Άνω-κάτω έχει γίνει το τσέχικο πολιτικό σύστημα μετά τις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα. Το πάλαι ποτέ πρώτο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, και βασικός εταίρος του συνασπισμού που κυβερνούσε από το 2013 τη χώρα, κατρακύλησε στην έκτη θέση χάνοντας σχεδόν τα δύο τρίτα της εκλογικής του δύναμης. Απώλειες σημείωσε και το μικρότερο κόμμα της κυβερνητικής συμμαχίας, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση. Νικητής αναδείχθηκε το «κεντρώο λαϊκίστικο», όπως το χαρακτηρίζουν πολλοί, κόμμα του δισεκατομμυριούχου Αντρέι Μπάμπις – ο οποίος ήταν μέχρι το Μάιο υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης συνασπισμού και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση όταν κατηγορήθηκε για οικονομικό σκάνδαλο. Μάλιστα δύο μόλις εβδομάδες πριν τις εκλογές άρθηκε η βουλευτική ασυλία του ώστε να δικαστεί. Το γεγονός φαίνεται να… αύξησε τη δημοφιλία του, δεδομένου ότι οι πιο εχθρικοί απέναντί του ήταν οι παραδοσιακοί πολιτικοί, ιδίως της Δεξιάς – που θεωρούνται από την κοινή γνώμη ακόμη πιο διεφθαρμένοι! Το προσωποπαγές κόμμα του Μπάμπις έχει τη χαρακτηριστική ονομασία ΑΝΟ, ακρωνύμιο της «Δράσης Δυσαρεστημένων Πολιτών». Από το 2011 που ιδρύθηκε έχει πιάσει, και διαστρέψει αριστοτεχνικά, τον παλμό μιας κοινωνίας απηυδισμένης από τη χρόνια διαφθορά. Κι έτσι έφτασε μέσα σε λίγα χρόνια να συγκυβερνά και τώρα να βγαίνει πρώτο με σχεδόν 30% των έγκυρων ψήφων. Στο πρόγραμμά του κυριαρχούν η καταπολέμηση της διαφθοράς και της ατιμωρησίας των πολιτικών(!), η αντίθεση στο ευρώ και στη «γραφειοκρατία των Βρυξελλών», χαμηλότερη φορολογία για χαμηλόμισθους και συνταξιούχους, αύξηση των μισθών των εκπαιδευτικών, βελτίωση των υποδομών κ.ο.κ.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ο Μπάμπις έχει καταφέρει να τον κατηγορεί η Δεξιά ως «αριστερό» – μια ιδιότητα που υπό κανονικές συνθήκες θα θεωρούνταν επικίνδυνη σε ένα κράτος το οποίο τιμωρεί με βαριές ποινές ακόμη και την αναπαράσταση του σφυροδρέπανου, ενώ έχει απαγορεύσει τη δράση της Ένωσης Κομμουνιστικής Νεολαίας… Κι όμως, στην περίπτωση του Μπάμπις φαίνεται ότι βρήκαν το δάσκαλό τους, αφού αρνείται να αυτοτοποθετηθεί με παραδοσιακούς πολιτικούς όρους και χειραγωγεί μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων που απεγκλωβίζονται από τα παραδοσιακά κόμματα. Απομένει να ειδωθεί, ιδίως τώρα που όπως φαίνεται θα αναλάβει τη θέση του πρωθυπουργού, για πόσο καιρό ακόμη θα μπορεί να παρουσιάζεται ως εκφραστής των δυσαρεστημένων…
Πειρατές και «σταυροφόροι», επίσης νικητές
Άλλος ένας κερδισμένος των εκλογών, που επιβεβαίωσαν το διαζύγιο πολλών πολιτών με τον παλιό πολιτικό κόσμο, ήταν το κόμμα των Πειρατών– το οποίο εκτινάχθηκε στην Τρίτη θέση, ξεπερνώντας το 10%! Κι αυτό σε μια στιγμή που οι Πειρατές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου είχαν καταφέρει να μπουν σε κοινοβούλια, εξαφανίζονται ως παροδική μόδα. Η επιτυχία τους στην Τσεχία δεν μπορεί να εξηγηθεί με τις πάγιες θέσεις τους για πολιτική διαφάνεια, προάσπιση των πολιτικών ελευθεριών και άμεση δημοκρατία – αντίθετα, είναι άλλη μία ένδειξη των χαοτικών ανακατατάξεων που προκαλούνται από την αδυναμία του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος να απαντήσει στη θολή μεν αλλά γενικευμένη κοινωνική δυσαρέσκεια. Έτσι, ελλείψει πειστικότερων εναλλακτικών, ΑΝΟ και… Πειρατές καταφέρνουν να μαζέψουν την πλειοψηφία των δυσαρεστημένων.
