Πριν καν αναλάβει τα ηνία των ΗΠΑ, ο Τραμπ έχει προλάβει να εξαπολύσει απειλές προς όλες τις κατευθύνσεις, και μάλιστα με πρώτο στόχο τους «συμμάχους» της Ουάσιγκτον. Αυξάνεται έτσι η ένταση και αβεβαιότητα που χρωματίζει πια σχεδόν όλο τον πλανήτη. Όχι τυχαία, όμως, μέχρι στιγμής ο Τραμπ συγκεντρώνει το ενδιαφέρον και τα βασικά πυρά του στην αμερικανική ήπειρο (βλ. και χάρτη):
1. Προειδοποιεί τον Καναδά και το Μεξικό ότι θα επιβάλει συντριπτικούς δασμούς 25% στις εισαγωγές των προϊόντων τους, προτείνει να γίνει ο Καναδάς η 51η πολιτεία των ΗΠΑ, και διαβεβαιώνει ότι θα αλλάξει γεωγραφικές ονομασίες ασύμβατες με μια εικόνα παντοκρατορίας των ΗΠΑ (πρώτο θύμα ο Κόλπος του Μεξικού). Αντιγράφει σε αυτό τον επίσης δημιουργικό γλωσσοπλάστη και ανασχεδιαστή συνόρων Ερντογάν, τον οποίο θαυμάζει για τον τρόπο με τον οποίο κόβει γόρδιους δεσμούς…
2. Δηλώνει ότι η παρουσία Ρώσων και Κινέζων στον Αρκτικό κύκλο αποτελεί απειλή για τις ΗΠΑ, κι άρα απαιτεί από τη Δανία να του παραδώσει τη Γροιλανδία, εν ανάγκη και έναντι χρηματικού αντιτίμου – λες κι αυτή είναι υποστατικό γαιοκτήμονα του Νότου που πουλιέται μαζί με τους δούλους του. Στέλνει και το γιο του να «επισκεφθεί» το νησί προκειμένου να διασφαλίσει ότι, αν οι Δανοί δεν αποδειχθούν αρκούντως ενδοτικοί, θα υπάρξει εναλλακτική λύση – πιθανά διπλαρώνοντας τους ηγέτες του κινήματος των γηγενών, οι οποίοι εδώ και δεκαετίες διεκδικούν ανεξαρτησία από την Κοπεγχάγη.
3. Απαιτεί από την κυβέρνηση του Παναμά την εκδίωξη των κινεζικών εταιριών που δραστηριοποιούνται στη Διώρυγα, καθώς και φτηνότερο κόστος διέλευσης για τα πλοία συμφερόντων ΗΠΑ, ειδάλλως «ζητάμε να μας επιστραφεί(!) η Διώρυγα άμεσα, πλήρως και χωρίς καμία συζήτηση». Για να υπογραμμίσει δε την αποφασιστικότητά του, δηλώνει ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει κάθε τρόπο, ακόμη και στρατιωτική εισβολή, για να «ανακτήσει» τη Διώρυγα που κακώς «χάρισαν» οι ΗΠΑ στη χώρα στην οποία βρίσκεται!
Ο Τραμπ –ως εκπρόσωπος ενός τμήματος της βορειοαμερικανικής ελίτ στο οποίο προσχωρούν όλο και περισσότεροι πρώην αντίπαλοι– δεν είναι ούτε τρελός ούτε μεγαλομανής, όπως ψελλίζουν ακόμα αρκετοί «σοβαροί» αλλά σαστισμένοι αναλυτές, οι οποίοι αδυνατούν να κατανοήσουν ότι μπήκαμε σε μια νέα εποχή. Μια εποχή δίχως κανόνες που έστω στα λόγια γίνονται σεβαστοί, και άρα δίχως όρια. Μια εποχή χωρίς καν τη διπλωματική διγλωσσία στην οποία επιδίδονταν οι προκάτοχοι.
Είναι στρουθοκαμηλισμός να τα θεωρεί κανείς όλα αυτά παραλήρημα του Τραμπ, και να προσδοκά ότι «δεν μπορεί, όπου να ’ναι κάποιος θα τον συμμαζέψει». Άλλοι ηγέτες και αναλυτές, πιο σβέλτοι διανοητικά, και εξίσου κυνικοί με τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, έχουν πιάσει το μήνυμα και προσαρμόζονται γοργά. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Τραμπ θα καταφέρει όσα επιδιώκει – πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο διατεθειμένες είναι μια σειρά ηγεσίες να μετατρέψουν τις χώρες τους σε ένα ακόμα αστεράκι που θα προστεθεί στη σημαία του μεγάλου αφεντικού, και τους λαούς τους σε ανδράποδα της βορειοαμερικανικής ελίτ. Και φυσικά από το αν οι λαοί θα σκύψουν το κεφάλι σε μια τέτοια μοίρα, όπως κι από το πόσο ικανοί να επιβάλουν άλλες λύσεις είναι οι «στρατηγικοί αντίπαλοι» των ΗΠΑ.
