Σε νέο πεδίο οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές στον Ισημερινό. Του Ερρίκου Φινάλη
Στις 17 Φεβρουαρίου θα πραγματοποιηθεί στον Ισημερινό ο πρώτος γύρος των εκλογών για την ανάδειξη νέου προέδρου. Η αναμέτρηση προκαλεί το ενδιαφέρον όχι μόνο των υπόλοιπων λατινοαμερικάνικων χωρών, αλλά και κινημάτων απ’ όλο τον κόσμο. Γεγονός εύλογο, αφού ο Ισημερινός καταγράφεται στη συλλογική συνείδηση ως κομμάτι του συνολικότερου ρεύματος λαϊκών εξεγέρσεων και μαζικών κινημάτων που άλλαξαν το χρώμα της Λατινικής Αμερικής και ανέδειξαν κυβερνήσεις οι οποίες διαφοροποιούνταν από το νεοφιλελευθερισμό και αντιτίθονταν στην «παραδοσιακή» επικυριαρχία των ΗΠΑ.
Από την άλλη, βέβαια, αυτό το ρεύμα αλλαγών που διαπέρασε τις περισσότερες χώρες της περιοχής, χαρακτηρίζεται από μεγάλη ανομοιομορφία. Για παράδειγμα, ο Ισημερινός του Ραφαέλ Κορέα δεν μπορεί να συγκριθεί με τη Βολιβία ή με τη Βενεζουέλα, όπου οι κυβερνήσεις του Μοράλες και του Τσάβες, αντίστοιχα, προχώρησαν σε πολύ βαθιές αλλαγές. Οι εξελίξεις στη Λατινική Αμερική συγκεντρώνουν, έτσι, την προσοχή μας, αφού οι σημαντικότατες διαφοροποιήσεις που παρακολουθούμε μας βοηθούν να μελετήσουμε τα προβλήματα, τα διλήμματα, ακόμη και τα πισωγυρίσματα που αντιμετωπίζουν οι διαδικασίες μετάβασης.
Χωρίς τους παραδοσιακούς συμμάχους ο Κορέα
Στις εκλογές είναι εκ νέου υποψήφιος ο απερχόμενος πρόεδρος Ραφαέλ Κορέα – αυτή τη φορά, όμως, δίχως την υποστήριξη των κινημάτων των ιθαγενών και της Αριστεράς, που λίγα χρόνια πριν είχαν αποτελέσει τον πολιορκητικό κριό του νικηφόρου εκλογικού λαϊκού ρεύματος. Από την άλλη, η διαφοροποίηση στο μπλοκ των δυνάμεων που αρχικά στήριζαν τον Κορέα δεν φαίνεται να έχει απόηχο σε μεγάλο τμήμα της Αριστεράς σε διεθνές επίπεδο, όπου ο απερχόμενος πρόεδρος διατηρεί σχεδόν ανέπαφη την αντινεοφιλελεύθερη φήμη του. Γιατί όμως ο Κορέα έχασε την υποστήριξη των παραδοσιακών συμμάχων του στο εσωτερικό της χώρας; Η κοινή δήλωση διαμαρτυρίας (*) των εκπροσώπων της Αριστεράς και των ιθαγενών προς το Φόρουμ του Σάο Πάολο, το οποίο φέρεται να αποφάσισε μια πρωτοβουλία «υπέρ της επανεκλογής του προέδρου Κορέα», προσφέρει μια απάντηση:
«Η κυβέρνηση του Κορέα πρόδωσε το σχέδιο μετασχηματισμού για την υλοποίηση του οποίου τον επανεκλέξαμε πρόεδρο. Η πολιτική που εφαρμόζει δεν υπηρετεί τα συμφέροντα των λαών του Ισημερινού. Αντίθετα, ευνοεί τα συμφέροντα των πολυεθνικών του πετρελαίου, των ορυχείων και των τηλεπικοινωνιών και υπηρετεί τους επιχειρηματικούς και τραπεζικούς ομίλους, που επί Κορέα είχαν τα μεγαλύτερα κέρδη στην ιστορία τους. Κατηγορεί το ιθαγενικό κίνημα και την Αριστερά ως προβοκάτορες και πράκτορες της CIA, επειδή υπερασπιζόμαστε το νερό και τον φυσικό πλούτο της χώρας από την αδηφαγία των πολυεθνικών, και χρησιμοποιεί διαρκώς ρατσιστικές προσβολές για να δυσφημίσει τους ηγέτες του λαού και των ιθαγενικών εθνών. Χτυπάει τα εργατικά δικαιώματα επιβάλλοντας την ελαστικοποίηση της εργασίας, το καθεστώς ενοικίασης εργαζομένων, τις απολύσεις χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων. Παραβιάζει την αυτονομία των πανεπιστημίων κι εμποδίζει την πρόσβαση της νεολαίας στην ανώτατη εκπαίδευση. Η αυταρχική κυβέρνησή του κρατά φυλακισμένους, με γελοίες κατηγορίες περί σαμποτάζ και τρομοκρατίας, εκατοντάδες στελέχη του εργατικού, φοιτητικού, ιθαγενικού και αγροτικού κινήματος. Τέλος, χρησιμοποιεί αντιιμπεριαλιστική φρασεολογία, αλλά ενέταξε πλήρως τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας στο εγκληματικό “Σχέδιο Κολομβία”».
