Τα Κοινωνικά Ιατρεία μπροστά στην Κυβέρνηση της Αριστεράς
Της Χριστίνας Κυδώνα*
Οι άνθρωποι που ιδρύσαμε, στελεχώσαμε και δυναμώσαμε τα Κοινωνικά Ιατρεία (ΚΙΑ) σε όλη τη χώρα, συναντηθήκαμε πάνω σε κάποιες βασικές αρχές, παρ’ ότι ανήκαμε σε διαφορετικούς πολιτικούς χώρους και κάναμε το όραμά τους πράξη. Δημιουργήσαμε αμεσοδημοκρατικές συλλογικότητες, αυτόνομες πολιτικά και οικονομικά, οι οποίες εναντιώθηκαν στην ασκούμενη πολιτική υποβάθμισης του δημόσιου συστήματος Υγείας, όχι μόνο στα λόγια, αλλά παρουσιάζοντας έργο. Ένα έργο τόσο αξιόλογο και πρωτοφανές, που προσέλκυσε δημοσιογράφους και ακτιβιστές από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι γνωστοποίησαν όλη αυτή τη δουλειά παγκοσμίως. Μάλιστα, το κάναμε χωρίς να χαϊδεύουμε τα αφτιά του «κακόμοιρου Έλληνα που τον χτύπησε η κρίση». Αντίθετα, καταγγείλαμε με έναν ξεκάθαρο αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό λόγο τα κρατικά εγκλήματα, καταδεικνύοντας τους ενόχους. Ουσιαστικά, υπερασπιστήκαμε τον πυρήνα της ιατρικής δεοντολογίας, καλώντας όλους τους υγειονομικούς να μην υπακούσουν στις διοικητικές εντολές αποκλεισμού των ασθενών.
Είναι βέβαιο ότι ο κόσμος των ΚΙΑ νιώθει βαθιά ανακουφισμένος από την πτώση της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου, μια κυβέρνηση που οδήγησε στο θάνατο πολλούς και αύξησε δραματικά τη νοσηρότητα. Ο αποκλεισμός των ανασφάλιστων από το ΕΣΥ δεν στοίχισε μόνο ζωές, αλλά ενοχοποίησε τους ανθρώπους που πέρα απ’ τη φτώχεια θα έπρεπε ν’ αντέξουν και τη ντροπή την ώρα που τους έδιωχναν από τα νοσοκομεία, επειδή δεν είχαν να πληρώσουν. Μετά από αυτήν τη ζοφερή τριετία που τα Κοινωνικά Ιατρεία παρείχαν Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας σε όλους τους ανασφάλιστους (Έλληνες και μετανάστες) χωρίς όρους και προϋποθέσεις, ήρθε η ώρα να δικαιωθεί το κύριο αίτημα τους από το νέο Υπουργείο Υγείας, το οποίο μόλις ανέλαβε, ανακοίνωσε την ελεύθερη, δωρεάν και ισότιμη πρόσβαση όλων στο ΕΣΥ.
Ευχή να αυτοκαταργηθούμε
Ήταν κρυφή ευχή μας «μια μέρα να αυτοκαταργηθούμε», να έχει πετύχει δηλαδή ο αγώνας μας για την επανάκτηση ενός δημόσιου συστήματος Υγείας ανοιχτού σε όλους και να μην χρειάζεται η κοινωνία να βασίζεται σε «εθελοντικές» πρωτοβουλίες, όσο ριζοσπαστικές και αν είναι αυτές. Το ερώτημα είναι αν αυτή η μέρα πλησιάζει… Πιστεύω ότι από τη μια οι παρεμβάσεις στο χώρο της Υγείας μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, αν όντως είναι «αριστερή», είναι αναμενόμενο να δεχτούν πόλεμο και μάλιστα λυσσαλέο από τα συμφέροντα που θα θιχτούν και από την άλλη, ο χρόνος που χρειάζεται για να φανούν κάποιες αλλαγές είναι αρκετός. Ακόμα κι αν εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση (που πρέπει να είναι γενναία, γιατί το αντικείμενο είναι κοστοβόρο) θα περάσουν μήνες για:
α) Να αποσυρθούν τα νομοθετήματα που ιδιωτικοποίησαν την Υγεία και κατεδάφισαν το δίκτυο πρωτοβάθμιας περίθαλψης (βλ. ΕΣΑΝ, μεταρρύθμιση ΠΕΔΥ).
β) Να καλυφτούν τα εκατοντάδες κενά σε ιατρικό, νοσηλευτικό και βοηθητικό προσωπικό με αξιολογικά κριτήρια
γ) Να ξηλωθεί ο μηχανισμός διαφθοράς που λυμαίνεται τα νοσοκομεία για δεκαετίες.
Με αυτήν την έννοια, τα ΚΙΑ πρέπει να συνεχίσουν να στηρίζουν την κοινωνία όσο εκείνη τους χρειάζεται, όπως και να συμβαδίζουν με το νοσοκομειακό κίνημα στον αγώνα για ένα σύστημα Υγείας πραγματικά δημόσιο, πραγματικά καθολικό και με ποιοτικές παρεχόμενες φροντίδες. Η συνέχιση της ύπαρξης τους είναι αναγκαία και για έναν ακόμη λόγο. Γιατί αποτελούν ένα παράδειγμα εγχειρήματος που μπορεί να είναι ταυτόχρονα φοβερά παραγωγικό και λειτουργικό, χωρίς να διοικείται από προέδρους και διοικητικά συμβούλια, χωρίς κομματικά επιτελεία και εκλογές, με οριζόντια δομή και διατομεακές αποφάσεις, χωρίς να βασίζεται στο ιατρικο-κεντρικό μοντέλο. Τα ΚΙΑ μπορεί να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για ένα νέο ΕΣΥ, μια απτή απόδειξη του τι μπορούν να δημιουργήσουν οι άνθρωποι, όταν συμμετέχουν σε συλλογικότητες με ισότιμο τρόπο, νιώθουν ότι αναγνωρίζεται το έργο τους, λαμβάνουν ικανοποίηση από το ορατό αποτέλεσμα της δουλειάς τους και αναπνέουν ένα αέρα ελευθερίας όπου μπορούν να δημιουργούν. Αυτήν την έμπνευση την έχει ανάγκη το ΕΣΥ, γιατί είναι κουρασμένο, υποτιμημένο και συκοφαντημένο, χρειάζεται μια ένεση χαράς, σαν αυτήν που απολαμβάνουμε κάποιες φορές όλοι μέσα στα ΚΙΑ…
Ας ελπίσουμε, λοιπόν, «εκείνη η μέρα να μην αργήσει» και μέχρι τότε θα συνεχίσουμε να παλεύουμε μαζί με τους ασθενείς για το δικαίωμα όλων στην Υγεία, εμπνεόμενοι από το σύνθημα των Ζαπατίστας, που λέει ότι «για ν’ αγωνιστείς, χρειάζεται λίγη ντροπή, κάμποση αξιοπρέπεια και πολλή οργάνωση».
* Η Χριστίνα Κυδώνα είναι Νοσοκομειακή γιατρός, Μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης
