Το 1% των ενήλικων Αμερικανών είναι στη φυλακή – Υπερδιπλάσιος αριθμός είναι με αναστολή ή υπό επιτήρηση
Ο 38χρονος Αμερικανός Ντέιμον Θιμποντό κηρύχθηκε πριν από δυο μήνες αθώος. Είχε προηγουμένως εκτίσει 16 χρόνια σε αναμονή εκτέλεσης, περνώντας κάθε μέρα 23 ώρες στην απομόνωση. Ήταν ο 300ός κατάδικος και 18ος θανατοποινίτης στις ΗΠΑ που απαλλάχτηκε με τη βοήθεια μετα-δικαστικού τεστ DNA.
Στις ΗΠΑ βρίσκεται το ένα τέταρτο των φυλακισμένων όλου του κόσμου. Το 1% των ενήλικων Αμερικανών είναι έγκλειστο, το υψηλότερο με διαφορά ποσοστό στον κόσμο, έξι φορές μεγαλύτερο από το μέσο όρο. Αν σε αυτά τα 2,3 εκατομμύρια προσθέσουμε τους κατάδικους με αναστολή ή υπό επιτήρηση, φτάνουμε τα 7,3 εκατομμύρια[1]. Η Κίνα με υπερτετραπλάσιο πληθυσμό έχει 1,6 εκατομμύρια φυλακισμένους. Αναλογικά, οι έγκλειστοι των ΗΠΑ είναι επτά φορές περισσότεροι από τους έγκλειστους στην Ελλάδα.
Εγκληματολόγοι και νομικοί στον υπόλοιπο Δυτικό κόσμο αντιμετωπίζουν το αμερικανικό ποινικό σύστημα με φρίκη. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η υψηλή εγκληματικότητα όσο η πολιτική απέναντί της. Αν και τα εγκλήματα που αφορούν ανθρωποκτονίες στις ΗΠΑ παραμένουν, για παράδειγμα, 4 φορές περισσότερα από τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, είναι λιγότερα από τις περισσότερες περιοχές του Τρίτου Κόσμου. Επίσης, το μη-βίαιο έγκλημα είναι περιορισμένο, συγκριτικά με τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Ακόμη και σε εγκλήματα όπως οι κλοπές και οι ληστείες οι ΗΠΑ βρίσκονται πιο πίσω από την Αυστραλία, τον Καναδά ή τη Βρετανία. Τέλος, μετρώντας το ρυθμό εισαγωγής νέων κατάδικων στο σωφρονιστικό σύστημα, οι ΗΠΑ βρίσκονται επίσης πίσω από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Συνεπώς, η κύρια ειδοποιός διαφορά είναι η εκδικητικότητα και οι εξοντωτικές ποινές που επιβάλλονται σε όσους καταδικάζονται. Ένας διαρρήκτης θα εκτίσει στις ΗΠΑ κατά μέσο όρο 16 μήνες στη φυλακή, αλλά 7 μήνες στη Βρετανία και 5 μήνες στον Καναδά. Σε ό,τι αφορά τα μη-βίαια εγκλήματα, οι πιθανότητες να εκτίσει κάποιος ποινή φυλάκισης είναι μικρότερες σε οποιαδήποτε άλλη χώρα εκτός των ΗΠΑ, και ακόμη μικρότερες να εκτίσει μεγάλη ποινή.
Ταξικό, ρατσιστικό, τριτοκοσμικό, εκκολαπτήριο λοιμώξεων
Δικαιολογώντας την επικρατούσα στο κατεστημένο άποψη, οι K. Scheidegger και M. Rushford στο Stanford Law and Policy Review γράφουν: «Η απλή αλήθεια είναι ότι ο εγκλεισμός λειτουργεί… Κλείνοντας στη φυλακή τους εγκληματίες για μεγάλο διάστημα, μειώνουμε την εγκληματικότητα. Τα οφέλη από αυτό είναι πολύ μεγαλύτερα από το κόστος». Η ένσταση από τον Michael Tonry, ειδικό σε ζητήματα πολιτικής για το έγκλημα, είναι εύγλωττη: «Η πορεία του ρυθμού εγκληματικότητας στον Καναδά ακολουθεί κατά πόδας τον αντίστοιχο ρυθμό των ΗΠΑ τα τελευταία 40 χρόνια. Κι όμως, το ποσοστό εγκλεισμού στον Καναδά παραμένει το ίδιο»[2]!