Όμως η επιδίωξη της νέας διοίκησης της Ουάσιγκτον είναι σαφής: ανακοπή της πτωτικής πορείας των ΗΠΑ, και εν τέλει ολική επαναφορά τους ως αδιαμφισβήτητου επικυρίαρχου – αρχής γενομένης από τη «δική τους» ήπειρο. Φυσικά είναι μια επιδίωξη γεμάτη αντιφάσεις και απρόοπτα, αλλά γι’ αυτό ακριβώς (κι επειδή είναι τραγική, ιδίως σε σύγκριση με το παρελθόν, η ποιότητα της σύμφυσης του σημερινού «μεσσιανικού» πολιτικού προσωπικού με «καινοτόμους» μπίζνεσμεν) ενισχύονται οι πιθανότητες μιας γενικευμένης και πιθανότατα εντελώς καταστροφικής για όλους σύρραξης. Σε κάθε περίπτωση, τρελός δεν είναι ο Τραμπ. Τρελός είναι όποιος νομίζει πως θα τη γλιτώσει αν «κάτσει ήσυχος».
Το πόκερ του Τραμπ
Η τετραετής προεδρία του Μπάιντεν, τόσο πολεμοκάπηλη ώστε έκανε τον Τραμπ να μοιάζει με… «ειρηνιστή», κόστισε στους Δημοκρατικούς πάνω από 12 εκατομμύρια ψήφους σε σχέση με το 2020. Αν η προεδρία Μπάιντεν εξελίχθηκε σε πλήρη συνέχεια της πρώτης προεδρίας Τραμπ, τι καινοτομίες μπορεί να μας φέρει ο Τραμπ ΙΙ; Δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία για την επιθυμία του να επανεκκινήσει την κυριαρχία των ΗΠΑ στην οικονομική, διπλωματική και στρατιωτική σφαίρα.
- Στην τεράστια πολιτική επένδυση του βορειοαμερικανικού καπιταλισμού στον Τραμπ μπορεί κανείς να διαβάσει ξεκάθαρα την επείγουσα ανάγκη αναδημιουργίας μιας «στιγμής Ρήγκαν», η οποία μπορεί να επιφέρει έναν αποφασιστικό μετασχηματισμό της διεθνούς τάξης υπέρ των ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, η πιο σημαντική καινοτομία σε σχέση με τον Τραμπ Ι είναι η εμφάνιση μιας νέας φράξιας τεχνο-βαρόνων, με επικεφαλής τον Ίλον Μασκ, ο οποίος προορίζεται να ηγηθεί της αναδιάρθρωσης του αμερικανικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος.
- Το παιχνίδι του Τραμπ είναι υψηλού κινδύνου και η οικονομική του πολιτική είναι μια μπλόφα. Στην πραγματικότητα, είναι αδύνατο να κλείσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με δασμούς και ταυτόχρονα να διατηρηθεί το καθεστώς του δολαρίου, διότι είναι οι ροές κεφαλαίων από το εξωτερικό οι οποίες τροφοδοτούν την ισχύ του αμερικανικού νομίσματος – προκαλώντας την ίδια στιγμή αυτό το έλλειμμα. Για να γίνει η εγχώρια παραγωγή πιο ανταγωνιστική, θα ήταν απαραίτητο να εγκαταλειφθεί η υπερτίμηση του δολαρίου, που οφείλεται στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό μονοπώλιο.
- Ο Τραμπ μπορεί να υπολογίζει στη δουλικότητα των Ευρωπαίων και Ιαπώνων συμμάχων του, οι οποίοι στο παρελθόν δεν είχαν την αξιοπρέπεια να αντιδράσουν στις αμέτρητες καταχρήσεις που υπέστησαν, ενώ τώρα είναι έτοιμοι να καταπιούν ακόμη περισσότερα. Αλλά είναι πιθανό ότι ο υπόλοιπος κόσμος θα επιλέξει να ρισκάρει ώστε να αποκαλύψει την μπλόφα του Τραμπ, διότι έχει καταλάβει ότι οι ΗΠΑ εξαρτώνται από τις ξένες χώρες πολύ περισσότερο από ό,τι είναι πρόθυμες να παραδεχτούν.