Υποψηφιότητα Ακόστα
Στο μεταξύ η προεκλογική εκστρατεία κορυφώνεται, με όλες τις ως τώρα δημοσκοπήσεις να ευνοούν τον Κορέα, που προβάλλει την ταυτότητα του «υπερασπιστή των συμφερόντων της λαϊκής πλειοψηφίας», και πιστώνεται για παράδειγμα τη μείωση του ποσοστού φτώχειας από το 36,7% στο 25,3% στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας. Πράγματι, κανένας από τους 7 ανθυποψηφίους του δεν φαίνεται να τον απειλεί με αξιώσεις. Είναι λοιπόν ενδιαφέρον το γεγονός ότι, παρά τη μεγάλη απόσταση που τον χωρίζει από τους αντιπάλους του, το επιτελείο του απερχόμενου προέδρου μοιάζει να «βλέπει» ως κύριο εχθρό τον κοινό υποψήφιο των ιθαγενών και της Αριστεράς, τον Αλμπέρτο Ακόστα, ο οποίος ως το 2008 ήταν το δεξί χέρι του Κορέα και βασικός θεωρητικός του ρεύματος που τον έφερε στην εξουσία. Έτσι, οι ρατσιστικές προσβολές εναντίον του Ακόστα, διότι… υποστηρίζεται από τους ιθαγενείς και διότι η υποψήφια αντιπρόεδρός του, Μάρσια Καϊσέδο, είναι μαύρη (!), δίνουν και παίρνουν στις προεκλογικές ομιλίες και στα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση ΜΜΕ.
Ο Ακόστα στις εκλογές του 2007 ήταν υποψήφιος με το κόμμα του Κορέα, και εκλέχτηκε βουλευτής πανηγυρικά, πρώτος σε ψήφους σε όλη τη χώρα. Διατέλεσε υπουργός Ενέργειας και Ορυχείων και έπειτα πρόεδρος της βουλής, θέση από την οποία παραιτήθηκε το 2008, όταν διαπίστωσε ότι «η νεοφιλελεύθερη στροφή της κυβέρνησης Κορέα δεν διορθώνεται». Σήμερα η υποψηφιότητά του υποστηρίζεται από το μέτωπο «Πολυεθνική Ενότητα της Αριστεράς», το οποίο ιδρύθηκε το 2011 από ευρύ φάσμα κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Μάλιστα, στα ισπανικά η ονομασία αναφέρεται στην Αριστερά σε πληθυντικό αριθμό, Unidad Plurinacional de Izquierdas («Αριστερές»), θέλοντας να τονίσει τον πολύχρωμο χαρακτήρα του μετώπου, που ενώνει από τις οργανώσεις των ιθαγενών και τα κοινωνικά κινήματα ως τους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές.
Το Μάρτη του 2012 το μέτωπο πρωτοστάτησε στην «Πορεία για τη Ζωή», που ξεκίνησε από τα δάση του Αμαζονίου με 2.500 ιθαγενείς και κατέληξε με δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές στην πρωτεύουσα Κίτο. Εκεί πραγματοποιήθηκε μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στα σχέδια της κυβέρνησης του Κορέα για ιδιωτικοποίηση του νερού και για αδειοδότηση «εγκαταστάσεων ανοικτής εξόρυξης μεταλλευμάτων» στην καρδιά του Αμαζονίου…
Είναι προφανές ότι οι εξελίξεις στον Ισημερινό, όπως και σε όλη τη Λατινική Αμερική, ενδιαφέρουν κάθε ρεύμα και κίνημα που αγωνίζεται για την αποτίναξη του νεοφιλελεύθερου ζυγού και για μια διέξοδο που θα υπηρετεί τις λαϊκές πλειοψηφίες. Αυτές οι διαδικασίες μετάβασης, με όλες τις διαφοροποιήσεις και τα ζιγκ ζαγκ που σημειώνουν, μπορούν να προσφέρουν πλούσια πείρα και διδάγματα, θετικά και αρνητικά – τα οποία με τη σειρά τους θα μπολιάσουν και θα δυναμώσουν κάθε νέα προσπάθεια σ’ αυτή την κατεύθυνση. Στο επόμενο φύλλο του Δρόμου θα έχουμε να πούμε περισσότερα…
(*) Τη διαμαρτυρία κατά της πρωτοβουλίας υποστήριξης του Κορέα υπογράφουν οι εκπρόσωποι του ιθαγενικού κόμματος Pachakutik, του Λαϊκού Δημοκρατικού Κινήματος (MPD), του Μαρξιστικού Λενινιστικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCMLE), του Επαναστατικού Σοσιαλιστικού Ρεύματος (CSR) και του Κόμματος «Συμμετοχή» (ΡΡ). Αυτές οι πολιτικές δυνάμεις του Ισημερινού συμμετέχουν στο συγκεκριμένο φόρουμ, που αποτελεί χώρο διαλόγου πολλών ρευμάτων της λατινοαμερικάνικης Αριστεράς.
