Του Ανδρέα Πετρόπουλου
Η τρίτη φάση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης (από τις τράπεζες, στην πραγματική οικονομία και τώρα στο δημόσιο χρέος και τα ελλείμματα) εκδηλώνεται στη χώρα μας με παρατεταμένη κατάρρευση της απασχόλησης την τελευταία διετία. Από το 2007, όταν ακόμα η γενίκευση της κρίσης αποτελούσε ένα πιθανό ενδεχόμενο, η ανεργία στην Ελλάδα τραβάει την ανηφόρα, παρά την συνεχώς αυξανόμενη φτηνή και κυρίως ανασφάλιστη εργασία και τη διευρυνόμενη flexicurity που, αμφότερες, συνέβαλαν τα μέγιστα στη μακιγιαρισμένη αποτύπωση των επίσημων στατιστικών της ανεργίας καθ’ όλη την προηγούμενη πενταετία.
Αυτό αποδεικνύουν άλλωστε και τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του ΣΕΠΕ (Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας), σύμφωνα με τα οποία στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας χάθηκαν, την τελευταία διετία, περίπου 390.000 θέσεις εργασίας. Ταυτόχρονα οι άνεργοι εκτιμούνται ήδη κοντά στο 1.000.000 (776.000 ήταν οι επίσημα εγγεγραμμένοι άνεργοι στον ΟΑΕΔ τον περασμένο Φεβρουάριο) σε 600.000 οι επισφαλώς απασχολούμενοι και κοντά στους 300.000 οι λεγόμενοι άεργοι, δηλαδή, όσοι απογοητευμένοι από την μακροχρόνια ανεργία έχουν σταματήσει να αναζητούν εργασία, περνώντας οριστικά στο περιθώριο.
Εκτός όμως από τα ποσοτικά στοιχεία που ουσιαστικά επιβεβαιώνουν ότι η απασχόληση στη χώρα μας, κυριολεκτικά, καταρρέει (από τους 2.600.000 εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα το 2007, ο αριθμός μειώθηκε τον επόμενο χρόνο στους 2.440.000 και το 2009 στους 2.221.000) τα ποιοτικά στοιχεία είναι ακόμα πιο εντυπωσιακά και αποδεικνύουν την κατάρρευση του μύθου της ελαστικότητας.
Μια προσεκτικότερη ανάγνωση των στοιχείων του ΣΕΠΕ αποδεικνύει ότι τη μεγαλύτερη αναλογία σε χαμένες θέσεις εργασίας, κατέχουν όσοι εργάζονταν με ελαστικές μορφές εργασίας. Μόνο το 2009 τέθηκαν εκτός αγοράς εργασίας 91.225 άτομα που εργάζονται είτε με μερική απασχόληση, είτε με «μπλοκάκι», αποδεικνύοντας έτσι ότι όσο περισσότερο ευάλωτος και χωρίς κατοχυρώσεις είναι ένας εργαζόμενος, τόσο ευκολότερα υποχρεώνεται σε αποχώρηση και χωρίς μάλιστα τις αντίστοιχες υποχρεώσεις (π.χ. αποζημίωση) ενός πλήρως απασχολούμενου που προστατεύεται από κάποια συλλογική σύμβαση εργασίας. Ας προσέξουμε άλλες δύο παραμέτρους: α) αυξήθηκε κατά 20% ο αριθμός των εργαζομένων που υποχρεώθηκαν σε εκ περιτροπής εργασία, δηλαδή σε εργασία 4 ή 3 ημερών την εβδομάδα, με αντίστοιχη μείωση του μισθού έως 40% και β) αυξήθηκε κατά 30% ο αριθμός των εργαζομένων που προσέφυγαν δικαστικά προκειμένου να επιλύσουν διαφορές με τους εργοδότες (καταχρηστικές απολύσεις, μη καταβολή δεδουλευμένων, αυθαίρετη μεταβολή των εργασιακών σχέσεων).
Τα επόμενα χρόνια η ανεργία αναμένεται να λάβει ασύλληπτες διαστάσεις και οι κατακτήσεις των εργαζομένων θα τίθενται σε συνεχή αμφισβήτηση (αναστολή συλλογικών συμβάσεων, θέσπιση «υπό»-κατώτατου μισθού για τους νέους, υποδεικνύει ο ΟΟΣΑ). Όπως εκτιμά και το ΙΝΕ, ακόμα και αν υπάρξει σταδιακή οικονομική ανάκαμψη, η απασχόληση θα επιστρέψει στα προ του 2008 επίπεδα το 2015! Μια τέτοια προοπτική, αν δεν ανατραπεί άμεσα, θα πλήξει ιδιαίτερα τους νέους, τους ανειδίκευτους, τους μετανάστες και τους εργαζόμενους σε ευέλικτες και προσωρινές μορφές απασχόλησης, που θα βαδίζουν στην απαξίωση και το περιθώριο.