To ποινικό σύστημα των ΗΠΑ είναι έντονα ταξικό έως και απρόσιτο για την τσέπη του μέσου Αμερικανού. Η αναψηλάφηση της υπόθεσης Θιμποντό στοίχισε μισό εκατομμύριο δολάρια. Είναι έντονα ταξικό-ρατσιστικό, με τους Αφροαμερικανούς φυλακισμένους να υπερβαίνουν τους λευκούς αν και αποτελούν το 13% του πληθυσμού. Την πόρτα της φυλακής θα περάσει στη διάρκεια της ζωής του 1 στους 3 Αφροαμερικανούς, ενώ σε μεγαλουπόλεις περισσότεροι από 1 στους 2 νέους μαύρους είναι έγκλειστοι ή σε ποινική επιτήρηση. Ένα σωφρονιστικό σύστημα τριτοκοσμικό, με περισσότερους από 60.000 τρόφιμους να πέφτουν θύματα βιασμού κάθε χρόνο. Ένα σύστημα εκκολαπτήριο λοιμώξεων. Έρευνα με αντικείμενο τα 9 εκατομμύρια Αμερικανών (3% του πληθυσμού) που αφέθηκαν ελεύθεροι το 1997 μετά από χρονικό διάστημα που κυμαινόταν από λίγες ώρες κράτησης μέχρι πολυετή κάθειρξη, έδειξε ότι ανάμεσά τους βρισκόταν το 30% του συνόλου των φορέων ηπατίτιδας C στο γενικό πληθυσμό της χώρας, το 35% των φορέων φυματίωσης και το 16% των φορέων AIDS.
Αντίθετα από τις τάσεις μείωσης των φυλακισμένων στη δεκαετία της αμφισβήτησης (325.000 έγκλειστοι το 1970), η νεοσυντηρητική επανάσταση που ακολούθησε οδήγησε στην εκτίναξη όσων μπλέκουν στο ποινικό σύστημα. Σε έναν φαύλο κύκλο, ο προϋπολογισμός των 50 δισ. για το ποινικό σύστημα αυξάνεται σταθερά, σε αντίθεση με τη σταθερή συρρίκνωση των κοινωνικών δαπανών. Ειδικότερα, η «αντιναρκωτική» πολιτική ευθύνεται για την εκτόξευση των εγκλείστων για σχετικά αδικήματα από 40.000 το 1980 σε 500.000 σήμερα.
Οι εφιαλτικές πρωτιές των ΗΠΑ έχουν ως αποτέλεσμα ακόμη μία: είναι ίσως το πιο «καφκικό» ποινικό σύστημα στον κόσμο, με έναν ασύλληπτο αριθμό αθώων πίσω από τα σίδερα. Εναντίον του Θιμποντό δεν υπήρχε άλλο στοιχείο πέραν της ομολογίας του, την οποία ανακάλεσε το ίδιο μόλις βράδυ και την απέδωσε στις απειλές των αστυνομικών για τη ζωή του. Ο Θιμποντό καταδικάστηκε για το βιασμό μετά φόνου της 14χρονης εξαδέρφης του, έγκλημα που στη Λουιζιάνα τιμωρείται με τη θανατική ποινή και στην αναψηλάφηση αποδείχθηκε ότι το θύμα δεν είχε καν βιαστεί…
Δυστυχώς, το μετα-δικαστικό τεστ DNA δεν έχει εφαρμογή σε υποθέσεις όπου δεν υπάρχει βιολογικό υλικό, ενώ τα ποσοστά καταδίκης αθώων που έρχονται στην επιφάνεια είναι τρομακτικά. Κατά τα πρώτα 15 χρόνια εφαρμογής του τεστ, σχεδόν όλες οι απαλλαγές που οφείλονταν σε αυτό αφορούσαν υποθέσεις βιασμού. Ανάμεσα στο 1989 και το 2007, 214 κατάδικοι αθωώθηκαν με τεστ DNA. Εκτός από 14 περιπτώσεις όλες οι άλλες, δηλαδή το 93%, αφορούσαν σεξουαλικές επιθέσεις, σύμφωνα με έρευνα της Washington Post. Είναι, όμως, λιγότερο άδικο το σύστημα απονομής δικαιοσύνης σε άλλου τύπου αδικήματα;
Από 83 απαλλαγές κατάδικων τα τελευταία 5 χρόνια, με ή χωρίς τεστ DNA, πάνω από 15% δεν αφορούσε βιασμό. Στο ένα τέταρτο αυτών των περιπτώσεων οι κατάδικοι είχαν εξαναγκαστεί σε ψευδείς ομολογίες. Τον περασμένο Ιούνιο ερευνητές που εξέτασαν αρχεία βιολογικού υλικού από καταδίκες για βιασμό στη Βιρτζίνια ανάμεσα στο 1973 και το 1987, βρήκαν πως ένα ποσοστό 8-15% ήταν καταδίκες αθώων! Ποιο είναι το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο των καταδίκων στις ΗΠΑ; Σύμφωνα με την ίδια την Washington Post «ανάμεσα στους 140.000 θανατοποινίτες και ισοβίτες στις ΗΠΑ, πολλές χιλιάδες ίσως βρίσκονται στη φυλακή για εγκλήματα που δεν διέπραξαν» [3]…
Στοιχεία του 2009, Bureau of Justice Statistics
2. Adam Liptak, 23/4/2008, New York Times
3. Douglas A. Blackmon, 28/9/2012