Τέλος, για να ολοκληρωθούν οι εκπλήξεις, ένα τυπικά νέο κόμμα (στην ουσία διάσπαση του ακροδεξιού USVIT) επίσης πέρασε το 10% και κάνει θριαμβευτική είσοδο στη βουλή. Πρόκειται για το ευρωσκεπτικιστικό και ρατσιστικό SPD (δηλαδή «Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία»…). Ήταν κι αυτό ένα από τα κόμματα με «αντισυστημική» χροιά που πάτησαν πάνω στην εχθρότητα μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης για τις Βρυξέλλες, στην απέχθεια για τους Ρομά και στο φόβο για… ισλαμική εισβολή. Είναι πάντως απορίας άξιο πώς σε ένα από τα ευρωπαϊκά κράτη τα οποία έχουν δεχθεί ελάχιστους μετανάστες και πρόσφυγες, έχουν τέτοια επιτυχία οι «σταυροφορίες» κατά των σκουρόχρωμων – περιλαμβανομένων αυτών που κατοικούν επί αιώνες σε τσέχικο έδαφος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο επικεφαλής του SPD, ο… ιαπωνικής καταγωγής επιχειρηματίας Τομίο Οκαμούρα, είχε προτείνει να απελαθούν οι Τσέχοι Ρομά «στην Ινδία, απ’ όπου κατάγονται οι πρόγονοί τους»!
Χαμένοι και οι ευρωπαϊστές και οι κομμουνιστές…
Από τα υπόλοιπα κόμματα, το μόνο που βγαίνει κερδισμένο είναι το δεξιό συντηρητικό ODS – που με μόλις 11,3% (τόσο μεγάλη είναι η πολυδιάσπαση της ψήφου) βγαίνει δεύτερο. Αυτή η επιτυχία μετριάζεται αν σκεφτεί κανείς ότι, μέχρι το 2013, ήταν πάντα πρώτο ή δεύτερο κόμμα (όπως ακριβώς και οι Σοσιαλδημοκράτες) με ποσοστά από 20 έως 35%. Το 2013, μετά από δύο κυβερνητικές θητείες που έφτασαν τους Τσέχους στην απελπισία εξαιτίας της ακραία νεοφιλελεύθερης πολιτικής του, το ODS κυριολεκτικά κατέρρευσε. Έτσι, το τωρινό ποσοστό του δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί σοβαρή ανάκαμψη, και μάλλον θα το κρατήσει στην αντιπολίτευση. Όσο για τους πρώην κυβερνητικούς εταίρους του ODS το 2010-2013, τους «συνεπείς» ευρωπαϊστές του TOP, μετά βίας πέρασαν το όριο του 5% για να μπουν στη βουλή. Τους κόστισε η χωριστή κάθοδος του κόμματος «Δήμαρχοι και Ανεξάρτητοι», που μέχρι φέτος συμμετείχε στις λίστες τους, αλλά και η προσήλωσή τους στην «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση».