«Εντολή για Νερό, Ζωή και Αξιοπρέπεια των Λαών»
Τα ιθαγενικά κινήματα στρέφονται ενάντια στον Κορέα
Με τον παραπάνω τίτλο, η Συνομοσπονδία των Ιθαγενικών Εθνών του Ισημερινού (CONAIE) δημοσίευσε πρόσφατα ένα μανιφέστο που σηματοδοτεί την οριστική ρήξη της με τον Κορέα και την πολιτική του. Ακολουθούν ορισμένα αποσπάσματα:
Η κυβέρνηση του προέδρου Κορέα χαρακτηρίστηκε αρχικά από μια αντινεοφιλελεύθερη κατεύθυνση, εγκολπώνοντας το λόγο και τις προτάσεις που συγκρότησαν την αγωνιστική πλατφόρμα του ιθαγενικού κινήματος και των κοινωνικών κινημάτων. Αλλά αυτό που έκανε στην πορεία ήταν να προωθήσει μια μεγάλη καπιταλιστική μεταρρύθμιση, συνεχίζοντας το μοντέλο εξαγωγής πρώτων υλών, κερδοσκοπικής εμπορευματοποίησης και εκμετάλλευσης της βιοποικιλότητας από τον ιδιωτικό τομέα, προς όφελος των πολυεθνικών εταιριών.
Παρόλο που στην αρχή χρησιμοποιούσε πατριωτικό λόγο και υποστήριζε ότι τους φυσικούς πόρους της χώρας πρέπει να τους διαχειρίζονται κρατικές επιχειρήσεις, στην πράξη ανέθεσε την εκμετάλλευσή τους στο πολυεθνικό κεφάλαιο. Αφαίρεσε από τη δημόσια Petroecuador μια σειρά πετρελαιοπηγών και τις παρέδωσε στις πολυεθνικές – κάτι που δεν είχε συμβεί ούτε στα χρόνια ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού. Το ίδιο συνέβη και στην εξόρυξη μεταλλευμάτων. Για παράδειγμα από το Μιραδόρ, με παραγωγή αξίας 20 εκατομμυρίων δολαρίων, μόνο το 22% των κερδών μπαίνει στα κρατικά ταμεία. Το 78% κατακρατείται από τους «επενδυτές», οι οποίοι επιπλέον μας φορτώνουν 681 δισεκατομμύρια λίτρα μολυσμένου νερού. Η εκμετάλλευση του υδάτινου δυναμικού, που έχει παραχωρηθεί σε κινεζικές εταιρίες, αποσκοπεί στην παροχή ενέργειας για την επεξεργασία του ορυκτού πλούτου και ύδρευσης για τις αγροβιομηχανικές μονάδες. Για να το πετύχει, πλημμυρίζει χιλιάδες εκτάρια της πιο εύφορης γης και αυτής με την πλουσιότερη βιοποικιλότητα, καθώς και ιθαγενικά εδάφη.
Χρησιμοποιώντας μια μετανεοφιλελεύθερη γλώσσα, και ανεμίζοντας ταυτόχρονα τα σύμβολα της Αριστεράς και της επανάστασης, η κυβέρνηση κατέλαβε έναν κρατικό μηχανισμό αποδιαρθρωμένο από το νεοφιλελευθερισμό.
Αλλά η ανάκτηση του κράτους αφορούσε την εκτελεστική εξουσία, και ιδίως τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, που αποδείχτηκε καταπιεστικός, συγκεντρωτικός, ρατσιστής, σεξιστής και κάθε άλλο παρά δημοκράτης. Προσπάθησε να διαλύσει και να συκοφαντήσει τις κοινωνικές συλλογικότητες που αντιστέκονται στην εφαρμογή του μοντέλου του.
Πεντακόσιοι σύντροφοί μας είναι φυλακισμένοι ή υπόδικοι επειδή υπεράσπισαν τα κοινωνικά δικαιώματα και το περιβάλλον. Όλα αυτά δείχνουν μια συστηματική πολιτική ποινικοποίησης της οργάνωσης του λαού.
info
- Εκλογική εκστρατεία του Κορέα: www.movimientoalianzapais.com.ec
- Εκλογική εκστρατεία του Ακόστα: www.albertoacosta2013.com
- Ιθαγενική συνομοσπονδία CONAIE: www.conaie.org
- Λαϊκό Δημοκρατικό Κίνημα (MPD): www.mpd15.org.ec