Με σχεδόν διθυραμβικά σχόλια υποδέχθηκε ο αστικός τύπος την είδηση της κρατικοποίησης της Proton Bank, ιδροκοπώντας να πείσει τους Έλληνες μικροκαταθέτες ότι δεν κινδυνεύουν οι καταθέσεις τους από την εξέλιξη αυτή και ότι η νέα «υγιής» τράπεζα που θα δημιουργηθεί θα έχει… καθαρό κούτελο. Η ιστορία, ωστόσο, έχει πολλά κρυφά χαρτιά και οι πρωταγωνιστές της δεν έχουν καθόλου καθαρό κούτελο, έχοντας εμπλακεί σε ένα πολιτικοοικονομικό σκάνδαλο που εξελίχθηκε σε… συνέχειες. Η αντίστροφη μέτρηση για την τράπεζα ξεκίνησε με τη δημοσιοποίηση από το συγκρότημα της Ελευθεροτυπίας, του σκανδάλου υπεξαίρεσης 51 εκατ. ευρώ από μέλη του Δ.Σ. της ίδιας της τράπεζας και δη του μεγαλομετόχου της, Λ. Λαυρεντιάδη –ο οποίος σημειωτέον εξαγόρασε μέσω χρηματιστηρίου το 10,14% του εκδοτικού συγκροτήματος, προκαλώντας τη μήνιν της εκδότριας, που αποφάσισε να τραβήξει την κόντρα στα άκρα, αποκαλύπτοντας το σκάνδαλο.
Από τη δημοσιοποίηση του εν λόγω σκανδάλου προ διμήνου περίπου, ο αμφιλεγόμενος επιχειρηματίας Λ. Λαυρεντιάδης –με συμμετοχές στο χώρο των καλλυντικών και του φαρμάκου μέσω των Alapis, Nεοχημικής και της Βιομηχανίας Φωσφορικών Λιπασμάτων, αλλά και τρανταχτά μερίδια αγοράς σε πολλά Μέσα Ενημέρωσης (βλ. Πήγασος, ΔΟΛ, Σκάι Fm, Επίκαιρα, πρώην Veto, Flash, Espresso, Ισοτιμία, τα Free Press του Γ. Κύρτσου, Daily Press, Red Fm)-και μόνος μεγαλομέτοχος της Proton Bank, φρόντισε να επιστρέψει τα χρήματα, με αντάλλαγμα από τον φίλο του υπουργό Ε. Βενιζέλο, να «παγώσουν» οι όποιες έρευνες της Αρχής Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και να αποτελέσει η Proton Bank, το πρώτο «πείραμα» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Το πολιτικό σκέλος
Το ζήτημα που ανέκυψε με το σκάνδαλο υπεξαίρεσης κουκουλώθηκε άρον-άρον με τους προσωπικούς –όπως τελικώς αποδεικνύεται-χειρισμούς του Ε. Βενιζέλου, ο οποίος προκειμένου να νομιμοποιήσει τα πεπραγμένα του κατέθεσε τροπολογία με αναδρομική ισχύ. Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, ο Βενιζέλος φέρεται να έδωσε χρήματα από τα διαθέσιμα του ελληνικού Δημοσίου στην Proton Bank παρά το ότι κάτι τέτοιο απαγορευόταν από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (νόμος του 1997, επί Σημίτη) και παρά το ότι υπήρχαν δύο αρνητικές εισηγήσεις από υπηρεσιακούς παράγοντες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους για μια τέτοια ενέργεια.
Μετά τη γνωστοποίηση του σκανδάλου ο έλεγχος της Αρχής ανακάλυψε «μαύρη τρύπα» στην Proton Bank και «περίεργες» συναλλαγές με τις επιχειρήσεις του πρώην ιδιοκτήτη της Λαυρεντιάδη.
Ο ίδιος, ο πρώην-είχε φροντίσει εγκαίρως να φύγει- μεγαλομέτοχος της Proton, με ανακοίνωσή του αποποιήθηκε τις όποιες ευθύνες στο σκάνδαλο, προσπάθησε να πείσει για προσωπικό «πόλεμο» που δέχεται από μερίδα των ΜΜΕ –τα υπόλοιπα άλλωστε τα είχε εξαγοράσει έναντι πινακίου φακής, για να τα κλείσει αργότερα ή να τα εκκαθαρίσει-ωστόσο, λίγο καιρό μετά θέλησε να επιστρέψει τα 51 εκατ. ευρώ για να κλείσει τα κακά στόματα.