Στους μεγάλους χαμένους όμως συγκαταλέγονται και οι κομμουνιστές, που (για πρώτη φορά από το 1990) κατέληξαν σε μονοψήφιο ποσοστό. Το Κ.Κ. Βοημίας και Μοραβίας, όπως είναι η επίσημη ονομασία του, ήταν το μοναδικό κομμουνιστικό κόμμα στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ που παρέμεινε σχετικά ισχυρό, αναδεικνυόμενο σχεδόν πάντα στην τρίτη θέση. Στην πρώτη λιτή ανακοίνωση της ηγεσίας του μετά την εκλογική ήττα, το Κ.Κ. παραδέχεται ότι «άλλες δυνάμεις εξέφρασαν τον πόθο των πολιτών για αλλαγή» και υπόσχεται μια «άμεση και βαθιά εξέταση των αιτίων της εκλογικής μας καθίζησης». Καταλήγει με μια περίεργη διαβεβαίωση: «Προς όφελος της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της εσωτερικής ασφάλειας, τείνουμε χέρι φιλικής συνεργασίας σε όλο το πολιτικό φάσμα»! Είναι ένα ζήτημα γιατί, σε μια στιγμή κατάρρευσης του παραδοσιακού πολιτικού κόσμου, το Κ.Κ. όχι μόνο δεν μπόρεσε να επωφεληθεί, αλλά και μοιράστηκε την τύχη των μεγάλων χαμένων. Ίσως η νοσταλγία να μην αποτελεί τον καλύτερο σύμβουλο σε μια εποχή τεράστιων ανακατατάξεων και νέων απαιτήσεων…
Από πού ξεφύτρωσε ο Αντρέι Μπάμπις;
Παιδί διπλωμάτη και στελέχους του τσεχοσλοβάκικου Κ.Κ., ο Μπάμπις τα βρήκε όλα έτοιμα: σπούδασε στο Παρίσι, τη Γενεύη και την Μπρατισλάβα, δούλεψε στην κρατική εταιρία Petrimex, και εντάχθηκε κι αυτός (φυσικά…) στο Κομμουνιστικό Κόμμα το 1980. Όντας αντιπρόσωπος της κρατικής εταιρίας Petrimex στο Μαρόκο από το 1985, επέστρεψε στην Τσεχία μετά τη «βελούδινη επανάσταση» του 1989. Λίγο αργότερα διορίστηκε στο διοικητικό συμβούλιο της Agrofert – θυγατρικής, τότε, της Petrimex. Τα επόμενα τρία χρόνια, με τη βοήθεια μιας ελβετικής εταιρίας συμβούλων(…), προχώρησε στην «ανακεφαλαιοποίηση και τελικά στην ιδιωτικοποίηση της Agrofert. Όταν αυτή ολοκληρώθηκε, ο Αντρέι Μπάμπις εμφανίστηκε ξαφνικά να κατέχει το 100% των μετοχών της πρώην κρατικής εταιρίας!
Αυτοδημιούργητος δηλαδή, όπως τόσοι και τόσοι «κομμουνιστές». Οι νοσταλγοί του σοσιαλιστικού παρελθόντος ακόμη να μας εξηγήσουν πώς ξεφύτρωσαν τόσες χιλιάδες αυτοδημιούργητων επιχειρηματιών και μεταλλαγμένων πολιτικών που προηγουμένως αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά μηχανισμών οι οποίοι ορκίζονταν στο μαρξισμό-λενινισμό… Και πώς, ενώ αγκαλιάζονταν μαζί τους, δεν τους πήραν επί πολλές δεκαετίες χαμπάρι – ενώ σήμερα αμέσως μυρίζονται δεξιά κι αριστερά τους (ιδίως αριστερά τους!) τους «διαχειριστές του καπιταλισμού»
Εν πάση περιπτώσει, μέσα σε λίγα χρόνια ο Μπάμπις έγινε ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος στην Τσεχία, ιδιοκτήτης μεγάλων ΜΜΕ και φυσικά της Agrofert – που μετεξελίχθηκε σε ένα τεράστιο αγροτοχημικό και εμπορικό κονσόρτσιουμ με 35.000 υπαλλήλους, τεράστιες γαιοκτησίες και ετήσιο τζίρο 7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η προσωπική περιουσία του Μπάμπις ξεπερνά τα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ – πάντα αυτοδημιούργητα! Στη φωτό, παίζει… πόλεμο στηδιάρκεια έκθεσης πληροφορικής.
