Ανταπόκριση από το Κουρδιστάν (Β΄ μέρος)*
Την Τρίτη 22 Μαρτίου, μια ημέρα μετά το Νεβρόζ, την κουρδική πρωτοχρονιά, οι επίσημοι εορτασμοί είχε προγραμματιστεί να μεταφερθούν στη μαρτυρική πόλη Τζίζρε. Μια πόλη που τους προηγούμενους μήνες έγινε όχι απλά πεδίο μαχών αλλά τόπος αποτρόπαιων σφαγών (το Ίδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τουρκίας δίνει 183 ονόματα νεκρών αμάχων, συν 59 ακόμη νεκρούς οι σοροί των οποίων δεν έχουν αναγνωριστεί), ενώ κάποιες συνοικίες της έχουν σχεδόν ολοκληρωτικά ισοπεδωθεί. Μαζί με δεκάδες άλλους ξένους δημοσιογράφους και αλληλέγγυους/ες συγκροτήσαμε κονβόι που ξεκίνησε από το Αμέντ (Ντιγιάρμπακιρ). Σύντομα μάθαμε πως και οι δύο βασικοί δρόμοι που οδηγούσαν στην Τζίζρε ήταν κλειστοί με μπλόκα των τουρκικών δυνάμεων. Μοναδική μας ελπίδα, να μπορέσουμε να παρακάμψουμε κάποια από αυτά μέσα από παράδρομους.
Μετά από πολύωρο ταξίδι, κάποια στιγμή αντικρίσαμε στη δεξιά πλευρά του δρόμου μια τεράστια ουρά χιλιομέτρων από σταματημένα φορτηγά. Δεν πέρασε πολλή ώρα μέχρι να φτάσουμε σε σημείο όπου όλα πλέον τα αυτοκίνητα ήταν σταματημένα. Κατεβήκαμε και πορευτήκαμε για πολλές εκατοντάδες μέτρα μέχρι που φάνηκε ένα νέο μπλόκο των τουρκικών δυνάμεων. Επρόκειτο για μεικτό μπλόκο, από δυνάμεις της στρατοχωροφυλακής και της αστυνομίας, το οποίο είχε στηθεί μόλις λίγα λεπτά πριν φτάσουμε, σε απόσταση περίπου 40 χιλιομέτρων από την Τζίζρε.
«Εμείς είμαστε οι οικοδεσπότες και αυτοί οι επισκέπτες»
Το μπλόκο είχε στηθεί για να εμποδίσει τη διέλευση ενός άλλου κονβόι, αυτού των επισήμων, δηλαδή της ηγεσίας των κουρδικών πολιτικών και κοινωνικών κινημάτων. Παρόντες ήταν οι συμπρόεδροι του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) Σελαχατίν Ντεμιρτάς και Φιγκέν Γιουκσέκνταγ, καθώς και οι βουλευτές Ερτουρούλ Κιουρκτσού, Τσαγλάρ Ντεμιρέλ και Χούλια Κοτσγιγίτ, οι ηγέτες του DTK (Κογκρέσο Δημοκρατικής Κοινωνίας) Χατίπ Ντιλτζέ και Σελμά Ιρμέκ, ο Καμουράν Γιουκσέκ από το DBP (Δημοκρατικό Κόμμα των Περιφερειών) και η Αϊλά Αϊκάτ από το KJA (Κογκρέσο των Ελεύθερων Γυναικών).
Οι ένστολοι με τα τυφέκια που είχαν παραταχθεί στη μέση του δρόμου ήταν εμφανώς νευρικοί απέναντι στους ξένους δημοσιογράφους, που από απόσταση αναπνοής τους τραβούσαν συνεχώς φωτογραφίες και βίντεο. Παραπλεύρως του δρόμου υπήρχαν σε διάφορα σημεία ακροβολισμένοι άντρες με οπλοπολυβόλα, ενίοτε με κουκούλες και χωρίς διακριτικά, καθώς και σταθμευμένα οχήματα Cobra. Παρά τις συνεχείς διαβουλεύσεις, δεν φαινόταν να υπάρχει πιθανότητα να αφήσουν τα κονβόι να περάσουν προς την Τζίζρε. Μερίδα των Κούρδων άρχισε να διαμαρτύρεται και έστησε χορό απέναντι από τους στρατιώτες. Κάποια στιγμή μερίδα των ένστολων φόρεσε αντιασφυξιογόνες μάσκες, ενώ και το κανόνι νερού έκανε κάποιες κινήσεις εκφοβισμού. Τελικά η κουρδική ηγεσία δεν θέλησε να οξύνει την ένταση και αρκέστηκε σε κάποιες δηλώσεις του Ντεμιρτάς προς τους δημοσιογράφους.
Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο ANF, ο ηγέτης του πολιτικού κουρδικού κινήματος ανέφερε: «Θα μπορούσαμε να ζήσουμε ειρηνικά σαν αδέρφια, αλλά έκαναν τη ζωή κόλαση προσπαθώντας να εκφοβίσουν τον κόσμο με φασιστικές τακτικές. […] Στεκόμαστε αλληλέγγυοι στην Τζίζρε, τη Σιλόπη, το Χεζέξ, το Νουσαϊμπίν. Οι βουλευτές μας βρίσκονται εδώ από πολλές μέρες. Όλοι δουλεύουμε σκληρά για να ξαναστήσουμε αυτόν τον τόπο στα πόδια του. […] Μπορεί να σταμάτησαν την επίσκεψή μας σήμερα, αλλά αναρωτιέμαι για πόσο θα μπορούν να μας εμποδίσουν να συναντηθούμε με το λαό του Μποτάν, μέχρι πού θα φτάσουν; Εμείς είμαστε οι οικοδεσπότες και αυτοί οι επισκέπτες. Αυτός ο τόπος έχει γνωρίσει πολλές κυβερνήσεις, πολλούς υπουργούς. Ό,τι καλύτερο είχε η JITEM [η διαβόητη «αντιτρομοκρατική» μονάδα της στρατοχωροφυλακής] ήρθε κι έφυγε. Αλλά ο λαός είναι ακόμα εδώ και αντέχει. Θα συνεχίσουμε αυτόν τον αγώνα στο πλευρό του λαού μας». Μετά τις δηλώσεις του Ντεμιρτάς, πήραμε το δρόμο της επιστροφής.