Παρά τις στενές σχέσεις που διατηρούσε με την προηγούμενη κυβέρνηση της Ν.Δ., ιδρύματα της Εκκλησίας κ.λπ., φαίνεται ότι και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, δια χειρός Βενιζέλου, δεν άφησε… αβοήθητο έναν πολύτιμο πολιτικό φίλο με πλούσιες διασυνδέσεις με διεθνή-κυρίως αμερικανικά-funds. Όχι αδίκως, αρκετοί παροικούντες την Ιερουσαλήμ σχολίαζαν το περασμένο καλοκαίρι πως ο Κοσκωτάς μπροστά στο Λαυρεντιάδη, ήταν… κολεγιόπαιδο.
Νέο τοπίο στον τραπεζικό κλάδο
Εκτός από τις πολιτικές προεκτάσεις που είναι πολλές και με τον τρόπο που κουκουλώθηκε το ζήτημα, πιθανώς, ποτέ δεν θα μάθουμε, το ζήτημα της κρατικοποίησης της Proton Bank εγείρει και επιπλέον θέματα αναφορικά με το μέλλον του τραπεζικού κλάδου στη χώρα. Η Proton Bank οδηγήθηκε στην αγκαλιά της λύσης bridge bank (ενδιάμεσης τράπεζας) όχι τόσο προς όφελος των καταθετών της-όπως πασχίζουν να πείσουν κυβέρνηση και καθεστωτικά ΜΜΕ-, όσο με γνώμονα τη σταθερότητα του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς μια χρεοκοπία θα προκαλούσε ντόμινο και στις υπόλοιπες τράπεζες. Έτσι, για ακόμη μια φορά η εντολοδόχος κυβέρνηση της τρόικας, επέλεξε να ταχθεί αναφανδόν υπέρ των τραπεζικών κερδών: εκτός από τα 108 δισ. ευρώ που έχουν ήδη λάβει και τα 20 ή 30 δισ. ευρώ που θα προέλθουν από τη νέα 6η δόση του δανείου και θα διατεθούν για την περαιτέρω στήριξη(!) του χρηματοπιστωτικού συστήματος, επιλέγει και την ενεργοποίηση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, σώζοντας –ουσιαστικά-το τραπεζικό κεφάλαιο, καθώς εγγυάται τα χρήματα μιας ήδη πτωχευμένης τράπεζας.
Πέραν των όποιων λεπτομερειών που αφορούν στην περίπτωση της Proton Bank και μπορεί εύκολα να βρει κάποιος στα πολλά δημοσιεύματα, υπάρχει ένα ζήτημα που δεν έχει-σκοπίμως βέβαια-αναδειχθεί επαρκώς. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχει δημιουργηθεί με δανεισμό του ελληνικού Δημοσίου, με πάνω από 20 δισ. ευρώ, ποσό που φυσικά θα κληθεί να πληρώσει ο ελληνικός λαός. Επιπροσθέτως, από την ύπαρξή του, κερδισμένοι δεν είναι τόσο οι μικρομεσαίοι καταθέτες, όσο οι σημερινοί μεγαλομέτοχοι και οι διαχειριστές των τραπεζών και φυσικά τα όποια συμμετέχοντα funds και οι απανταχού μεσάζοντες. Η ευκολία με την οποία η Proton Bank πέρασε σε καθεστώς κρατικοποίησης-και παρά τις εναγώνιες προσπάθειες των αρμόδιων υπουργών να πείσουν ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί σε άλλες ελληνικές τράπεζες-προοιωνίζεται ένα νέο τοπίο στον τραπεζικό κλάδο, καθώς το «κακό» μέρος της τράπεζας (bad bank) που περνά σε καθεστώς εκκαθάρισης και επίτηδες απαξιώνεται, εύκολα θα μπορούσε να… ξεφορτωθεί το προσωπικό της τράπεζας, αλλά και να πωληθεί κοψοχρονιά σε ξένα κεφάλαια…
Ήδη το ενδεχόμενο αυτό έχει επισημανθεί και από την ΟΤΟΕ που σχολιάζοντας την ύπαρξη της bridge bank και το διαχωρισμό των περιουσιακών στοιχείων μιας τράπεζας σε υγιή και προβληματικά, έχει κάνει λόγο για «τράπεζες που περνούν στον πλήρη έλεγχο του Δημοσίου, σκόπιμα απαξιωμένες, προκειμένου να διευκολυνθεί η μεταβίβασή τους στα χέρια ξένων συμφερόντων και να τεθεί υπό πλήρη έλεγχο η όποια μελλοντική εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης της χώρας».