- Η έκβαση της παρτίδας εξαρτάται και από τα χαρτιά των άλλων παικτών στο τραπέζι. Μεταξύ των αναδυόμενων οικονομιών, η Κίνα παραμένει εκείνη με τις καλύτερες δυνατότητες, καθώς έχει προετοιμάσει το έδαφος για μια ισχυρή επέκταση της εγχώριας ζήτησης που θα αντισταθμίσει την πιθανή επιδείνωση των εμπορικών εντάσεων με τις ΗΠΑ – αποδεικνύοντας έτσι ότι είναι έτοιμη να αντισταθεί στην επίθεση του Τραμπ. Τα χειρότερα χαρτιά φαίνεται να έχουν οι χώρες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής & Βόρειας Αφρικής, που εκτίθενται όλο και περισσότερο από το βάρος πολέμων χωρίς προοπτική λύσης.
Λεονάρντο Μπαρτζίλι
[αποσπάσματα από άρθρο του Ιταλού οικονομολόγου και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, που δημοσιεύθηκε στις 7/1/2025 στην ηλεκτρονική εφημερίδα Contropiano]
Επιστροφή στο Μέλλον
Οι μιας κάποιας ηλικίας θα θυμούνται την ταινία με αυτόν τον τίτλο, που στα μέσα της δεκαετίας του 1980 είχε σπάσει τα ταμεία. Με τις απειλές του Τραμπ ενάντια στον Παναμά, ίσως θυμηθούν και τι συνέβη εκεί το 1989. Επί τη ευκαιρία, θα το μάθουν και οι νεότεροι… Παραμονές Χριστουγέννων του 1989 λοιπόν, οι αχάριστες ΗΠΑ εισέβαλαν στον Παναμά. Θεώρησαν ότι δεν έχουν πλέον ανάγκη τον δικτάτορα Νοριέγκα (που ήταν από το 1967 έμμισθος πράκτορας της CIA: με τα έσοδα από το εμπόριο ναρκωτικών εξόπλιζε τους ακροδεξιούς Κόντρας στη Νικαράγουα, και χρηματοδοτούσε τη χούντα του Ελ Σαλβαδόρ). Στόχος ήταν να επιβληθεί μια πιο «αξιόπιστη» ηγεσία, ιδίως εφόσον πλησίαζε η στιγμή που, βάσει της συνθήκης του 1977, οι ΗΠΑ θα απέδιδαν στον Παναμά τον έλεγχο της Διώρυγας – η οποία ήταν και παραμένει σημαντική για την Ουάσιγκτον.
Η εισβολή συνιστούσε το αιματηρό πρελούδιο της «Νέας Τάξης Πραγμάτων» την οποία διακήρυξε ο πατήρ Μπους καθώς κατέρρεε το σοβιετικό μπλοκ, και σηματοδότησε τη βούληση της Ουάσιγκτον για πλήρη επιβολή σε αυτό που πάντα θεωρούσε πίσω αυλή της: ολόκληρη την Κεντρική και Νότια Αμερική. Στον Παναμά οι Αμερικανοί εξόντωσαν «παραδειγματικά» χιλιάδες αμάχους, κουρελιάζοντας για μια ακόμη φορά οποιονδήποτε διεθνή και ανθρώπινο κανόνα. Η γειτονιά Ελ Τσορίγιο της Πόλης του Παναμά είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: οι τρομερές βόμβες του ενός τόνου που έριχναν τα βομβαρδιστικά F-117 δεν άφησαν ούτε ένα κτίσμα όρθιο. Όσοι κάτοικοί της διασώθηκαν, την ονόμασαν «Μικρή Χιροσίμα»…
Τα ανθρώπινα λείψανα αποτεφρώθηκαν και πετάχτηκαν σε ομαδικούς τάφους. Υπολογίζεται ότι 3.000 Παναμέζοι, στη συντριπτική πλειοψηφία τους άμαχοι, δολοφονήθηκαν από τον αμερικανικό στρατό. Ας σημειωθεί ότι αυτή τη λαμπρή χριστουγεννιάτικη επιχείρηση του Ρεπουμπλικάνου Μπους τη χειροκρότησε τότε ένας φέρελπις Δημοκρατικός γερουσιαστής ονόματι Τζο Μπάιντεν(…) λέγοντας: «Ο πρόεδρος ορθώς αποφάσισε να αναλάβει δράση. Η επιχείρηση ήταν κατάλληλη και αναγκαία». Αλλά πάει κι αυτός: ό,τι μακελειό ήταν να κάνει, το έκανε. Τώρα ένα νέο σενάριο για την «Επιστροφή στο Μέλλον» γράφεται από το επιτελείο του Τραμπ – που χωρίς φιοριτούρες διαμηνύει ότι σχεδιάζει την εκ νέου πλήρη καθυποταγή όλης της ηπείρου στην Ουάσιγκτον.
