Πορτογαλίας σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων οι αερομεταφορές, η ενέργεια κ.λπ. Αυτό, φυσικά, αποτελεί στοχευμένη μακροπρόθεσμη στρατηγική των ισχυρών της Ε.Ε., που θέλουν να μας αφαιρέσουν κάθε αυτονομία και αυτάρκεια.
Πώς κρίνετε την κατάσταση πνευμάτων του λαού σας σήμερα, σε σχέση με το 2011-2012;
Το Μάρτιο του 2011 είχαμε το πρώτο κύμα του κινήματος των Αγανακτισμένων, πριν ακόμα την Ισπανία και την Ελλάδα. Ύστερα ακολούθησαν οι εκλογές και η αιφνιδιαστική επιβολή του Μνημονίου. Αρχικά, καθώς όλα τα μέτρα λιτότητας πάρθηκαν ξαφνικά, δεν υπήρξε ιδιαίτερη κινητοποίηση. Ο κόσμος ήταν μουδιασμένος. Ένα χρόνο μετά, όταν η κυβέρνηση αύξησε το φόρο εισοδήματος των εργαζομένων και μείωσε τη φορολόγηση των εργοδοτών, ο κόσμος άρχισε να αντιδρά. Το 2012 ζήσαμε τεράστιες λαϊκές κινητοποιήσεις, τις μεγαλύτερες μετά την Επανάσταση των Γαρυφάλλων. Αλλά δεν είχαν διάρκεια. Ύστερα ακολούθησε μια έντονη πολιτική κρίση, τον Ιούνιο του 2013, που παραλίγο να προκαλέσει την πτώση της κυβέρνησης. Αυτό τελικά δεν συνέβη κι έτσι δημιουργήθηκε στον κόσμο ένα αίσθημα απελπισίας, ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Έτσι, σήμερα εξακολουθούμε να είμαστε σε περίοδο ύφεσης του κινήματος, που συνυπάρχει όμως με μια λαϊκή δυσαρέσκεια η οποία δεν βρίσκει διέξοδο… Σ’ αυτό έπαιξε ρόλο και η χειραγώγηση του κόσμου από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο ναι μεν υπέγραψε το Μνημόνιο, αλλά έκτοτε άλλαξε δύο φορές ηγεσία. Σήμερα δηλώνει αντιμνημονιακό κι έτσι καταφέρνει να συγκρατήσει μεγάλο μέρος των υποστηρικτών του.
Στην Ελλάδα το κίνημα των πλατειών έδειξε ότι πολλοί άνθρωποι ένιωθαν πως δεν υπήρχε κάποιο κόμμα να τους εκφράζει, παρ’ όλο που αργότερα πολύς τέτοιος κόσμος «συναντήθηκε» με τον ΣΥΡΙΖΑ. Στην Πορτογαλία αντιμετωπίζετε παρόμοιο θέμα;
Ναι, παρατηρείται έντονα και σ’ εμάς αυτό το φαινόμενο. Μια έκφρασή του είναι τα πολύ μεγάλα ποσοστά αποχής και λευκής ή άκυρης ψήφου, που φτάνουν το 40% ή και πάνω από 50% στις Ευρωεκλογές… Είναι πολύ σημαντικό να έρθουμε σε επαφή με αυτούς τους ανθρώπους σήμερα. Αλλά το Μπλόκο έχει το πρόβλημα ότι στα μάτια αυτού του κόσμου μοιάζει πλέον αρκετά «με τους άλλους», μοιάζει τμήμα του ίδιου πολιτικού συστήματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, δεν αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα στο βαθμό που το έχουμε εμείς, καθώς αποτελεί εναλλακτική επιλογή κυβέρνησης, και όχι απλά διαμαρτυρίας. Στην Ισπανία, αντίθετα, δεν κατάφερε κάποιο από τα παλιά κόμματα να το κάνει αυτό κι έτσι γεννήθηκε κάτι νέο, που είπε «είμαστε έξω από το πολιτικό σύστημα, δεν είμαστε το ίδιο με τους άλλους, δεν θέλουμε τα ίδια πράγματα»…
Όσον αφορά στην Ευρώπη τώρα, πού οδηγούμαστε κατά τη γνώμη σας; Μπορούμε να αισιοδοξούμε με όσα συμβαίνουν στον Ευρωπαϊκό Νότο;
Είναι χρονιά εκλογών για αρκετές χώρες της Ευρώπης. Για παράδειγμα εδώ θα γίνουν το Σεπτέμβρη. Πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση και να εκμεταλλευτούμε την ιστορική συγκυρία. Οι εξελίξεις που αναμένουμε σε Ελλάδα και Ισπανία μπορεί να έχουν εξαιρετικά μεγάλη επίδραση και στην Πορτογαλία, και γι’ αυτό έχουμε πολλή δουλειά εδώ. Δεν θέλω να γίνω μέντιουμ, αλλά μέχρι τώρα η Μέρκελ και οι τραπεζίτες δεν έχουν δείξει έλεος. Η κινητοποίηση των λαών στο Νότο αλλά και σε όλη την Ευρώπη, ακόμα και στη Γερμανία, σε ένδειξη αλληλεγγύης στον αγώνα της Ελλάδας, μπορεί πραγματικά να πιέσει. Το τιμωρητικό σχήμα με το οποίο λειτουργεί η Ε.Ε. αυτή τη στιγμή, αποστραγγίζοντας το Νότο για να συσσωρεύσει κεφάλαια στο Βορρά, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο. Αν η Γερμανία και η Μέρκελ αποφασίσουν να τιμωρήσουν την Ελλάδα με κάποιο σενάριο εξόδου της χώρας από το ευρώ, το παραπάνω σχήμα θα γίνει πολύ ξεκάθαρο όχι μόνο στους λαούς της περιφέρειας, αλλά όλης της Ευρώπης. Ότι δηλαδή το μόνο κριτήριο «επιτυχίας» της Ε.Ε. αυτή τη στιγμή είναι αυτού του είδους η μεταφορά πλούτου και η διάσωση των τραπεζών. Εδώ στην Πορτογαλία προσπαθούμε να οργανώσουμε πρωτοβουλίες στήριξης της Ελλάδας, να εμπλέξουμε περισσότερο τον κόσμο σε αυτόν τον αγώνα.
Οι εκλογές στην Ελλάδα είναι πολύ κοντά, θα ήθελα κάποια σχόλια… Ελπίδες, φόβοι, αμφιβολίες;
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις κινήσεις όλων των παικτών. Όπως προείπα, η Μέρκελ το πιθανότερο είναι ότι δεν θα δείξει έλεος. Δεν έδειξε για την Κύπρο, για κανέναν. Η Ελλάδα μπορεί βέβαια να μην είναι Κύπρος, και στον ιστορικό κύκλο που διανύσαμε να μην υπήρχε μέχρι σήμερα κάποια κυβέρνηση να πει «Όχι». Αλλά θα διεξαχθεί σκληρή σύγκρουση. Γι’ αυτό χρειάζεται κινητοποίηση του κόσμου σε όλη την Ευρώπη, αλλά και μια καθαρή και ακλόνητη στάση από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Όσον αφορά την Πορτογαλία, είμαστε η μόνη πολιτική δύναμη που στέκεται έμπρακτα στο πλευρό του ΣΥΡΙΖΑ. Ευχόμαστε καλή επιτυχία στον αγώνα σας!