Ισοπεδωμένες οι γειτονιές της Σουρ
Την επομένη επισκεφθήκαμε τη συνοικία Σουρ, δηλαδή την παλιά πόλη του Αμέντ, λίγες μόλις μέρες μετά την «ολοκλήρωση» των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Για να εισέλθει κανείς χρειάζεται να περάσει από αστυνομικό έλεγχο. Στη συνέχεια πορευτήκαμε στον κάθετο άξονα, δηλαδή την οδό Γκαζί. Σε όλα τα στενά που οδηγούσαν στην ανατολική πλευρά της παλιάς πόλης, υπήρχαν εγκατεστημένα φυλάκια των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας προστατευμένα με σακιά από άμμο. Σε κάποια στενά δεν επιτρεπόταν καθόλου η είσοδος και σε άλλα μπορούσε κανείς να προχωρήσει μόνο για λίγα μέτρα.
Σε μια πρωτοφανή ενέργεια συγκάλυψης των εγκλημάτων που έχουν διαπράξει, οι τουρκικές δυνάμεις έχουν κρεμάσει από τα κτίρια μεγάλα κομμάτια πλαστικό για να μην επιτρέπουν στον κόσμο, και ιδιαίτερα στους ξένους επισκέπτες, να δουν τις ισοπεδωμένες γειτονιές και να τραβήξουν φωτογραφίες! Αντίθετα, μπορέσαμε να περπατήσουμε στα σοκάκια της δυτικής πλευράς. Στους τοίχους είδαμε συνθήματα για τον Άπο (Οτζαλάν), το PKK και άλλες συνιστώσες της κουρδικής αντίστασης. Σε κάποιες περιπτώσεις είδαμε σημάδια μαχών, τοίχους γαζωμένους από σφαίρες, κάποια κτίρια μισογκρεμισμένα, που μόνο να μας προϊδεάσουν μπορούν για το τι έχει συμβεί στην ανατολική πλευρά.
Μαζί με τα μπάζα σαρώνουν και τους νεκρούς…
Σύμφωνα με το Ίδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τουρκίας, τουλάχιστον 23 άμαχοι έχουν σκοτωθεί στη Σουρ τους τελευταίους μήνες, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται 20 νεκροί που δεν έχουν ακόμα ταυτοποιηθεί. Κανείς δεν ξέρει τον πραγματικό αριθμό των νεκρών. Οι ντόπιοι λένε ότι ο συνολικός αριθμός των νεκρών, από τις τουρκικές δυνάμεις, τους Κούρδους μαχητές και αμάχους, ενδέχεται να ξεπερνά τους διακόσιους. Είναι αμφίβολο αν έχουν περισυλλεγεί όλες οι σοροί. Οι κάτοικοι καταγγέλλουν ότι οι νεκροί σαρώνονται μαζί με τα μπάζα από τις ισοπεδωμένες γειτονιές…
Μαζί σαρώνονται και τα υπάρχοντά τους, τα οποία δεν μπορούν να προσεγγίσουν. Από τα πράγματα, τα έπιπλα κ.λπ. που βλέπουν να απομακρύνουν οι τουρκικές δυνάμεις καταλαβαίνουν ότι είναι από το σπίτι τους. Ακούσαμε ιστορία για μια γυναίκα που δεν της επιτρέπεται να πάει στο σπίτι της ούτε καν για να πάρει τα απαραίτητα ιατρικά έγγραφά της. Το σημαντικότερο όμως ίσως που ακούστηκε είναι ότι η ισοπέδωση ολόκληρων γειτονιών γίνεται, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο «ανάπλασης» περιοχών για τουριστικά πρότζεκτ και κατοικίες της κρατικής εταιρίας ΤΟΚΙ, με τον Νταβούτογλου να υπόσχεται ότι θα κάνει τη Σουρ… «νέο Τολέδο»!
Μέσα σε αυτό το κλίμα, αξίζει να σημειωθεί η απάντηση ενός ντόπιου στην ερώτηση τι ζητάνε οι Κούρδοι: «Θέλουμε την αυτοδιοίκησή μας, να μην έρχεται κάποιος από την Άγκυρα να μας πει τι θα κάνουμε. Να μαθαίνουν τα παιδιά μας τη γλώσσα μας στα σχολεία. Αυτά είναι τα ελάχιστα. Θέλουμε να συνυπάρξουμε. Αλλά αν δεν θέλουν, τότε αναγκαστικά θα πάμε για άλλο κράτος».
Γ.Κ.
* Το Α΄ μέρος, που αφορούσε τις πρώτες μέρες της αποστολής στην Τουρκία και το Κουρδιστάν (Κωνσταντινούπολη και Ντιγιάρμπακιρ), δημοσιεύθηκε στο προηγούμενο φύλλο.
